SAYILI BELEDİYE KANUNU
Kanun Numarası : 1580
Kabul Tarihi : 3/4/1930
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 14/4/1930 Sayı :1471
BİRİNCİ FASIL
Belediyelerin idaresi
Belediye
Madde 1 - Belediye, beldenin ve belde sakinlerinin mahalli mahiyette müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tanzim ve tesviye ile mükellef hükmi bir şahsiyettir.
Belediye teşkilatı mecburi olan yerler
Madde 2 - (Mülga : 4/5/1960 - 7469/2.md.)
Belediye idaresinin mevdu olduğu makam ve heyetler :
Madde 3 - Belediye idaresi, belediye meclisi ile belediye encümeni ve belediye reisi ve muavinlerine, belediye şubeleri mevcut ise şube müdürlerine ve şube heyetlerine mevdudur.
Belediye sınırlarının tahdidi
Madde 4 - Bu kanunun hükümleri başlar başlamaz şimdiye kadar sınırı tahdit edilmemiş olan beldelerin sınırı aşağıda tarif edildiği şekilde çizilir:
A : Ötedenberi beldeye ait sayılan bütün tarla, bağ, bahçe, çayır, mer'a zeytinlik, palamutluk, baltalık, otlak gibi yerler sınır içinde kalır.
B : Bir beldenin sınırını derelerden, tepelerden, yollardan veya diğer değişmeyen işaretli yerlerden geçirmek kabil değilse büyük taşlar dikilerek gösterilir.
C : Belde ahalisinden bazı kimselerin başka bir köy veya belde arazisi içinde kalan emlak ve arazisi,sahiplerinin bulunduğu beldenin değil bu emlak ve arazinin bulunduğu belde veya köy sınırı içinde gösterilir.
D : Ötedenberi müştereken intifa edilen çayır, yayla ve korulardan mer'a ve menba ve tepelerden taamülü veçhile alakadarların istifade hakları bakidir.
Bu suretle belediye sınırı dahilinde kalıp başkalarının hakkı intifaları bulunan bu kabil yerler hakkında sınır kağıdına şerh verilir.
E : Yukardaki tariflere göre çizilen sınırın geçtiği yerlerin isimleri bu kağıda yazılmakla beraber sınırın nerelerden geçtiğini gösterir bir harita tanzim ettirilir.
F : Komşu köyler ve beldeler ile nizalı olan yerler sınır kağıdında ve haritasında ayrıca gösterilir.
G : Sınır nizaları, meclis mukarreratının tebliği tarihinden itibaren 31 gün zarfında alakadar tarafın ihtiyar ve belediye meclislerinin müracaatları dinlenmek şartiyle beldenin sınırını kati ve nihai surette tasdika salahiyettar olan makam tarafından halledilir.
H: Sınır kağıdı ile haritaları, beşinci madde ahkamı icra edilmek üzere belediyelerce dörder nüsha olarak tanzim ve salahiyettar mercilere irsal olunup tasdik edildikten ve iktisabı katiyet eyledikten sonra bir nüshası belediyeye tevdi, ikinci nüshası tasdika salahiyettar makamca muhafaza, üçüncü nüshası Dahiliye Vekaletindeki dosya meyanınına vazı ve dördüncü nüshası mahalli tapu dairesine teslim edilir.
Sınırların tasdikı şekli
Madde 5 - Belediye sınırları:
A - Seksen binden az nüfuslu olan beldelerde belediye meclislerinin kararı ve mahali idare heyetinin mütalaası alındıktan sonra vilayet idare heyetinin tasdikı ile.
B - (Değişik:4/7/1988 -KHK-336/1 md.; Aynen kabul: 7/2/1990 - 3612/10 md.)
Seksen binden fazla nüfuslu belediyelerde belediye meclisinin kararı, idare heyetinin muvafakatı, Valiliğin teklifi ve İçişleri Bakanlığının tasdiki ile kesinleşir.
Tasdik edilmeyen sınır kağıtları esbabı mucibesiyle mahallerine iade edilir. Sınırın değiştirilmesine ihtiyaç olursa yeni sınırın çizilmesi aynı usule tabidir.
Sınır ihtilaflarının halli
Madde 6 - Beldeler veya köyler arasında sınır ihtilafı çıkarsa aşağıda tarif olunduğu şekilde hallolunur :
İhtilaf bir kaza dahilindeki belde ve köyler arasında ise kendilerine mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından tahriren vakı olacak tebligat üzerine alakadar ihtiyar veya belediye meclislerinin en çok otuz bir gün zarfında bildirecekleri mütalaaları tetkik olunmak şartiyle kaza idare heyetinin esbabı mucibelikararı ve vilayet idare heyetinin aynen veya tadilen tasdiki ile; İhtilaf bir vilayete merbut ve muhtelif kazalar dahilindeki belediye ve köyler arasında ise kezalik kendilerine mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından yapılacak tahriri tebligat üzerine alakadar ihtiyar veya belediye meclislerinin en çok otuz bir gün zarfında bildirecekleri mütalaaları tetkik olunmak şartıyle vilayet idare heyetlerinin kararı ve vilayet umumi meclisinin tasdikı ile kati surette hallolunur. Belde veya belde aksamının ayrılması veya başka parçaların belde ile birleşmesi
Madde 7 - (Değişik: 4/5/1960 - 7469/1 md.)
A) Bir köy veya meskün sahaları arasında merkez ittihaz edilecek yere azami 500 metre mesafesi bulunan birkaç köyün veya köylerle köy kısımlarının veyahut muhtelif köy kısımlarının birleşerek belediye kurabilmeleri için nüfusları tutarının son nüfus sayımına göre 2.000 den fazla olması, köy ihtiyar meclisinin bir mazbata ile veya seçmenlerinin en az yarısından fazlasının yazılı olarak mahallin en büyük mülkiye memuruna müracaat etmesi veya valinin re'sen bu işe lüzum göstermesi lazımdır. Bu takdirde valinin ilgili seçmenlerin reylerinin alınması hususundaki vakı işarı üzerine mahalli seçim kurulları en az onbeş gün içinde tayin ve ilan olunacak gün ve mahalde seçmenleri rey vermeye davet ederek belediye meclisi azaları seçimindeki usul ve şartlar dairesinde köy veya kısımlarının ayrı ayrı reylerini alır ve neticeyi bir tutanakla valiliğe bildirir. Valilikçe muamele vilayet umumi meclisine intikal ettirilir. Vilayet umumi meclisince kurulacak belediyenin gelirlerinin kanunlarında yazılı hizmetlerin ifasına yetip yetmiyeceğine ve teklifin faydalı olup olmıyacağına dair ittihaz olunacak karar valiliğin mütalaasiyle birlikte Dahiliye Vekaletine gönderilir. Devlet Şurasının kararı ve Reisicumhurun tasdikı ile o yerde belediye kurulur.
B) Bir beldenin bazı kısımlarının ayrılarak ayrı bir belde haline gelmesi,
C) Bir beldenin tamamının diğer bir belde ile birleşmesi,
Ç) Bir beldenin bazı kısımlarının komşu bir beldenin içine girmesi,
D) Köylerin veya köy kısımlarının bir belde sınırı içine girmesi hallerinde
A) fıkrasındaki şekil ve şartlara riayet edilmekle beraber (B) ve (Ç) fıkralarındaki hallerde esas belde nüfusunun 2.000 den aşağı düşmemesi şarttır.
(C), (Ç) ve (D) fıkralarındaki hallerde nüfus şartı aranmıyacağı gibi hizmetlerin layıkı veçhile ifası imkanları nazarı itibara alınarak mesafe 2.500 metreye çıkarılabilir.
(B), (C) ve (D) fıkralarındaki hallerde köy ihtiyar meclisleri yerine belediye meclisleri kaim olur.
(Ç) Ve (D) fıkralarındaki hallerde ayrıca iltihak olunacak belediye sakinlerinin reylerine müracaat olunmayıp birleşmek istiyen köy veya belediye kısmında yapılan rey verme neticesiyle diğer muameleli evrak valilikçe iltihak olunacak belediyeye gönderilir. Belediye evrakın tevdiinden itibaren onbeş gün içerisinde istek hakkındaki kararını verir. Bu kararın talep sahibine tebliğinden itibaren onbeş gün zarfında itiraz edilirse meclisi umuminin ve valiliğin mütalaasiyle muameleli evrak Devlet Şürasına gönderilir. Devlet Şürası keyfiyeti tetkik ve iltihaka karar verdiği takdirde (A) fıkrası gereğince muamele tekemmül ettirilir.
(C) fıkrasındaki halde sadece ilgili belediye meclislerinin kararları alınır. Muayyen bir arazi üzerinde Hükümetçe yeniden kurulan ve nüfusları 2.000 den fazla olan yerlerde hudutları gösterilmek suretiyle Dahiliye Vekaletinin teklifi ve Reisicumhurun tasdikı ile belediye kurulur. Vilayet ve kaza merkezlerinde nüfusları ne olursa olsun belediye kurulması mecburidir. Bir vilayet merkez belediyesi sınırları içinde kurulan kazaların merkezlerinde belediye teşkil edilmeyip bu gibi yerlerde belediye şubesi ihdas olunur.
Mahalleler ihdası, ilgası isimleriyle hudutlarının tayini
Madde 8 - Bir belediye sınırı içinde mahalleler ihdası, ilgası, birleştirilmesi, isimleriyle hudutların değiştirilmesi belediye meclisinin ve mahalli idare heyetinin kararı ve valinin tasdikı ile icra edilir.
Belde isimlerinin değiştirilmesi
Madde 9 - Bir beldenin isminin değiştirilmesi belediye meclisinin ve vilayet idare heyetinin kararı üzerine Şürayı Devletin mütalaası alınarak İcra Vekilleri Heyetinin tasdikı ile yapılır.
Belediye şubeleri teşkili
Madde 10 - Nüfusunun arazi üzerinde tekasüfü itibariyle muhtelif kümelerden müteşekkil olan beldelerle nüfusu seksen bini geçen beldelerde belediye teşkili caizdir. Belediye şubelerinin teşkili veya ilgası, hudutlarının tesbit ve tadili aşağıda tarif edilen şekilde olur :
Belde dahilinde şube haline geçmesi istenilen belde kısmında sakin belediye müntehiplerinin en az yarısından fazlasının imzalı bir talebi veya belediye meclisinin müracatı ve teklifi üzerine en büyük mahalli mülkiye memuru o dairede intihap hakkını haiz halkın reyine müracaat edilmesini kaza idare heyetine icra ettirir. İdare heyeti on beş gün evvelinden tayin ve ilan edeceği günde şube haline geçecek belde kısmı müntehipleriyle mütebaki müntehipleri beldenin muayyen bir mahallinde rey vermeğe davet eder (Reyler belediye intihabatındaki usul ve şarta tevfikan alınır.) İdare heyeti reylerin neticesini mazbata ile tespit eder ve doğrudan doğruya valiye gönderir. İdare heyetinin mazbatası üzerine vilayet idare heyetinin vereceği karar, Şürayi Devletin mütalaası ve İcra Vekilleri Heyetinin tasvibi üzerine, Reisicumhurun tasdikı ile icra edilir.
Bir veya birkaç köy veya mahallenin birleşerek belediye idaresi tesis etmesi
Madde 11 - (Mülga: 14/2/1958 - 7078/2 md.) 4, 5, 6, 7, ve 1O uncu maddelerdeki kararların tatbiki
Madde 12 - (Değişik: 20/3/1997-4231/3 md.) 4 üncü, 5 inci, 6 ncı, 7 nci ve 10 uncu maddelerde bildirilen kararlar, katileşme tarihini takip yılın 1 Ocak gününden itibaren tatbik olunur. Ancak yeni belediye kurulması halinde yukarıdaki hükümler, ilk genel mahalli idareler seçimlerinin yapılacağı yılın 1 Ocak gününden itibaren tatbik olunur. Tatbikinden en az bir ay evvel mahallin en büyük mülki amiri tarafından gazetelerle ve diğer vasıtalarla ilan olunur.
Hemşeri hukuku
Madde 13 - Her Türk, nüfus kütüğüne yerli olarak yazıldığı beldenin hemşrisidir. Hemşerilerin belediye işlerinde reye, intihaba, belediye idaresine iştirake ve belde idaresinin devamlı yardımlarından istifadeye hakları vardır.
Belde sınırı dahilindeki şahısların vazifeleri
Madde 14 - Belediye sınırı içinde oturan, bulunan, ilişiği olan her şahıs belediyenin kanununa, nizam ve talimatına müstenit emirlerini, hükümlerini tutmak, yapmak, resim ve harç, ücret ve aidatlarını vermekle mükelleftir.
İKİNCİ FASIL
Belediyenin vazifeleri
Madde 15 - Belediyelerin kanunlar ve nizamnamelerle muayyen hukuku, buna mukabil beldenin ve belde halkının sıhhat, selamet ve refahını temin, intizamını halelden vikaye maksadiyle yapacağı vazifeleri vardır. Bu vazifeler aşağıda yazılanlarla, ayrıca kanun ve nizamname ve talimatnamelerle muayyen hususlardır (1) :
(1) 11/5/1953 tarih ve 6085 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile bu maddedeki kara nakil vasıtalarına belediyelerce numara ve plaka verilmesi, belediye ve hususi idarelerce resim, harç ve vergi alınması, gidip, gelme güvenliğinin düzenlenmesi nakil vasıtaları niteliklerinin düzenlenip denetlenmesi hakkındaki hükümler ile bu kanunda yer alan karayolları trafiği ile ilgili hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.
1 - Umuma açık olan yerlerin temizliğine, intizamına bakmak;
2 - Yenilecek, içilecek ve umumun sıhhatine mütaallik kullanılacak şeyleriyle yerlerinin, mahsus kanun, nizamname veya talimatnamesine tevfikan murakabesi;
3) (Değişik: 2/12/1960 - 150/1 md.) Umumun yiyip içmesine yatıp kalkmasına, taranıp temizlenmesine, eğlenmesine mahsus lokanta, birahane, gazino, kahvehane, kıraathane, meyhane, han, otel, hamam, sinema, tiyatro, bar, dansing ve emsali yerlerin ve bu mahallerde satılan ve kullanılan şeylerin temizliğine, sıhhiliğine ve sağlamlığına dikkat etmek ve kanun ve talimatname mucibinde bu gibi yerlerin işletilmeleri için gece ve gündüz açık kalmalarına ve inzibati sebeplere nazaran zabıtaca verilecek ruhsat üzerine sınıflarına ve tarifelerine göre bunlar için ruhsatname vermek ve açık ve kapalı bulunacağı saatleri mahallien büyük mülkiye amirinin de muvafakatı alındıktan sonra tayin eylemek, ücret tarifelerini tanzim ve tasdik etmek ve bu gibi yerlerde işi çeviren ve çalışanların ehliyet ve sıhhatleri müsait olup olmadığına göre işlemelerine izin vermek veya menetmek, Ütücüler, kolacılar, lekeciler, giyim ve ev eşyası temizleyici ve boyacıları, ayakkabı tamirci ve boyacıları ve emsallerine ait ücret tarifelerini mesleki teşekküllerin de mütalaasını almak suretiyle tanzim ve tasdik etmek;
4 - Salgın ve bulaşıcı insan ve hayvan hastalıklarının önüne geçmek ve yayılmasına mani olmak için mahsus kanun, nizamname veya talimatnameleri mucibince tatbik edilen tedbirler hakkında hükümet teşkilatiyle birlikte çalışmak;
5 - Ölenleri muayene etmek ve gömülmesine ruhsat vermek ve belediyelerce gösterilen mezarlıklardan başka yerlere ölü gömdürmek, ücretli ücretsiz olan cenazeleri fenni şartlar dairesinde teçhiz, tekfin ve nakletmek, gömmek ve belediye mezarlıkları ve fenni cenaze yıkama yerleri tesis ve idare etmek ve hayvan ölülerini yaktırmak veya gömdürmek;
6 - Sıhhi şartları cami belediye salhanesinden başka yerlerde kasaplık hayvan kestirmemek;
7 - Belediye depolarından başka yerlerde kanun ve nizam ve talimat ile muayyen miktar haricinde kabili iştial ve infilak maddeler bulundurmamak, buna riayet etmeyenlerin mallarını belediye deposuna kaldırmak ve nısıf bedelini ceza olarak belediyeye almak;
8 - Mürebbiye, sütnine, hizmetçi, aşçı, çamaşırcı, uşak, hamal, şöfor, arabacı, kayıkçı, berber, mevaddı gıdaiye satıcısı, süthanelerde hizmet edenlerle süt satanlar ve emsali ve halk ile temas eden hizmet erbabı işçilerin sıhhi ve
fenni muayenelerini yaptırmak, ehliyet ve sıhhat vesikaları alanların işlemelerine izin vermek ve bunları daima tescil ederek müseccel olmayanları menetmek (kayıkçıların ehliyetini tayinde mahalli liman reislerinin mütalaası alınacaktır);
9 - Belediye sınırı dahilindeki deniz, göl ve nehirlerde belde sınırı dahiline münhasır olmak üzere, seyrüsefer eden istimbot, motörbot ve her nevi kayık, mavuna ve salapurya gibi denizdeki ufak nakliye vasıtalariyle hususi sandalve kayıklar ve karada belediye sınırı dahilinde umuma mahsus mahallerde seyrüsefer eden yük ve binek araba ve hayvanları ve otobüs, otomobil ve emsali (şimendiferlerden maada) nakliye vasıtalarının sağlamlığına, temizliğine dikkat ederek bunların azami haddi istiabisini ve tahammül derecelerini ve sınıflarını ve numaralarını tayin ve işletenlerin ehliyet ve sıhhatlerini murakabe ve ücret tarifelerine riayetlerini temin edecek tedbirler ittihaz etmek ve icabında bunlarıbizzat temin ve idare eylemek ve mevzu kanunlar mucibince salahiyettar dairelerden verilen vesikalara müsteniden işlemlerini ruhsata bağlamak. (Deniz vasıtalarının haddi istiabisini ve sağlamlığını tayinde mahalli limandairesiyle ticaret müdürlüklerinin mütalaası alınır); Beldeler veya beldelerle köyler arasında seyrüsefer eden yük ve binek araba ve hayvanları ile otomobil, otobüs ve kamyonların sağlamlığına, temizliğine dikkat ederek bunların azami haddi istiabisi ve tahammül derecelerini tesbit ve sınıflarını, numaralarını tayin ve işletenlerin ehliyet ve sıhhatlerini murakebe etmek bu vesait sahiplerinin daimi ikematgahlarının mensup olduğu kaza belediye idaresine aittir;
10 - Umuma ait yerlerde gelip geçmeğe, nakliye vasıtalarının işlemesine engel olacak, geçenlere zarar veya rahatsızlık verecek veya kaza çıkaracak ve beldenin umumi temizliğini bozacak şeyleri kaldırmak, nakliye vasıtalarının nevi ve cinsine göre belde dahilinde azami ve asgari süratini ve işleyeceği ve işlemeyeceği, duracağı, yavaş gideceği yerleri tayin ve seyrüsefer tarifelerini tanzim ve ilan ve umumi intizamı temin etmek, beynelmilel otomobil seyrüseferlerinin talimatnamei mahsusuna tevfikan belediye sınırı dahilinde seyrüseferlerine muktazi işaretlerin vaz'ı ile bu otomobille şoförlerin haiz olmaları lazım gelen evsafı tetkik etmek;
Denizlere ait yerler için mahalli liman idaresinin mütalaası alınır.
11 - Yol, meydan, pazar, iskele, köprü ve nehirler gibi umuma ait yerlerden ve denizlerden bir kısmını mürur ve ubur ihtiyacını tazyik etmeyecek surette ve muvakkaten her hangi bir ameliye için işgal veya istimal edeceklere izin vermek ve ruhsatsız işgalleri menetmek;
12 - Alelümum inşaat tamir ve ilaveler için kanun mucibince ruhsat vermek, kanunsuz veya ruhsatsız başlanan ve yapılmakta olan inşaatı men ile hususi kanunların hükümlerini tatbik ve kazalı binaları ve baca ve duvarları yıktırmak, arsalarla yangın yerlerindeki kuyu ve çukurları kapattırmak veya tehlikelerini refetmek;
13 - Gıda maddeleri üreten işyerleri hariç Umumun selamet, sıhhat ve huzur ve istirahatine tesiri melhuz olan imalat, istihsalat, müddehharat ve tesisatın yerlerini; harman, kabristan, pazar, gaz depoları, kömür depoları ve süprüntülük mevkilerini ve şartlarını evvelden tesbit ve ilan etmek ve ona göre ruhsata bağlamak (Belediye yeniden yapılacak umumi ahır ve samanlıkların yerini tayin ve mevcut olanları sıhhi takyitlere tabi tutar); (1)
(1) Bu fıkranın başına, 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı KHK'nin 21 inci fıkrası ile "Gıda maddeleri üreten işyerleri hariç" ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.
14 - Kanun ahkamına tevfikan başı boş hayvanları tutmak, muhafaza etmek, belde dahilinden geçecek hayvan sürülerinin gelip gececeği yolları ve yaylıma gidecek hayvanların toplanacağı yerleri tayin ve tahdit etmek;
15 - Aleni müzayedeli gayriresmi satışları murakabe etmek, umumi yerlerde toptan satılan ve tartılacak, ölçülecek şeyleri kanun ahkamına tevfikan tartmak ve ölçmek ve bilcümle tartı ve ölçüler alat ve edevatını ayarlamak, damgalamak;
16) (Değişik:2/12/1960 - 150/1 md.) Tesbit edilen toptan ve parekende azami satış fiyatlarına veya kar hadlerine ve ücret tarifelerine ve alınan kararlar veya yapılan ilanlar hükümlerine riayeti temin ve kontrol etmek. Azami satış fiyatları ve kar hadleri tesbit edilen maddelerin, satışa arzedilmemesini veya satışdan imtina edilmesini, kaçırılmasını, saklanmalarını veya satılmadığı halde satılmış gibi gösterilmesini menetmek;
17 - Dilencileri dilenmekten menedecek tedbirler almak;
18 - Bırakılmış ve bulunmuş çocukları, delileri, dalanmış ve kudurmuşları, sokakta bayılanları, kazaya ve afete uğrayanları koruyup gözetmek;
19 - Belediye kanun, nizam va yasaklarına uymayan, kanunen ruhsata tabi iken ruhsatsız yapılan, beldenin selamet, intizam, sıhhat ve huzurunu ihlal eden şeylere meydan vermemek ve bunları menetmek;
20 - Hafta Tatili Kanunundan istifade etmek istiyenlere izin vermek;
21 - Belediye hududu dahilinde orman, tarla, harman, bağ, bahçe, koru, çayır ve mer'aları ve alelümum araziyi hasardan muhafaza etmek;
22 - Yangın vukuunu menedecek tedbirleri almak, ateşe karşı ihtiyaç için umuma açık yerlerde imalathane ve fabrikalarda ve her dükkanda bulundurulacak tertibatı ve vesaiti tayin ve ilan ile ihzar ve ifa ettirmek, yangını tarassut, ihbar ve istihbar için lazım gelen tesisat ve teşkilatı yapmak, itfaiye tulumba takımlarını ve tekerlekli itfaiye vesaitini her an ihtiyaca yarar halde bulundurmak, beldeyi tehdit edecek orman yangınlarına karşı kazma, kürek, balta ve saire gibi vesaiti itfaiye bulundurmak, beldenin icap eden mahallerinde itfaiye havuzları, sarnıçları yaptırmak;
23 - Sokak, meydan, iskele, köprü, pazar, panayır yerleri gibi umumi mahalleri daima temiz tutmak, yıkamak, temiz sularla sulatmak, kışın çamur ve karlarıve buzları kaldırtmak ve geçenlerin kaymamasını temin eylemek;
24 - Umumi ve hususi yerlerin süprüntülerini muntazam ve fenni vasıtalarla toplatmak, kaldırtmak ve ifna etmek;
25 - 28 Nisan 1926 tarih ve 831 numaralı Sular Kanunu mucibince su getirtmek, suları sıhhi ve temiz tutmak;
26 - Belediye hududu dahilindeki müşterek bağ, bahçe, tarla ve bostanların müşterek su kanallarını temizlettirmek, bozulan yollarını tamir ve bu husustaki masrafları alakadarlardan tahsil etmek; Bahçe, tarla, bostanların ve umumi yerlerin su birikintilerini kurutmak ve kurutturmak, umumi ve hususi havuzların sularını şartlara uygun surette vakit vakit değiştirtmek ve tazelettirmek;
27 - İhtiyaca göre umuma mahsus ücretli ücretsiz helalar yaptırmak; Umumi ve hususi binalarda yapılması mecburi olan helaların sıhhi şartlara uygun olmasını temin ettirmek;
28 - Umumun (...) (1) kullanacağı şeylerin satıldığı ve muhafaza olunduğu mahallerin, umumun içinde yatıp kalkacağı, barınacağı veya bineceği, çalışıp iş-liyeceği veya hayvanlarını koyacağı yerlerin sıhhi şartlara uygun olmasını temin etmek;
(1) Bu arada yeralan "yiyeceği, içeceği ve" ibaresi, 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı KHK'nin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olup, metinden çıkarılmıştır.
29 - Kanun ve belediye kararlarının mecburi tuttuğu ahvalde veya ihtiyari olarak müracaat vakı olduğu takdirde insan, hayvan, eşya ve emlak hakkında harçlı harçsız, tıbbi, baytari, fenni muayeneler, kimyevi ve bakteriyolojik tahliller yapmak ve şeraiti sıhhiye raporu vermek;
30 - (Mülga: 9/7/1956-6785/60 md.)
31 - Beldenin sokak ve meydanlarını plana ve programa uygun olarak tanzim ve ıslah etmek, sınıflarını, isimlerini, numaralarını tayin etmek, buna göre ağaçlamak, döşemek, aydınlatmak, süslemek, duracak, sığınacak, dinlenecek yerler yapmak ve iyi bir halde bulundurmak (2);
(2) 10/10/1983 tarih ve 110 sayılı KHK.nın 25/4 maddesi ile bu bendin, anılan KHK.ye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
32 - Beldenin plana ve programa uygun, 13 Mayıs 1926 tarih ve 839 numaralı kanuna ve diğer hususi ahkama tevfikan lağım ve çukurlarını inşa ve tamir etmek ve ettirmek;
33 - Halk için kütüphane ve okuma salonları açmak, belediye bahçeleri, fidanlıkları, çocuk bahçeleri, oyun ve spor yerleri yapmak, belediye koruları yetiştirmek, bunları korumak ve işletmek (Bu işler için kafi mütehassıs bulunamayan belediyelere alakadar mahalli daireleri yardım eder);
34 - Fakir ailelerin ikiz çocuklarına, alelümum öksüz, fakir, kimsesiz çocuklara para, hekim, ilaç, yeme, içme, giyinme, barınma, tahsil, terbiye cihetlerinden yardım etmek, fakir hastalara meccanen bakmak, ilaç vermek, fakir cenazelerini meccanen kaldırmak, alil, işten aciz olupta bakacak kimsesi olmıyanlara bakmak;
35 - Alelümum belediyelere ait suları, çeşmeleri, sebilleri, arkları, havuzları, su taksim yerlerini, hazinelerini, kaynaklarını tanzim ve idame etmek;
36 - Belediye sınırı dahilinde umuma mahsus iskele, rıhtım ve köprüleri plana göre inşa ve idame etmek;
37 - Yangın yerlerini ve mahalle haline getirilecek yerleri kanun dairesinde tanzim ve imar etmek ve alelümum inşaat, tamirat ve ilavat planlarını kanuna tevfikan tetkik ve tatbik etmek;
38 - Alelümum sinai müessese ve fabrikaların, elektrik, tenvirat ve tesisatının, makine ve motör ve inbiklerinin kazan, ocak ve bacalarının gerek ilk önceve gerek sonradan muttariden ve muntazaman fenni muayenelerini icra etmek, etrafındakilerin sıhhatları huzur, rahat ve malları üzerine fena tesir icra edip etmediklerini tetkik etmek, zararlarına mani olmak;
39 - Kanunun mecburi tuttuğu ahvalde veya ihtiyari olarak müracaat vuku bulduğu takdirde her nevi inşaat ve tesisat için muayenei fenniye raporları ve şahadetnameleri vermek ve yahut mezkür tetkikatı yapacak müesseseye malik değilse en yakın bir müessese vasıtasiyle bu işleri temin etmek (1);
40 - Kanuna tevfikan fenni ve sıhhi mezbaha ve teferruatından madut olan barsakhane ve saire yapmak ve işletmek;
41 - (Değişik: 24/5/1957-6975/1 md.) Petrol Kanununa göre petrol hakkı sahipleri tarafından yapılan ve petrol ameliyatından madut bulunanları hariç olmak üzere gaz ve her nevi müştail maddeler depoları yapmak ve işletmek;
42 - Meydan ve pazar yerleri yapmak.
43 - (Değişik: 2/12/1960 - 150/1 md.) Ete, ekmeğe, yaş meyve ve yaş sebze ile odun ve mangal kömürüne doğrudan doğruya ve kati lüzum halinde mahalli idare kurullarınca tasdik edilmek şartiyle diğer gıda ve zaruri ihtiyaç maddelerine toptan ve perakende azami satış fiyatları ve yaş meyve ve sebzeye mahasır olmak üzere kar hadleri tesbit etmek ve icabında 2490 ve 1050 sayılı kanunlar hükümlerine bağlı olmaksızın bu maddeleri satın almak, satmak, stok etmek veya belirli bir kar haddi dahilinde satın aldırmak, sattırmak ve ihtiyacı olanlara maksada göre dağıtmak üzere bir fon tesis ederek tanzim satış mağazaları kurmak ve hayatı ucuzlatacak sair tedbirleri almak;
44 - Meydan, cadde ve sokak gibi umuma ait yerlerde ilan işlerini idare etmek;
45 - Yetimhane, acezehane, doğum ve emzirme ve mecburi olarak meccani doğum evleri tesisat ve teşkilatı ve mahalleri Sıhhat Vekaletince tayin ve tasdik edilmek şartiyle tımarhane, fenni tebhirhane ve tathir istasyonları vücude getirmek ve işletmek;
46 - Yarış yerleri yapmak ve işletmek;
47 - Kanuna göre doğrudan doğruya veya alakadar tarafından müracaat üzerine gaz, su, elektrik sarfiyatını müş'ir saat ve aletleri veya taksimetreleri teftişetmek (1);
(1) 10/10/1983 tarih ve 110 sayılı KHK. nin 25/4 maddesi ile bu bendin, anılan KHK. ye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
48 - Yersiz, yurtsuz olanlara iş bulmak, bunlardan garip olup çalışmayanları memleketine göndermek, kimsesiz kadın ve çocukları korumak;
49 - Belediye varidatını tahsil etmek;
50 - Belediye hizmetleri için iktıza eden masrafları tesviye etmek;
51 - Belediye emval ve akaratını idare etmek;
52 - Sıhhi muavenet ve imdat merkezleri yapmak ve işletmek;
53 - A: Plan ve tesisatı ve mahalleri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletince tasdik edilmek şartiyle beldenin ihtiyaciyle mütenasip ücretli, ücretsiz belediye hastanesi;
B: Ehli hayvan hastalıklarının tedavisi için hayvan hastanesi tesis etmek ve işletmek;
54 - Gençler için mahallin ihtiyaciyle mütenasip stadyumlar tesis etmek ve işletmek;
55 - Belediyeye ait eğlence yerleri tesis etmek ve işletmek;
56 - Belediyeye ait ılıcaları işletmek, deniz hamamları ve her nevi yıkanma müesseseleri açmak, açılmasına ruhsat verilenlere nezaret etmek;
(Ek: 12/6/1984 - 3019/1 md.) Yeteri kadar parasız halk plajları da açmak.
57 - Eczanesi olmayan yerlerde hususi kanuna tevfikan eczane açmak, fakirlere parasız veya ucuz ilaç vermek, ücretli ücretsiz muayenehane, dispanser vücude getirmek, fakirler için meccani doğum yardımını temin etmek üzere ebe istihdam etmek;
58 - Her nevi et, yağ, balık, zeytinyağı, peynir ve sebze ve meyva, turşu, tuzlu balık gibi muhafazası ve satılması sıhhi ve baytari şeraite tabi yenilecek şeylerin müzayedeli, müzayedesiz toptan alım ve satımının muayyen mahallerde ve belediye nezareti altında icrasını temin için haller tesis ve idare etmek (Borsa muamelatı cereyan eden mahallerde borsaya tabi mevat hakkında hususi kanun ahkamı tatbik olunur);
(Ek fıkralar: 28/6/1984 - 3033/1 md.)
Belediyelerce, gerçek veya tüzelkişilerin belediye hudutları içinde yaş meyve ve sebzelerin toptan alımı ve satımı için haller açmalarına izin verilebilir. Nüfusu 250.000 ve daha yukarı olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, belediye meclislerince tespit olunur. Nüfusu 250.000'den az olan belediyelerde açılacak toptancı hallerinin kuruluş, yönetim ve işleyişlerine ait usul ve esaslar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle tespit olunur.
Bu yönetmeliklerle belirlenecek esaslara aykırı hareket edenler hakkında 1580 sayılı Belediye Kanunu ile 80 sayılı Kanunun ceza hükümleri uygulanır. Toptancı hali kuracak olan gerçek ve tüzel kişilere lüzumlu krediler T.C. Ziraat Bankasınca sağlanabilir.(1)
(1) Bu bendin, 24/6/1995 tarih ve 552 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı hükümlerinin, yaş sebze ve meyveler konusuna münhasıran uygulanmayacağı anılan kararname ile hükme bağlanmıştır.
59 - Belediye tiyatrosu, sineması, belediye oteli ve gazinosu, halk müzeleri ve hayvanat ve nebatat bahçeleri yapmak ve idame etmek ve yaptırıp işletmek;
60 - Borsa bulunmıyan yerlerde zahire pazarları ve ardiyeler yapmak ve işletmek;
61 - (Değişik: 2/12/1960 - 150/1 md.) Buz fabrikaları, sıhhi kar kuyuları, her çeşit gıda ve zaruri ihtiyaç maddelerinin muhafazasına mahsus soğuk hava mahzen veya depoları, umumi su depoları ve süthaneler, süt toplama merkezleriyle süt dağıtma teşkilatı tesis etmek ve bunları işletmek.(...)(2)
(2) Bu arada yeralan "ve hususi teşebbüs tarafından kurulan aynı mahiyetteki tesisleri sağlık ve teknik bakımlardan murakabe etmek" ibaresi, 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı KHK'nin 21 inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olup, metinden çıkarılmıştır.
62 - Mahrukat pazarları ve ardiyeleri yapıp idare etmek;
63 - İktisat Vekaletinin müsaadesi alındıktan sonra mahsulat ve masnuat sergi ve panayır yerleri ve müzeleri kurmak ve işletmek;
64 - Mezat salonları açmak ve işletmek;
65 - Belediye un ve inşaat malzemesi fabrikaları vücude getirmek ve idare etmek;
66 - Belediye fırınları yapmak ve işletmek;
67 - Belediye müessesatının muhafazası altında bulunan emtia üzerine itibar ve ikraz muamelesi yapacak müessesat vücude getirmek;
68 - Ucuz belediye meskenleri yapmak ve belediye namına inşaat yaparak icar etmek, belediyenin inkişaf ve tevessüe müsait mahallerinde arazi alarak yeni plana göre tanzim etmek ve yeniden inşaat yapmak isteyenlere satarak ihtikara mani olmak (1);
(1) Bu hükmün uygulanmasında ek 2 ve 3 üncü maddelere bakınız.
69 - Fakirler için yatı evleri yapmak ve idare etmek;
70 - Şefkat, tasarruf, memurin ve müstahdemini belediye tekaüt sandıkları tesis ve idare etmek ve şehir bankaları açmak;
71 - Muhtacin için iane sandıkları tesis ve idare etmek ve emvali menkule terhin sandıkları tesis etmek;
72 - Zabıtai belediye memuru belediye fen memuru, yapı kalfası ve yapıcı ve muhtelif meslek ustaları gibi beldenin ve belediye idaresinin muhtaç olduğu meslekler erbabı yetiştirmek üzere kurslar, dersler, gece ve hafta tatili günü dershaneleri ve ikmal ve çırak, ev kadını mektepleri açmak ve idare etmek;
73 - İşçiler, sanat ve mesai erbabı ve alelümum müstahdemler için iş kalemleri ve idarehaneleri tesis ve idare etmek, edeceklere de ruhsat vermek;
74 - Seyrüseferleri tanzim için talimatnameler yapmak;
75 - Fenni ve sıhhi umumi çamaşırhaneler yapmak ve yahut yapılmasına izin vermek ve bunları murakabe etmek;
76 - Fabrika ve iş evlerinin, amele ve meskenlerinin sıhhi teftişlerini yapmak (Bu teftiş, Devlet Demiryolları için idarenin müfettişleri ve imtiyazlı şirketler için de Hükümet tarafından mansup komiserler marifetiyle yapılır).
77 - (Ek: 10/6/1982-2678/1 md.; Mülga: 24/6/1995 - KHK - 560/21 md.)
78) (Ek: 30/5/1997-KHK-572/4 md.)Bu maddede sayılan her türlü yapılar ve çevresinin, yolların, park, bahçe ve rekreasyon alanlarının, sosyal ve kültürel hizmet alanları ile ulaşım araçlarının özürlülerin kullanımına ve ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmasını sağlamak ve denetlemek,
79) (Ek: 30/5/1997-KHK-572/4 md.) İmar planlarının yapımı ve uygulanması ileyapıların inşaat ve iskan ruhsatı aşamasında, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standardına uygunluk sağlamak, uygulamaları denetlemek ve bütünlüğü sağlayıcı tedbirleri almak,
80) (Ek: 30/5/1997-KHK-572/4 md.) İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak genç ve yetişkin özürlüler için bölgenin işgücü piyasasına uygun mesleklerde, meslek ve beceri kazandırma kursları, iş eğitim merkezleri ve yaşamevleri açmak,
81) (Ek: 30/5/1997-KHK-572/4 md.) Özürlüler için, ulaşım ile sosyal ve kültürel amaçlı hizmetlerden ücret almamak veya indirimli tarife uygulamak, belediyelere ait ve belediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık sağlamak,
Belediye vazifelerinin varidata göre belediyelere tevdii
Madde 16 - 1 - 15 inci maddenin 1 - 39, 41 - 44, 47 - 52, 56, 57, 74, 76 ncı fıkralarında sayılan vazifeler her belediye için (1);
(1) Bu hükmün uygulanmasında ek 2 inci maddeye bakınız.
2 - 15 inci maddenin 40 ve 58 inci fıkralarında izah olunan vazife, varida- tı elli bin liradan fazla belediyeler için;
3 - 15 inci maddenin 45 ve 53 üncü fıkralarında izah olunan vazifeler, vari-datı iki yüz bin liradan fazla belediyeler için;
4 - 15 inci maddenin 46, 54 ve 55 inci fıkralarında izah olunan vazifeler, varidatı beş yüz bin liradan fazla belediyeler için mecburidir.
İhtiyari vazifeler
Madde 17 - 15 inci maddenin 59 - 73 üncü fıkralarında tadat edilen vazifeler belediyeler için ihtiyaridir.
Mecburi vazifelerin ifası için tasarruf
Madde 18 - 16 ncı maddenin birinci fıkrasının 5, 22 ve 25 inci numaralarında yazılı olanlarla bu maddenin 2, 3 ve 4 üncü fıkralarında yazılan mecburi vazifeleri ifa için vazifedar olan belediyenin varidatının en az yüzde onu tahsis ve tasarruf edilmek şartiyle en çok on beş sene zarfında muktazi tesisat vücude getirilir.
Belediyelerin hakları, salahiyet ve imtiyazları
Madde 19 - Belediyelerin hakları, salahiyetleri ve imtiyazları şunlardır:
1 - Belediye idareleri kanunun kendilerine tahmil ettiği vazife ve hizmetleri ifa ettikten sonra belde sakinlerinin müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tesviye edecek her türlü teşebbüsatı icra ederler.
2 - Beldenin ve belde halkının sıhhat, selamet ve refahını temin ve intizamı beldeyi halelden vikaye maksadiyle kanunların bahşettiği salahiyete müsteniden emirler vermek ve belediye yasakları koymak ve infaz ettirmek, hilafında hareketleri görülenleri cezalandırmak (2);
(2) Bu hükmün uygulanmasında ek 5 inci maddeye bakınız.
3 - Kavanini mahsusa mucibince belediye vergi ve resimlerini tarh ve Tahsili Emval Kanununa tevfikan cibayet etmek;
4 - Müktesep haklara halel gelmemek üzere belediye sınırı dahilinde;
A) Doğrudan doğruya yapılmak ve işletilmek şartiyle su, havagazı, elektrik, tramvay tesisatı kurmak ve işletmek, göl, nehir, körfez ve sevahili mütecavire vapurları nakliyatını deruhde ve ifa etmek belediyelerin hakkıdır.(Ancak belediyeler bu işlerin tesis veya işletilmesi için müddeti kırk seneyi tecavüz etmemek ve şeraiti Devletçe müttehaz kaidelere muvafık olmak üzere imtiyaz da verebilirler (3)
B) Teştithane tesisatı ve çöpleri paçavra ve kemikleri toplamak teşkilatını idare etmek ve ettirmek;
5 - (Değişik: 5/7/1939-3666/1 md.) Belediye hudutları dahilinde muayyen mıntakalar arasında yolcu nakil vasıtası olarak otobüs, omnibüs, otokar, tünel troley, füniküler işletmek ve mezbahalarda kesilen etleri Belediye Meclisince tayin ve Dahiliye Vekaletince tasdik edilecek ücret mukabilinde satış yerlerine nakletmek münhasıran Belediyelerin hakkıdır.(3)
(3) 10/10/1983 tarih ve 110 sayılı KHK.nin 25/4 maddesi ile bu bendin, anılan KHK.ye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
(Değişik : 4/7/1988 - KHK -336/1 md.; Aynen kabul :7/2/1990 - 3612/11
md.) Bunların, belediyelerin de iştirak edecekleri şirketler vasıtasıyla yapıl-
ması ve işletilmesi veya icara verilmesi veyahut imtiyazın devri İçişleri Bakan-
lığının kararına bağlıdır. Belediyeler dilerse inhisarı tazammun etmemek şartıy-
la bunların işletilmesine ruhsat dahi verebilir.
Hususi mahiyette elektrik tesisatı gibi işlerin yapılmasına ve umuma ait
suların ihtiyaçtan fazlasının hususi istihsalatta kullanılmasına ve beldenin
muayyen mevkileri arasında yük başına ücret alan nakil vasıtalarının işletilme-
sine, inhisarı tazammun etmemek üzere, ruhsat vermek de belediyelere aittir.
(Ek: 10/6/1982-2678/2 md.) 15 nci maddenin 77 nci fıkrasında belirtilen
faaliyetleri yapmak üzere kurulan kombinalar için, bu fıkrada yer alan hükümler
uygulanmaz
6 - Belediyeye ait hizmetlerin ifası zımnında şahsı hükmi sıfatiyle sınır
dahil ve haricinde menkul ve gayrimenkul mallara tasarrufa, bey' ve şiraya,
icar ve isticar, ikraz ve istikraza, teberruatın kabulüne, emsali nukut ve
taahhüdatı medeniyeyi ifaya ve davaya ve sulh ve ibraya ehil olmak;
7 - Belediye daire ve şubeleri, bahçeleri, umuma ait akar olmıyan açık ve
kapalı mahalleri emlak vergisinden müstesna olmak, belediye vergi ve resimleri
ile hidematı ammeye muhtas ve akar olmayan emval ve eşyası üzerine haciz konul-
mamak;
8 - Belediye emvalini zimmetine geçirenler, Devlet emvalini zimmetine geçir-
miş olanlar hakkındaki ahkama tabi olmak;
9 - Belediyece alınacak, verilecek menkul ve gayrimenkul emvalin mubayaası,
füruhtu, mübadelesi, icarı, imarı, müzayede, münakasa ve ihalesi, usulü muhase-
besi, tanzim edilecek nizamnamelere tabi olmak.
Belediye bu haklarını ve salahiyetlerini kanunların vaz ettiği kuyut ve
şerait dahilinde kullanır.
10 - (Ek: 9/7/1953 - 6124/1 md.) Hasılı,
a) Tasdikli imar planlarının tatbikı dolayısiyle yapılacak istimlak bedelle-
rinin tediyesine,
b) İstimlakin gayesine veya imar planına uygun olarak yapılacak tesislerin
meydana getirilmesine,
Tahsis olunmak üzere belediyelerce en çok (20) yılda itfa olunmak kaydiyle
ve Türkiye Emlak Kredi Bankası kefaletiyle aşağıdaki esaslar dairesinde tahvil
çıkarılabilir:
A) İhraç muameleleri Türkiye Emlak Kredi Bankası tarafından yapılacak olan
bu tahvillerin hasılı mezkür Banka nezdinde alakalı belediyeler namına açılacak
hesaplarda toplanır ve belediyelerin vereceği ödeme emirleriyle munhasıran bu
fıkrada gösterilen istihkak ve ödemelerde kullanılır.
B) Bir veya mütaaddit tertiplerde ihraç edilebilecek olan bu tahvillerin
itibari resülmali son çıkarılmış Devlet tahvilleri faizinden yukarı olmamak
üzere tesbit edilecek faiz miktarı, itfa süresi, ihraç fiyatı ve diğer hususla-
rı, kefalet mukabili olarak Türkiye Emlak Kredi Bankasına gösterilecek maddi te-
minatın mahiyeti ve kıymet ve miktarı ve bu Bankanın ifa edeceği hizmetler muka-
bili alacağı ücret adı geçen Banka ile belediyeler arasında aktedilecek mukave-
leler ile tayin ve tesbit olunur.
C) (Değişik :7/2/1990 - 3612/11 md.) Yukarıda (B) bendine göre tahvil çıka-
rılması hakkında belediye meclislerince alınacak kararlar vali tarafından müta-
laasıyla birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir ve Hazine ve Dış Ticaret Müs-
teşarlığının da mütalaası alındıktan sonra İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine
Başbakanın onayı ile kesinleşir.
D) İmar planının tatbikı için yapılmış istimlak neticesinde belediyenin
eline geçecek gayrimenkuller ile bunlar üzerine kurulacak tesislerin gelir ve
satış bedelleri ve bu gayrimenkullere ait şerefiyeler tahvillerin yıllık müret-
tebatına karşılık olmak üzere Türkiye Emlak Kredi Bankasına yatırılır.
E) Belediyelerin yapacakları istikrazlar ile ivaz mukabili yapılacak bağış-
lar ve asker aileleri gelirleriyle borçlar karşılığı ve kanuni hisseler hariç
olmak üzere ihraç edilecek tahvillerin ikramiye, faiz, itfa ve komüsyon taksit-
leri olarak Bankaya ödeyecekleri senelik miktardan aşağı olmamak ve belediye
bütçelerinin yüzde onunu geçmemek üzere belediye bütçelerinden ayrılacak tahsi-
sat belediye hesabına Bankaya yatırılır.
Yukarıki fıkra gereğince ayrılacak tahsisat bütçelerine mevzu olmadığı tak-
dirde alakalı vekaletler bu bütçeleri tasdik etmez.
F) Bu tahvillerin ihracına mütaallik her türlü ilanlar ve muvakkat kati
tahviller ve bunların kuponları ile tediyelerine mütaallik evrak ve senetler,
faiz ve itfa bedelleri ve kefalet ve diğer muameleler istikrazın tamamen itfası-
na kadar her nevi vergi ve resim ve harç bakımından her tertibin ihracına takad-
düm eden en son Devlet iç istikraz tahvillerinin tabi olduğu muafiyet hükümleri-
ne tabidir.
G) Tahvillerin bedelleri tediyeleri lazım geldiği tarihten itibaran (10) ve
ikramiye ve faizleri (5) sene sonra zamanaşımına uğrar.
H) Bu tahviller, tahvili çıkaran belediyenin yapacağı gayrimenkul satışla-
rında satış bedeline mahsuben verilebileceği gibi o belediyenin artırma ve ek-
siltmelerinde geçici ve kati teminat olarak kabul edilir.
İ) Bu tahviller hasılatı muhtelif kanunlarla belediye gelirlerinden ayrılan
hisselerin hesabında nazarı itibara alınmaz.
ÜÇÜNCÜ FASIL
Belediye Meclisi
A - Teşkilatı
Meclisin müddeti
Madde 20 - Belediye meclisleri intihap devreleri dört sene olmak üzere inti-
hap hakkını haiz hemşeriler tarafından doğrudan doğruya intihap olunur(1).
Meclis azasının adedi
Madde 21 - Umum nüfusu (3000) e kadar olan beldelerde belediye meclislerine
12, umum nüfusu (3000) den (5000) e kadar olan beldelerde belediye meclislerine
(3000) den yukarı her beş yüz nüfus için zamimeten bir aza, umum nüfusu (5000)
den (10000) ne kadar olan beldelerde belediye meclislerine (5000) den yukarı her
bin nüfus için zamimeten bir aza, umum nüfusu (10000) den (25000) ne kadar olan
beldelerde belediye meclislerine (10000) den yukarı her (3000) nüfus için zami-
meten bir aza, umum nüfusu (25000) den (50000) e kadar olan beldelerde belediye
meclislerine (25000) den yukarı her (5000) nüfus için zamimeten bir aza, umum
nüfusu (50000) den (100000) ne kadar olan beldelerde belediye meclislerine
(50000) den yukarı her (10000) nüfus için zamimeten bir aza, umum nüfusu(100000)
(1) 18/1/1984 tarih ve 2972 sayılı Kanun'un 8. maddesi ile mahalli idareler se-
çimlerinin beş yılda bir yapılacağı hükme bağlanmıştır.
den yukarı olan beldelerde (100000) den yukarı her (25000) nüfus için zamimeten
bir aza intihap olunur (1).
(Ek fıkra - Ek: 19/7/1963-307/2 md; mülga: 18/1/1984-2972/37 md.)
Madde 22 - (Mülga: 18/1/1984 - 2972/37 md.)
B - Belediye intihabı hakları
Madde 23 - (Mülga: 19/7/1963 - 307/4 md.)
Madde 24 - A) (Değişik:19/7/1963_307/3 md.;Mülga:18/1/1984_2972/37 md.)
B) (Mülga: 18/1/1984 - 2972/37 md.)
Belediye başkanları bu görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin genel
merkezlerinde vazife alamıyacakları gibi il ve ilçe idare kurulu başkan ve üye-
liklerinde de bulunamazlar.
Madde 25 - (Mülga: 19/7/1963 - 307/4 md.)
Mebusluk, encümeni daimi vilayet ve belediye azalığı
Madde 26 - (Değişik: 19/7/1963 - 307/3 md.)
Cumhuriyet Senatosu üyeliği, milletvekilliği, il genel meclisi üyeliği, köy
muhtarlığı ile belediye meclisi üyeliği veya belediye başkanlığı bir şahıs uhde-
sinde birleşemez. Bu niteliği haiz bir kimse belediye başkanlığına veya belediye
meclisi üyeliğine seçildiği takdirde, seçim sonucu kendisine tebliğ edildiği ta-
rihten itibaren 15 gün zarfında tercih hakkını kullanmazsa belediye başkanlığını
veya belediye meclisi üyeliğini reddetmiş sayılır.
Belediye meclisinde üye veya belediye başkanı iken Cumhuriyet Senatosu üye-
liğine, Milletvekilliğine veya il genel meclisi üyeliğine seçilen kimse seçim
sonucunun bildiriminden itibaren 15 gün içinde tercih hakkını kullanmazsa bele-
diye meclisi üyeliğinden veya belediye başkanlığından istifa etmiş sayılır.
Bir mecliste birleşemiyenler
Madde 27 - (Değişik: 26/1/1944 - 4520/1 md.)
Ana, baba, büyük ana, büyük baba, evlat, torun ve kardeş, karı, koca ve bu
derecedeki sıhri hısımlar bir mecliste birleşemezler.
Bir mecliste birleşmesi caiz olmıyanlar intihap edilmiş oldukları takdirde
en ziyade rey kazanmış olan, bu da müsavi ise evli olan ve evli olanlardan da
çocuğu çok olan azalık sıfatını alır.
Çocuk adedinin de müsavatı halinde kur'a çekilir. İntihaptan sonra sıhriyet
peyda edenler de aynı hükümlere tabidir.
Azalığı kabul etmeyenlerin cezası
Madde 28 - Belediye meclisi azalığına intihap edilipte sıhhi esbap veya
beldeden müfarekata mecburiyet gibi bir mazereti olmaksızın son dört sene zar-
fında bir senelik meclis azalığını ifadan imtina edenler meclis karariyle dört
sene için aza intihap olunmak hakkından mahrum olurlar. Belediye meclisinin bu
husustaki kararına razı olmayan alakadaranın, kararın usulen tebliği tarihinden
itibaren bir ay zarfında mahalli mahkemei asliyesine; bulunmayan yerlerde sulh
hakimine müracaatla meclis kararına itiraza hakları vardır. Mahkemenin veya sulh
hakiminin kararı katidir.
Sabık reis ve azanın riayete mecbur olduğu hususlar
Madde 29 - Belediye reisleri veya belediye azası riyaset veya meclis azalı-
ğından çekilip üzerinden bir sene geçmedikçe mensup olduğu belediye aleyhine
münferiden veya müştereken dava vekaleti deruhde edemez, mensup olduğu bele-
(1) 18/1/1984 tarih ve 2972 sayılı Kanun'un 5,6,7. maddeleri ile bu hükümler
yeniden düzenlenmiştir.
diye bütçesinden maaşlı veya ücretli bir vazifeye tayin edilemez, münferiden
veya müşareket suretiyle mensup olduğu belediyeye ait bir iş taahhüt eyleyemez.
Belediye reisi ve belediye azası, Avukatlık Kanununun 9 uncu maddesi mucibince
reislik ve azalık müddeti esnasında vaziyed etmiş bulundukları veya itayı rey
eyledikleri mevadda mütaalik deaviyi kabulden memnudur.
Azalık şartları zail olursa
Madde 30 - Aza olmak için lazım gelen şartlardan her hangi birine halel gel-
diği takdirde azalık sıfatı zail olur. Ancak azalık sıfatının her hangi bir su-
rette zevaline, azadan birinin müstafi addine veya istifasının kabulüne meclis
karar verir.
C- intihap muamelatı
Seçim süresi ve bitimi
Madde 31 - (Değişik: 29/4/1946-4878/1 md.)
Belediye Meclisi seçimi Eylül ayında yapılır. Fesih ve iptal ve istifa sure-
tiyle Meclis vaktinden evvel dağılırsa yeni meclisin seçimine bunların bildiril-
diği tarihten itibaren bir ay içinde başlanır ve bu takdirde seçim işlerine ait
süreler seçimin başladığı günden hesaplanarak Belediyece ilan olunur.
Madde 32 - 44 - (Mülga: 7/7/1950-5669/2 md.)
Meclis vazifesinin encümen tarafından ifası
Madde 45 - (Değişik: 19/7/1963-307/3 md.)
Meclis üyeliklerinden herhangi bir sebeple boşalma olduğu takdirde belediye
başkanı meclise katılacak olan yedek üyenin adını ilçe seçim kurulu başkanlığın-
dan yazılı olarak sorar ve alınacak cevaba göre sırası gelmiş olanı üyeliğe da-
vet eder. Bunlar geri kalan süreyi tamamlarlar.
Boşalan asıl üyelik bir siyasi partiye aitse, davet edilecek yedek üye de o
siyasi partiden olur.
Madde 46 - 52 - (Mülga: 7/7/1950-5669/2 md.)
E - Belediye meclisinin feshi
Meclisin feshi
Madde 53 - (Değişik: 19/7/1963-307/3 md.)
Belediye meclisi;
1. Kanunen belirli olan olağan ve olağan üstü toplantılar dışında toplanır-
sa,
2. Kanunen belirli olan yerden başka bir yerde toplanırsa,
3. Kanunen kendisine verilen görevleri süresi içinde yapmaktan çekinir ve
bu hal belediye meclisine ait işleri sekteye veya gecikmeye uğratırsa,
4. Siyasi meseleleri müzakere eder veya siyasi temennilerde bulunursa,
İçişleri Bakanlığının bildirisi üzerine Danıştay'ın kararı ile fesholunur.
Bu takdirde yeni belediye meclisi seçimine gidilir. Seçilen meclisler eskisinden
geri kalan süreyi ikmal ederler.
İçişleri Bakanlığı lüzum gördüğü takdirde meclisin feshine dair bildiri ile
birlikte karar verilinceye kadar meclis toplantılarının tehirini de ister. Da-
nıştay'ca bu husus en geç iki ay içinde karara bağlanır.
Yukarıdaki bentlerde açıklanan fiil ve işlemlere katılan belediye başkanla-
rının da Danıştay kararı ile görevine son verilir.
F - İçtimalar, müzakereler, kararlar
Meclisin adi ve olağanüstü toplantısı
Madde 54 - (Değişik: 29/4/1946-4878/13 md.)
Meclisin adi toplantısı Ekim, Şubat ve Haziran ayları başlarında olmak üzere
yılda üç defadır.
Bütçe görüşmesine rastlıyan toplantı süresi en çok 30 gün olup, diğer top-
lantıların süresi en çok 15 gündür. Bu sürelerden önce iş bitmezse vali 15 günü
aşmamak üzere görüşme sürelerini uzatarak sebeplerini İçişleri Bakanlığına bil-
dirir. Önemli ve acele bir iş çıkarsa belediye başkanının yazılı çağrısı veya
üyeden üçte birinin gerekçeli teklifi veyahut valinin doğrudan doğruya çağırması
üzerine meclisler olağanüstü toplanırlar. Olağanüstü toplantılarda çağrıyı ge-
rektiren konudan başka bir iş görüşülemez.
Ruzname
Madde 55 - Adi ve fevkalade içtimaların ruznamesi belediye reisi tarafından
en az bir hafta evvel umum belediye azasının beldedeki adreslerine gönderilir
ve mahalli gazeteler ve sair münasip vasıtalarla ilan edilir. Müstacel hallerde
bu müddet üç güne indirilebilir.
Açık ve gizli toplanmalar
Madde 56 - Meclis müzakeresi açıktır. Reis veya aza tarafından teklif vu-
kuunda meclisin ekseriyetle vereceği karar üzerine gizli celse yapılabilir. Açık
ve gizli celselerdeki karar hulasalarının mahalli en büyük mülkiye memuruna ve-
rilmesi ve kararların verildiği tarihten itibaren kırk sekiz saat zarfında hu-
lasalarının belediye kapısına asılmak suretiyle neşir ve ilanı meşruttur. Yapı-
lacak gizli celseden ve ruznamesinden en büyük mülkiye memuruna malümat verilir.
Bunlar, gizli celselere bizzat girebilecekleri gibi bir memur da gönderebilir-
ler.
Müzakere edilecek maddelerin reis tarafından meclise verilmesi, azanın tek-
lif hakkı
Madde 57 - Belediye meclisinde müzakere olunacak maddeler reis tarafından
meclise tevdi olunur.
Azadan her biri dahi belediyeye ait vazaif cümlesinden bulunan maddelere
dair tekliflerde bulunabilir. Teklif, meclisce kabul edilirse ruznameye alınır.
Meclise reis riyaset eder, reis vekilleri
Madde 58 - Belediye meclisine belediye reisi riyaset eder. Reis meclisi mia-
dı kanunisinde küşat, müzakereleri idare, kararları istihsal ve ilan ve tebliğ
ve hitamı mesaiyi beyan eyler.
Meclis her Teşrinisani içtimaında içlerinden iki reis vekili ve lüzumu kadar
katip intihap eder. Reis bulunmazsa birinci reis vekili, bu da bulunmazsa ikinci
reis vekili reislik vazifesini yapar.
Müzakere için yarıdan fazla aza bulunması
Madde 59 - Meclis, azayı mürettep adedinin yarısından fazla aza hazır bulun-
madıkça müzakere icra edemez. Kararlar mevcut azanın ekseriyetiyle ittihaz olu-
nur. Reylerde müsavat vukuunda reisin bulunduğu taraf tercih olunur. Azadan her
biri bizzat reyini verir. Bütçe müzakeratında esami tayini ile rey verilir. Mec-
lisin çalışma usulü Dahiliye Vekaletince bir talimatname ile tesbit olunur.
Reis ne zaman yerini reis vekiline bırakır
Madde 60 - Belediye reisinin bir senelik icraatına dair meclise vereceği ra-
porun müzakeresi esnasında meclise müntahap reis vekili tarafından riyaset olu-
nur.
İstizah
Madde 61 - (Değişik: 19/7/1963-307/3 md.)
Belediye meclisi üyelerinin her biri belediye işleriyle ilgili herhangi bir
husus hakkında meclis başkanlığına önerge vererek gensoruda bulunabilir. Gensoru
önergesi münderecatı meclis üye tamsayısının çoğunluğunca varit göruldüğü tak-
dirde gündeme alınır ve üzerinden 3 tam gün geçtikten sonra belediye başkanları
veya memur edecekleri kişiler gensoruya meclis önünde cevap verirler.
Cevap meclis üye tamsayısının 2/3 çoğunluğunca yeter görülmediği takdirde
76 ncı madde uyarınca işlem yapılır.
Encümenler
Madde 62 - Belediye meclisi her içtima müddeti için ruznamelerdeki meselele-
ri tetkik etmek üzere encümenler teşkil edebilir. Encümenler mütalaalarını o iç-
tima müddeti içinde meclise bildirirler.
Hesapların teftişi için seçilen azanın vazifesi
Madde 63 - Meclis lüzum görürse içlerinden bir kaç azayı hesabat ve muamela-
tı teftişe memur edebilir. Bu teftiş heyeti hariçtekı mütehassıslardanda istifa-
de edebilir. Neticei teftişat nihayet ertesi içtimaın bidayetinde belediye rei-
sinin de mütalaası alındıktan sonra meclise arzolunur.
Reisin sorulan suallere cevap vermek mecburiyeti
Madde 64 - Belediye reisi belediyeye ait işlerden meclise lazımgelen izahatı
ve sorulan suallerin cevaplarını vermeğe mecburdur. Reis bu suallerin cevapları-
nı vermeğe encümen aza ve devair rüesasını da memur edebilir. Verilen izahlar ve
cevaplar kafi görülmediği takdirde meclis re'sen encümen azasından sual sorabi-
lir.
Meclisin nizam ve intizamı
Madde 65 - Meclis reisi meclisin nizam ve intizamını temin ile mükelleftir.
Dahili nizamname hükümlerini bozan aza hakkında bu nizamnameye göre muamele ya-
par. Müzakereyi dinlemeğe gelenlerden nümayiş ve gürültü yapanlar içtima salo-
nundan çıkarılır. Reis bu hususta belediye zabıtasını istihdam eder.
Azanın karara iştirak edemiyeceği meselelerin müzakereleri
Madde 66 - Meclis azası mukavelename ile alakadar olduğu hususatta kendisi-
nin veya (27) inci madde mucibince kendisiyle bir mecliste içtimaı caiz olmayan
akrabasının tahtı tasarrufunda bulunan emlakin, istimlak, isticar ve mubayaasın-
da müzakerata iştirak edemez.
Zaptın imzası
Madde 67 - Belediye meclisinin müzakeratını kayda mahsus olan zabıtnamesi
her müzakereyi mütaakıp meclis reisi ve meclisçe azalar arasından müntehap ka-
tipler tarafından imza olunur.
Meclis müzakeresinde ekseriyet olmazsa
Madde 68- Belediye meclisinin içtimaında mürettep azanın ekseriyeti hazır
değilse meclis reisi meclisi tatil ve enaz üç gün sonra içtima etmek üzere günü
tesbit ve mahalli vasıtalarla ilan eder. İkinci içtimada kaç aza olursa olsun
mevcut aza ile müzakere yapılır ve karar verilir.
Mazeretsiz devam etmeyen aza
Madde 69 - Birbirini mütaakıp üç içtima gününde bilamazaret içtimalarda ha-
zır bulunmayan aza meclis karariyle istifa etmiş addolunur.
Meclisin müzakere edeceği ve karar vereceği işler
Madde 70 - Meclis aşağıda gösterilen işleri müzakere eder bunlar hakkında
karar verir:
1 - Bütçe,
2 - Kati hesap,
3 - On beşinci maddenin 30,31,32 inci fıkralarındaki mesai programı,
4 - Tahsisatı munzamma veya bütçede tadilat veya fasıldan fasıla münakale,
5 - İkrazlar, istikrazlar,
6 - Senesi içinde ödemek şartiyle avanslar,
7 - Kanunlarla vazedilmiş olan belediye vergi ve resimlerine ait tarifeler,
8 - Belediye vergi ve resimlerinin taallük ettiği hususat haricinde belediye
dairesi tarafından ifa olunacak hizmetlere mukabil alınacak ücret tarifeleri,
9 - Beldenin müstakbel şekli, umumi imar programları, mecari, hava gazı, su,
elektrik, tenvirat tesisatı mesaili, (1)
10 - Üç seneden fazla müddetle veya on bin liradan fazla bedeli senevi ile
akdedilecek icar ve isticar mukaveleleri,
11 - Menafii umuma mahsus belediye gayrimenkul emvalinin bir hizmete tahsi-
si, ciheti tahsisinin tebdil veya akar haline ifrağı,
12 - İvaz mukabilinde vukubulacak teberruatın kabulü,
13 - Müddeabihi bin liradan fazla olan davaların sulhan tesviyesi,
14 - Menafii umuma ait olmak üzere belediye namına verilecek imtiyazat muka-
veleleri,
15 - Belediye zabıtası talimatnamelerinin tetkik ve tasdikı,
16 - Kanunen belediyeye mürettep vazife ve salahiyetler dahilinde olmak şar-
tiyle reis tarafından tevdi ve azadan bir veya bir kaçı tarafından teklif edilen
mevaddı saire.
Meclis kararlarının tasvip ve tasdiki
Madde 71 - Yetmişinci maddenin 1,2,3,4,5,8,9, 13 üncü fıkralarında gösteri-
len işler ve 15 inci fıkrada mezkür belediye zabıtasına mütaallik talimatnameye
ait olan belediye meclisleri mukarreratı, mahalli en büyük mülkiye memurunun
tasvibiyle mer'iyet kesbeder. Bu memurlar mezkür kararları bir hafta zarfında
tasdik etmedikleri takdirde belediye meclisinin tetkik talebi üzerine Şürayı
Devlet tarafından bir ay zarfında verilecek kararlar katidir.
25 seneden fazla ikraz ve istikraz kararları
Madde 72 - 25 seneden fazla bir müddet için yapılacak ikraz veya istikraz
kararları vilayet idare heyetinin mütalaası üzerine valinin tasvibi ve Şürayı
Devletin karariyle mer'iyet kesbeder.
Meclisce kati olarak verilen kararlara itiraz
Madde 73 - Belediye meclisleri tarafından ittihaz edilen mukarrerattan 71,
72 inci maddelerde yazılı olan hususattan gayrı mevadda mütaallik meclis mukar-
reratı katidir. Ancak bu kabil mukarrerata usulen ilan tarihinden itibaren on
gün
(1) 10/10/1983 tarih ve 110 sayılı KHK.nin 25/4 maddesi ile bu bendin, anılan
KHK'ye aykırı kükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
zarfında vilayet merkezi olmayan beldelerde belediye reisi veya alakadarlar ta-
rafından vilayete; vilayet merkezi olan beldelerde belediye reisi veya alakadar-
lar tarafından Dahiliye Vekaletine müracaatla itiraz olunabilir. Vilayete işar
olunan itirazlar kaymakamın mütalaası alındıktan sonra vilayet idare heyetince
nihayet on beş gün zarfında; vilayet merkezi olan beldelerde Vekalete yapılan
itirazlar valinin mütalaası alındıktan sonra nihayet bir ay zarfında Şürayı
Devletçe tetkik ve bir karara raptolunur. Yapılan itiraz ve müracaatların yuka-
rıda yazılı alakadar makamlarca tetkiki neticesine kadar vali meclis kararları-
nın tatbik ve icrasını tehir ettirebilir.
Hükümsüz bırakılacak maddeler
Madde 74 - Adi ve fevkalade içtimalar haricinde veya vazife ve salahiyeti
kanuniye hilafında veya Devlet kanun ve nizamnamelerine mugayir olarak itihaz
edilen mülhakat meclisi kararları valinin talebi üzerine vilayet idare heyeti
tarafından, vilayet merkezi olan mahallerde Dahiliye Vekaletinin talebi üzerine
Devlet Şürasınca tetkik olunarak tasdik veya iptal olunur.
Meclisin, mütalaa beyanına, karar vermeğe mecbur olduğu hususlar ve temen-
ni kararları
Madde 75 - Belediye meclislerinin rey ve mütalaa beyanına mecburiyetleri ka-
nun ve nizamlarla tasrih edilmeyen hususatta mahalli en büyük mülkiye memurunun
vakı olan müracaatı üzerine belediye meclisleri rey ve mütalaalarını beyana mec-
burdurlar. Beldenin menafiine mütaallik işler için belediye meclisleri mahalli
en büyük mülkiye memurları vesatatiyle talep ve temennilerini alakadar Devlet
dairelerine iblağ edebilirler.
Reisin senelik raporu
Madde 76 - (Değişik: 19/7/1963 - 307/3 md.)
Belediye başkanı belediye meclisine her toplantı dönemi başında meclis ka-
rarlarının uygulanmasına, belediyenin mali durumuna, akdedilmiş ve mevcut taah-
hütlerin ifa şekline dair senelik bir çalışma raporu verir.
Meclis, rapordaki izahatı meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile ye-
ter görmezse, yetersizlik kararı ile müzakereleri kapsıyan tutanak aynen meclis
birinci başkanvekili onun bulunmaması halinde ikinci başkanvekili tarafından ma-
halli en büyük mülkiye amirine gönderilir.
Vali, bu dosyayı il merkezi olmıyan yerlerde kaymakamın, il merkezi olan
yerlerde kendisinin gerekçeli ve kanaatli mütalaasiyle bir ay zarfında karar ve-
rilmek üzere Danıştay'a sunar.
Danıştay'ca yetersizlik kararı verildiği takdirde belediye başkanı düşer.
DÖRDÜNCÜ FASIL
Belediye Encümeni
Encümende bulunanlar
Madde 77 - Belediye encümeni, belediye reisi ile müntehap encümen azasından
ve 88 inci maddede yazılı daire reislerinden teşekkül eder. Belediye encümenine
mansup azanın nısfını tecavüz etmemek ve ikiden aşağı olmamak şartiyle belediye
meclisleri tarafından kendi azası arasından lüzumu kadar fahri aza intihap olu-
nur. Müntehap fahri encümen azasının müddeti bir senedir. Meclisçe lüzum görü-
lürse fahri encümen azalarına hakkı huzur verilir. Hakkı huzurun miktarını mec-
lis tayin eder.
Belediye zabıta amiri ve belediye müfettişleri encümene dahil değildirler.
Reislik, ekseriyet, içtima gününü tayin, gelen işleri bir hafta içinde mü-
zakere
Madde 78 - Encümen belediye reisinin veya tevkil edeceği zatın riyasetinde
adedi mürettebin yarıdan fazlasının huzuriyle toplanır ve ekseriyetle ittihazı
karar eder. Encümen içtima günlerini kendisi evvelce tesbit eyler ve muayyen
günlerde muntazaman içtima eder. Encümene havale edilmiş olan evrakın nihayet
bir hafta içinde müzakere edilmesi mecburidir.
Hesapların tetkiki
Madde 79 - Encümen heyeti her üç ay için müntehap azası arasından ikisini;
muhasebe, kayıt ve hesaplarını laakal on beş günde bir teftiş ve murakabeye
memur eder. Bu murakıplar teftiş ve tetkikleri neticesini raporla encümene bil-
dirirler.
Azanın karara iştirak edemiyeceği meselelerin müzakeresi:
Madde 80 - Encümen azaları hususi surette alakadar oldukları meselelerin
müzakeresinde bulunamazlar.
Reis ve encümen azasının mesuliyetleri
Madde 81 - Belediye reisi beldenin umumi muamelat ve idaresinden, encümen
azası vazifelerinden dolayı meclise karşı mesuldürler.
Encümenlerin teşkil edeceği tetkik heyetleri
Madde 82 - Belediye encümeni encümene ait tetkikleri kolaylaştırmak üzere
encümen azası arasından tetkik heyetleri teşkil edebilir.
Encümenin vazifeleri
Madde 83 - 1 - Belediye reisi tarafından hazırlanan bütçenin ilk tetkiki.
2 - Aylık icmallerin tetkik ve murakabesi, müzayede, münakasa şartnameleri-
nin ve ihalelerin ve pazarlık kararlarının tetkik ve tasdikı kati hesap hakkın-
da meclise mütalaa beyanı ve muhasebe hesaplarını tetkik ile zimmet ve beraet
hakkında mazbata tanzimi.
3 - İstimlak edilecek yerler hakkında hususi kanuna tevfikan karar itası.
4 - Gayrimelhuz masarife ait tahsisatın sarf mahallerinin tayini.
5 - Bütçede bir fasıl dahilindeki maddeler arasında münakale icrası.
6 - Belediyelere verilen vazifelerin ifasını temin için belediye tenbihleri
ısdarı.
7 - Nakliye vesaitine mahsus ücurat ve tarifelerle, zaruri havayice mahsus
narhların tesbiti.
8 - Belediye menkul emvalinden icap edenlerin müzayede kaimeleriyle satışa
çıkarılması.
9 - Belediye cezaları hakkındaki kanunlara tevfikan ceza takdiri.
10 - Belediye memurlarının intihap, terfi, idareten tecziye veya taltifle-
ri ve azil ve tekaüde sevkleri hakkında belediye riyasetinden vakı olacak tek-
liflerin tetkiki ve karara raptı.
(Ek: 5/3/1932 - 1929/1 md.) "İşbu vazifelerden maada Belediye Kanununda
musarrah olmayıp da muhtelif hususi kanunlarla belediye meclislerine verilen
vazifeler meclisler toplu bulunmadığı zaman, belediye encümenleri tarafından
tetkik ve karara raptolunur."
Encümene reis tarafından verilmeyen işler için encümen karar veremez
Madde 84 - Reis tarafından havale ve tevdi edilmeyen hususat hakkında
encümen karar veremez.
Encümen azasının müstafa addi
Madde 85 - Mazeretsiz sıra ile üç içtima günü içtimada bulunmayan encümen
azası istifa etmiş sayılır.
Kati hesap cetvelleri
Madde 86 - Belediyenin kati hesap cetvelleri ait olduğu senenin hitamından
itibaren altı ay içinde belediye encümeni karariyle belediye reisi tarafından
tetkik ve tasdik olunmak üzere meclise verilir.
Reisin encümen kararlarına itirazı
Madde 87 - Belediye reisi encümen mukarraratını kanuna ve menafii umumiyeye
muhalif gördüğü takdirde kararın icrasını tehir ile evrakı idare heyetlerince
tetkik olunmak üzere mahalli en büyük mülkiye memuruna tevdi eder.
İdare heyeti kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün zarfın-
da belediye reisi veya encümen tarafından yapılan itirazlar, vilayet merkezi ol-
mayan beldeler için vilayet idare heyetince; vilayet merkezi olan beldeler için
de evrakın geldiği günden itibaren bir ay içinde Şürayı Devletçe tetkikat yapı-
larak karara raptolunur.
BEŞİNCİ FASIL
Belediyelerde İcrai Vazifeler
A - Belediye heyetleri, memur ve müstahdemleri
Belediye baş amirleri, memur ve müstahdemleri
Madde 88 - Belediyelerde reis ve lüzumu kadar muavinden sonra daire baş
amirleri şunlardır:
Yazı işleri müdürü veya başkatip,
Hesap işleri müdürü veya muhasebeci,
Sıhhat işleri müdürü, baş tabip veya tabip,
Baytar müdürü, baş baytar veya baytar,
Fen işleri müdürü, baş mühendis veya mühendis,
Teftiş heyeti müdürü, baş müfettiş veya müfettiş,
Lüzumu halinde zat ve hukuk işleri müdürleri veya müşavir avukat.
Belediye şubelerinde baş amirler şunlardır:
Başkatip, muhasebeci, baş tabip veya tabip, baş baytar veya baytar, baş
mühendis, veya mühendis,
Bunların emri altında lüzumu kadar yazı ve hesap, fen sıhhat, baytariye,
idare, teftiş, belediye zabıtası ve itfaiye memurları ile ketebe, müstahdemler
ve amele bulunur.
Bunların aded, maaş ve kadroları bütçe ile tesbit ve tasdik olunur.
Reis intihabı
Madde 89 - (Mülga: 19/7/1963 - 307/4 md.)
Meclis ekseriyeti kalmadığı ve reis bulunmadığı takdirde yapılacak muamele
Madde 90 - (Değişik: 19/7/1963 - 307/3 md.)
Belediye meclislerinin dönem sonundan önce herhangi bir sebeple boşalması
veya belediye meclisi üye sayısının, yedeklerin de getirilmesinden sonra meclis
üye tamsayısının yarısına düşmesi hallerinde yeni seçim yapılıncaya kadar bele-
diye meclisinin görevlerini tabii üyelerden müteşekkil belediye encümeni ifa
eder.
26 Nisan 1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kü-
tükleri hakkındaki Kanunun 46 ncı maddesinin son fıkrasndaki 20 günlük süre bu
seçimler için uygulanmaz.
53 üncü maddeye göre belediye meclisi toplantılarının Danıştay'ca tehirine
karar verilmesi halinde dahi belediye meclislerinin görevlerini belediye encü-
meni ifa eder.
Reislerin vazifeden çıkarılmaları
Madde 91 - (İptal: Ana. Mah.'nin 8/2/1989 tarih ve E. 1988/38, K. 1989/7
sayılı kararı ile)
Madde 92 - (Mülga 19/7/1963 - 307/4 md.; Yeniden düzenleme: 4/7/1988 KHK -
335/4 md.; İptal : Ana. Mah.'nin 8/2/1989 tarih ve E. 1988/38, K. 1989/7 sayılı
kararı ile)
Başkanvekili, geçici görevlendirme ve yeni başkan seçimi (1)
Madde 93 - (Değişik: 20/3/1997 - 4231/4 md.)
Belediye başkanının izin,hastalık veya görevle görev yerinden ayrılması
hallerinde, başkan kendisine bu süre içinde vekalet etmek üzere bir meclis üye-
sini başkanvekili olarak görevlendirir.
Belediye başkanlığının boşaldığı veya başkanın görevden uzaklaştırıldığı
hallerde,belediye meclisinin on gün içinde toplanması vali tarafından sağlanır.
Bu toplantıda Meclis,katılanların salt çoğunluğunun gizli oyuyla ve kendi üyele-
ri arasından, belediye başkanlığının boşalması halinde bir başkan, başkanın gö-
revden uzaklaştırılması halinde ise bir başkanvekili seçer. Yeni seçilen başka-
nın görev süresi, yerine seçildiği başkanın görev süresi kadardır; başkanvekili,
yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış olan başkan görevine dö-
nünceye kadar görev yapar.
Belediyelerin seçilmiş organları veya bu organların üyeleri hakkında görev-
leri ile ilgili bir suç sebebi ile soruşturma veya kovuşturma açılması halinde,
İçişleri Bakanı geçici bir tedbir olarak,kesin hükme kadar bu organları veya or-
ganların üyelerini görevden uzaklaştırabilir.
Belediye başkanının, görevini mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden
fazla terk etmesi ve bu durumun mahallin en büyük mülki amirince tespit edilmesi
ve İçişleri Bakanlığına bildirilmesi üzerine idari yargı tarafından bir ay
içinde verilecek kararla belediye başkanı başkanlıktan düşürülür.
Mansup reisler
Madde 94 - A - (Mülga: 4/2/1948 - 5168/1 md.)
B - İcra Vekilleri Heyetince görülecek lüzum üzerine tesbit edilecek bazı
beldelerden vilayet merkezi olanların belediye reisleri Dahiliye Vekaletince.
C - Vilayet merkezi olmayan yerlerin belediye reisleri mensup oldukları vi-
layet valileri tarafından nasbolunur ve reislikten çıkarılabilirler.
D - Bu gibi belediyelerde ve Ankarada reislik Dahiliye Vekaletinin inhası
ve Reisicumhurun tasdikiyle vali veya kaymakamların uhdesine de tevdi olunabi-
lir. Bu takdirde 61, 76 ncı maddeler ahkamı bunlar hakkında tatbik olunmaz.
Kanun ve nizamnamelere göre belediye reislerinin reis veya aza olarak bu-
lunmaları icap eden heyet veya komisyonlara bu gibi belediyelerde vali veya
kaymakamlar azadan birini vekil olarak gönderebilirler.
E - Yukardaki fıkralarda gösterilen kaza belediye meclislerinin, 70 inci
maddenin 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 ve 13 üncü fıkralarında sayılan işler hakkında
verdikleri kararlar valinin ve vilayet merkezindeki belediye meclisleri tarafın-
dan mezkür fıkralardaki işler hakkında verilen kararlar da Dahiliye Vekilinin
tasdikı ile katileşir.
(1) Bu madde başlığı, 20/3/1997 tarih ve 4231 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Ankara ve İstanbul reis muavinleri
Madde 95 - Ankara ve İstanbul belediye reis muavinleri belediye reisleri-
nin inhaları üzerine Dahiliye Vekaletince tayin olunur.
Belediye memurlarının tayini
Madde 96 - A - Ankara ve İstanbul belediyeleri erkanı ile belediye şube
müdürleri belediye reisinin intıhabı ve Dahiliye Vekilinin tasvibiyle ve bu yer-
lerdeki belediye şubeleri erkanı ve kalemler ve müesseseler müdür ve reisleri
belediye reisi tarafından ve meclis emrindeki kalem memurları belediye encüme-
ninin karariyle belediye reisi tarafından,
B - 94 üncü maddenin (B) fıkrasındaki belediyelerin memurları valiler ve
(C) fıkrasındaki belediyelerin memurları da kaymakamlar tarafından nasp ve
azlolunurlar.
İstanbul ve Ankara ile 94 üncü maddenin (B) ve (C) fıkralarında yazılı
olanlardan maada belediyelerde reis muavinleri ile daire ve şube reisleri ve
bilümum belediye memurları ilk içtimaında belediye meclisince tasdik olunmak
şartiyle belediye reisi tarafından intihap ve tayin olunurlar.
Lüzum görülen belediyelerde reis muavinlerinin meclis azası arasından inti-
habı caizdir. Bu takdirde muavinlerin memuriyetleri meclisin devamı ile mukay-
yettir.
(Yalnız bilümum belediye memurini sıhhiyesinin nasp ve vekalet emrine alın-
maları, tebdil ve terfileri, tecziyeleri 1 Nisan 1926 tarihli ve 796 numaralı
kanun ahkamına tabidir.)
Reis, encümen ve meclis arasındaki ihtilafların kati karara raptı
Madde 97 - Belediye reisi ile belediye encümeni arasında ihtilaf vukuunda
belediye meclisi ihtilafatı tetkik eder ve bir karar verir. Verilen karar hak-
kında encümen veya belediye reisinin valiye müracaatı üzerine kaza belediyele-
ri için vilayet idare heyetince ve vilayet merkezi belediyeleri için vilayet
idare heyetinin mütalaası alındıktan sonra Şürayı Devlet tarafından verilen ka-
rar katidir.
Belediye reisi veya belediye encümeni ile belediye meclisi arasında ihtilaf
vukuunda belediye reisinin valiye müracaatı üzerine kaza belediyeleri için vila-
yet idare heyetince ve vilayet merkezi belediyeleri için vilayet idare heyetinin
mütalaası alındıktan sonra Şürayı Devlet tarafından verilen karar katidir.
B - Belediye heyetinin vazife ve salahiyetleri
Kanun ve nizamları neşir ve ilan hükümlerini tatbik ve icra
Madde 98 - Belediye reisi mahalli en büyük mülkiye memuru tarafından tebliğ
edilecek bilümum kavanin, nizamat ve talimatı neşir, ilan ve işbu kavanin ve
nizamat ile kendisine muhavvel hususatı ifa ile mükelleftir.
En büyük belediye amiri sıfatiyle reisin vazifesi
Madde 99 - Belediye idaresinin en büyük amiri sıfatiyle belediye reisi:
A - Belediye zabıtası vezaifinin ifasını temin edecek talimat ve yasakları
tatbik,
B - Meclis ve encümenin ve mafevk mercilerin kararlarını infaz,
C - Bu mercilerin tasvibine mütevakkıf olmayan belediye vezaifini salahiyeti
dairesinde ve mes'uliyeti altında ifa,
D - Belediyenin mahalli mahiyeti haiz selamet, sıhhat, umran, iktısat ve
intizamına ait hususatı takip ve ifa eder.
Belediye mümessili sıfatiyle reisin vazifesi
Madde 100 - Belediye idaresinin şahsiyeti hükmiyesinin mümessili sıfatiyle
belediye reisi :
A - Belediye emvalini idareye,
B - Varidat ve matlubatını takip ve tahsile,
C - Salahiyettar makam ve heyetin tasdikına iktiran etmek şartiyle akdi
mukaveleye, sulh ve ibraya, teberruatı kabule, belediye hesabına umum medeni
akitleri icraya,
D - Devair ve mehakim nezdinde müddei veya müddeialeyh sıfatiyle belediyeyi
temsile veya bir başkasını tevkile,
E - Belediye bütçesinin amiri itası sıfatiyle sarf evrakını ve masarif ta-
hakkukatını tasdik ve sarf emirlerini imzaya salahiyettardır.
Muavinlere vazife tevdii
Madde 101 - Belediye reisi kendi mes'uliyet ve nezareti altında kendine ait
vezaiften bir kısmını namına tedvir ve intaç etmek üzere muavinlerine tevdi
eylemek salahiyetini haizdir.
Bilümum belediye memurları hakkında muhakeme usulü
Madde 102 - Belediye reisi ile bilümum belediye memurları (...)
vazifelerinden münbais veya vazifelerinin ifası esnasında hadis olan cürümlerin-
den dolayı memurin muhakematı kanunundaki ahkama tabidir.(1)
Memurlar için yapılacak nizamname
Madde 103 - Belediye memur ve müstahdemlerinin, intihap ve istihdam, idare-
ten tecziye, terfi ve taltifleri, vazifeden çıktıktan sonra kendilerine verile-
cek tekaüt maaşı ve tazminat ve irae edecekleri kefaletleri ve bunlara mütaallik
hususat alakadar vekaletlerce müştereken yapılacak bir nizamname ile tayin olu-
nur. İş bu kanunun mer'iyeti tarihinde müstahdem ve hakkı tekaütten müstefit
memurların tekaütlükleri Mülkiye Tekaüt Kanunu ahkamına tabidir.
C - Belediye zabıtası
Belediye zabıtası vezaifi
Madde 104 - Belediye zabıtası belediye sınırı içinde beldenin intizam, sıh-
hat ve hududunun temin ve muhafazası ile mükellef olup bu sıfatla belediye
kanununun ve nizam ve yasaklarının ve bunlara müsteniden verilen emirlerin ve
mahkümunbih cezaların 16 Nisan 1340 tarih ve 486 numaralı umuru belediyeye ait
ahkamı cezaiye hakkındaki kanuna ve zeyillerine tevfikan infazı, on beş ve on
dokuzuncu maddelerinde muharrer vazifelerin ifası ve ceraimi belediyenin takip
ve taharrisi ile mükelleftir.
Belediye zabıtası kadrosu
Madde 105 - Belediye zabıtası kadrosu; belediye zabıta müdürü, lüzumu kadar
muavinleri, merkez memuru, komiser ve ikinci komiser ve komiser muavinleri ile
memurlardan mürekkeptir. En büyük belediye zabıtası amiri belediye zabıtası
müdürüdür. Şuabata münkasim belediye şubelerinde en büyük belediye zabıtası
zabıtai belediye merkez memurudur. Belediyelerde nüfuslarına ve bütçelerine göre
en büyük belediye zabıtası amiri; belediye zabıtası müdürü, merkez memuru, ser-
komiser veya ikinci komiserdir.
Belediye zabıtası talimatnamesi
Madde 106 - 103 üncü maddede yazılı nizamnameye tevfikan belediye zabıtası
memurlarının meslek, evsaf, talim ve terbiye, terfi ve terakki, nasp ve azilleri
Dahiliye Vekaletince yapılacak bir talimatname ile tayin olunur.
(1) Bu maddede yer alan "...ve müstahdemleri..."ibaresi,Anayasa Mahkemesinin
9/2/1993 tarih ve E:1992/44, K:1993/7 Sayılı Kararıyla iptal edildiği için
metinden çıkarılmıştır.(Bkz:19/6/1993 -21612 R.G.)
Belediye zabıtasının mercii
Madde 107 - Belediye zabıtası teşkilatı doğrudan doğruya belediye reisinin
ve belediye şubelerine ayrılan yerlerde şubelere merbut teşkilat, belediye
müdürlerinin emri altında bulunur.
Belediye zabıtasına karşı gelenler
Madde 108 - Belediye zabıtasına karşı gelenler Devlet zabıtasına karşı
koyanlar gibi ceza görürler.
Belediye zabıtası vezaifinin Devlet zabıtasına verilmesi
Madde 109 - Devletçe lüzum görülen beldelerde belediye zabıtası vezaifi
İcra Vekilleri Heyeti kararı ve Reisicumhurun tasdikı ile Devlet zabıtasına
tevdi olunabilir. Bu takdirde belediye idaresi zabıta masrafına her binbeşyüz
nüfusa bir zabıta memuru masrafı isabet edecek surette iştirak eder.
ALTINCI FASIL
Belediye Bütçesi
A- Varidat
Belediyelerin varidatı
Madde 110 - Belediye varidatı şunlardır (1):
1 - Miktarı kanunlarla gösterilen belediye vergi ve resimleriyle hisse ve
kesri munzamları,
2 - Bu kanun mucibince belediyenin ruhsata mütevakkıf olan işler için mec-
lisçe tanzim ve 70 inci maddenin 8 inci fıkrası delaletiyle 71 inci maddeye
tevfikan tasdik edilen tarife ve talimat dairesinde alınacak ruhsat harçları,
3 - Kanunen istihsali mecburi veya ihtiyari olup belediye devair ve müesse-
satı tarafından tanzim ve ita kılınacak sıhhi, fenni, sınai ve zirai tetkikata,
imtihan ve tecrübelere ait raporlar, şehadetnameler ve ehliyetnameler için ta-
liplerinden 70 inci maddenin 8 inci fıkrası delaletiyle 71 inci maddede muharrer
tarifat dairesinde musaddak tarifeye tevfikan alınacak harçlar,
4 - Tenvirat, nakliyat, su, kudreti elektrikiye, buz, soğuk hava mahzenleri,
mezbaha, barsak imalatı, baca tathiratı gibi hususta tanzifatı umumiye ve
saireye ait imtiyaz veya ruhsatı mutazammın musaddak mukaveleler mucibince
alınacak belediye hisseleri.
5 - 114, 115, 157, 160, 161 inci maddeler mucibince belediyelere devredilen
hizmetler mukabili varidat,
6 - Avarız ve hasılatı,
7 - 116 ıncı madde mucibince tarhedilen tesisat ve tamiratı müştereke mas-
raflarına mukabil iştirak hisseleri,
8 - Belediye devair ve müessesatı kayıtlarının emlak ve arazi ile arsaların
harita, plan ve krokilerinin suretlerine talep edenlerden 70 inci maddede muhar-
rer tarifata göre tanzim edilen tarife mucibince alınacak harçlar,
9 - Belediye vergi ve resimlerinin taksitini miadı hulülünde ve bunların
tahakkuku tahsiline tabi olmayanların talep vukuunda ödemiyenlerden 112 inci
madde mucibince alınacak % 10 nisbetindeki cezalar,
10 - Belediye vergi ve resimleri ile alelumum ruhsatiye harçları mektumatın-
dan alınacak cezalar,
(1) Bu hükmün uygulanmasında ek 6 ncı maddeye bakınız.
11 - Gerek belediye encümenlerince hükmolunan, gerek belediye işlerinden
dolayı Türk Ceza Kanununa ve kavanini hususiyesine veya işbu kanuna tevfikan
mehakimi umumiyece hükmedilen para cezaları,
12 - Zaptolunan eşya bedeli,
13 - Belediye teşebbüsleri hasılatı,
14 - Müessesat hasılatı,
15 - Belediyeye ait ve işbu kanun ile kavanini muhtelife ahkamında belediye-
lere devredilmiş ve edilecek menkul ve gayrimenkul emvalin her nevi hasılatı
veya esmanı,
16 - Belediyelerin akteyledikleri mukavelat ve taahhüdattan mütevellit her
nevi hasılat ve kavanini Devlete muvafık olarak elde edilmiş ve edilecek her
nevi varidat,
17 - Hafta Tatili Kanununda muharrer istisnalardan istifade edecek olanlar-
dan senevi beş liradan elli liraya kadar yetmişinci maddenin 7 inci fıkrasına
tevfikan tanzim olunacak tarife dairesinde alınacak olan ruhsatiye harcı.
18 - (Ek: 18/6/1947 - 5116/1 md; Mülga: 25/2/1952 - 5889/8 md.)
19 - (Ek: 18/6/1947 - 5116/1 md.) Yukarki fıkrada yazılı gelirlerle masraf-
larının karşılanması mümkün olmıyan su, elektrik, mezbaha tesisleriyle harita ve
imar planı işlerini yapmak veya bu tesislerden mevcut olanları ıslah etmek veya
genişletmek maksadiyle belediye meclisleri; bütçeyi tasdika yetkili makamca
onanmak şartiyle,ihtiyacın derecesine göre ve belirli sıra ile, asker ailelerin-
den muhtaç olanlara yardım hakkındaki 4109 sayılı kanunda yazılı gelirlerin
(6 ve 7 nci maddelerdekiler hariç) tahsiline karar verebilirler.
Asker ailelerine yardım işleri için 4109 sayılı kanunun 7 nci maddesindeki
gelirleri tahsil etmekte veya 8 inci maddede yazılı bulunan umumi hesaptaki
fondan yardım görmekte olan belediyeler sözü geçen kanunda belirtilen gelirleri
asker ailelerine yardım işlerinden başka bir maksada harcıyamazlar. (1)
Nüfusu elli binden az olan beldelerin su, elektrik, mezbaha, harita, imar
planı işlerine yukarda sayılan gelirlerin de yetmemesi halinde, 4109 sayılı
kanunun 8 inci maddesinde yazılı olup İçişleri Bakanlığı emrindeki fondan bu
belediyelere sırasiyle harita, imar planı, su, elektrik, mezbaha, kanalizasyon
işleri için yardımda bulunulur. Yardım işinin sıralanışında yukarda sayılı hiz-
met nevileri dahilinde tesbit edilen masrafları en az ve masrafları müsavi olan-
lar arasında nüfusu en çok olan şehir ve kasabalar öne alınır.
Belediyelerde iltizam usulünün ilgası
Madde 111 - Belediyelerde mültezimlik usulü mülgadır. Her nevi belediye
vergi, resim ve harçları vesaiti tahsiliye marifetiyle idare ve cibayet olunur.
Vergi ve resimleri müddetlerinde ödemiyenlerden alınacak ceza
Madde 112 - Tahakkuk muamelesi tahsilattan evvel ifa ve ikmal edilmek lazım-
gelen belediye vergi ve resimlerinin taksit müddetlerini tertip ve tesbite bele-
diye meclisleri salahiyettardır.
Tayin ve ilan edilen taksit müddetleri zarfında tahriri ve resmi ihtara
rağmen her taksit müddetinin son gününden itibaren azami on gün zarfında beledi-
ye kasalarına veya belediyenin irae ettiği bankalara ve müessesata tediye edil-
meyen belediye vergi ve resimleri miktarı üzerine yüzde on zam ile mükellefler-
den Tahsili Emval Kanununa tevfikan tahsil olunur. Tahakkuku tahsiline tabi olan
belediye
(1) Bu hükmün uygulanmasında ek 4 ncü maddeye bakınız.
vergi ve resimlerinin belediyeye muayyen miktar teminat akçesi yatıran şirket-
ler,müesseseler ve sair mükelleflerden işbu vergi ve resimlerin cari suretiyle
mükellefler namına kredi açılarak belediye encümeninin tayin ve tesbit edeceği
kati hesap devrelerinin mebdelerinde tahsile karar vermeğe belediye meclisleri
salahiyettardır.Muayyen miadında bu kabil vergi ve resimleri tahriri ihtara
rağmen her taksit müddetinin son gününden itibaren tediye etmeyenlerin teminat
akçelerinden tevkifatı muktaziye icra kılınmakla beraber hesabı carileri katolu-
nur.Vergi borçları teminat miktarından fazla ise % 10 nisbetinde cezasiyle bir-
likte Tahsili Emsal Kanununa tevfikan istifa edilir.
Belediyenin ruhsat, resim ve vergilerine tabi işleri ruhsat almadan görenle-
rin cezası
Madde 113 - Kanunen belediyenin ruhsatına ve resim veya vergilerine tabi
iken ruhsatname almaksızın ve belediyeye resim ve vergi veya ruhsatiye harcı
vermeksizin yapılan işler,muameleler,işleyen ve işleten kimseler, satılan veya
kullanılan şeyler belediyece tutulduğu vakit bunların yapılmasında, işletilme-
sinde, işlemelerinde veya satılıp kullanılmalarında kanunen ve nizamen ve
evamiri belediyece veya hıfzıssıhhaca veya fennen mahzur varsa derhal menedile-
rek zabıt varakası tanzim ve muktazi muamelei kanuniye icra ve kanunun tayin ey-
lediği para cezası hüküm ve istifa edilir. Mahzur yoksa kanunun tayin ve tasrih
eylediği yerlerde kanun ve tarifesi mucibince tabi olduğu resim veya vergiden
veya ruhsat harcından maada bunların kanunda tasrih edilen miktarları üzerinden
ve kanunun tasrih etmediği yerlerde tabi olduğu resim veya vergi veya ruhsat
harcından maada bir kat daha para cezası mükelleften alınarak usulen ruhsatna-
meye raptolunur.
Madde 114 - (Mülga: 1/7/1948 - 5237/51 md.)
Kapalı çarşı ve bedesten gibi müşterek ve mürtabıt emlakin tamiri
Madde 115 - Kapalı çarşı, bedesten, arasta, pasaj, cesim han ve emsali gibi
örtüleri ve duvarlar ve çevreleri veya işletmeye muktazi su mecraları veya ak-
samı sairelerini müşterek ve mürtabıt olup her parçası veya odası veya her gö-
zü veya tahtani veya fevkani tarafları başka başka mutasarrıfları uhdelerinde
bulunan ve bedii ve mimari kıymeti veya beldenin iktisat veya istihsal hayatınca
ehemmiyeti mahsusa olan saraçhane,tabakhane,imalathane ve sanathane gibi emlaki
müçtemia ve mürtabıtayı havi vakıf olsun mülk olsun her nevi büyük binaların
çatı, örtü, kubbe, kemer sayvan, sütun, cümle kapıları, methal ve mahreçleri,
geçitleri, su hazineleri ve çeşmeleri ve su yollar, dahili mecraları ve sokak
kaldırımları ile emsali müşterek tesisat aksamının inşa,tanzim,tamir ve termimi
için ashabına tebligat icra edildikten sonra yapılmadığı takdirde bunların ifası
belediyelere ait ve müterettiptir.
İnşaat ve ameliyatı lazıme kablelicra salahiyettar merciin kararına iktiran
ve karar kespi katiyet eyledikte musaddak evrakı keşfiyede gösterilen ameliyat
masarifi belediye meclisince tertip ve 70 inci maddeye tevfikan tasdik edilecek
tarife mucibince her mülk için tesbit edilen iştirak hisseleri her mülkün sıra-
sıyle mutasarrıfından veya bedeli icardan deyni nisbetinde müstecirinden meclis-
çe tensip edilecek taksitler rapten ve Tahsili Emval Kanununa tevfikan belediye
vergi ve resimleri gibi istifa olunur.
Müstecirlerin mutasarrıflara rucu hakkı ahkamı umumiyeye tabidir.Bu kabil
emlaki müçtemia ve mürtabıtadan kabili tamir ve ıslah olmayacak derecede harap
veya kısmen veyahut tamamen münhedim olup mutasarrıf veya hissedarları tarafın-
dan münferiden veya müştereken tamir ve ıslahı cihetine gidilmeyerek oldu-
ğu gibi bırakılmış olanlar belediyece usulen bilistimlak yerlerinde kasaba veya
şehirleri tezyin edecek müesseseler ve akarlar vücude getirilir.
Belediye hududu dahilindeki mülk sahiplerinin taahhüt ettikleri masraf nis-
petinde belediye hizmetlerinden istifadeleri
Madde 116 - Belediye sınırı içinde bir veya bir kaç sokak veya mahalle veya
sayfiyedeki emlak sahipleri üçte ikiden fazlasının imzasiyle tahriren belediyeye
müracaatla semtlerinde şose veya kaldırım veya tenvirat veya mecari veya su hat-
larının müceddeden tesisini veya belediye hizmetlerinden olan sair tesisatın
teşmil veya temdidini talep etmek hakkını haizdirler. Keyfiyet belediye encümen
ve meclislerince tezekkür edilerek muvafık görüldüğü ve muktazi masarif mecmuu
bilhesap işbu tesisattan müstefit olan sokak ve mahallelerdeki her mülkün müsak-
kafat veya arazi vergisi nisbetinde meclis karariyle 70 inci maddesinin 8 inci
fıkrası mucibince iştirak hisseleri tesbit ve tevzi ve tevziat 71 inci madde mu-
cibince tasdik edilerek tesbit edilen tesisat masarifinin yarısının defaten veya
taksitlere rapten tediyesini taliplerin temin veya taahhüt eylediği takdirde,ka-
rarlaşan tesisat icra edilmekle beraber her mülke isabet eden iştirak hisseleri
sırasiyle sahiplerinden veya icar bedelinden deyni nispetinde ödenmek üzere müs-
tecirlerinden meclis kararı veçhile defaten veya taksitlere rapten belediye ver-
gi ve resimleri gibi Tahsili Emval Kanununa tevfikan istifa edilir.
Müstecirlerin mutasarrıflara rücu hakları ahkamı umumiyeye tabidir.Bu madde
ahkamının belediye faaliyeti hududu haricine şamil olan müessesatta tatbiki için
mezkür müessesenin evvelce muvafakatinin istihsali şarttır.
B - Belediye masrafları
Belediye masrafları
Madde 117 - 1 - Belediye binası tedarik ve idamesi ve döşeme ve bakım masa-
rifi,
2 - Belediye heyetleri memur ve müstahdemleri tahsisat, maaşat, ücurat ve
müteferrikaları,
3 - Belediye zabıtası ve itfaiye masrafları,
4 - Belediye varidatının tahsil masrafları,
5 - Yol, meydan, sokak, iskele ve köprülerin inşa, tamir ve idamesi masraf-
ları,
6 - Su ve lağım tesisatı ve işletme masrafları,(işbu masraflar azami on se-
nelik bir programa tevfikan bütçeye vazolunacaktır.)
7 - Tenvirat masrafları,
8 - Mezarlıkların tesis ve muhafazası masrafları,
9 - Bir daire veya müessese veya hayır ashabı tarafından belediye vezaifine
dair işler için muaveneten veya nakten vukubulacak teberruat ile muayyen hiz-
metler karşılığı,
10 - Kanunlarla muayyen vazifelerin ifası için icap eden masarif,
11 - Vadesi gelen borçlar, istikraz taksitleri ve faizleri ve mahkümunbih
vacibüttediye belediye borçları,
12 - Belediyenin harita, kadastro ve müstakbel şekil planının tanzimi ve
yukarıdaki maddeye tevfikan mezbaha tesisi masrafları (İşbu masraflar azami on
senelik bir programa tevfikan varidatın müsaadesi nispetinde bütçeye vazolunur.)
13 - Belediye emlak ve emvalinin tamir ve sigorta masrafları,belediyenin ka-
nunen tesviyesine mecbur olduğu vergiler,
5, 6 ve 12 inci fıkralarda gösterilen tesisatın kabul edilen programa göre
her seneye isabet edecek miktarı için muktazi tahsisat, (İstikraz suretiyle de-
faten veya tedricen vücude getirilmesi mümkün olmayan ahvalde belediyeler mezkür
tesisatın istilzam edeceği masrafı her sene bütçelerine vaz'ı ve mukabili olan
mebaliği bir bankada muhafaza ile mükelleftirler.)
14 - Beldenin imarına ait tesisat ve inşaatın bakım ve işletilmesi masrafla-
rı,
15 - İşbu kanunun 16 ncı maddesinde muharrer mecburi vazifelerin icrasının
temini için muktazi masraflar,
16 - Belediye bütçesinden tediye edilecek olan maaş ve ücretler yekünu sene-
vi varidatın azami % 30 unu tecavüz edemez.Görülen ihtiyaca göre ve Dahiliye Ve-
kaletinin müsaadesiyle bu miktar arttırılabilir.
Belediyelerin ihtiyari masrafları
Madde 118 - Belediyenin ihtiyari masrafları:
Belediyenin ihtiyari olarak deruhde eylediği hidemat ve tesisatın ifa ve
idamesi masraflarıdır.
Mecburi vazifeler ifa ve ikmal edilmedikçe ihtiyari vazifeler için bütçeye
tahsisat vazolunamaz.
Belediyelerin ihtiyari vazifelerine ait olup bir sene bütçesine konulan
tahsisatın onu takip eden senelerde tenzili veya tamamen bütçeden ihracı Dahili-
ye Vekaletinin tasdikına muhtaçtır.
C - Bütçenin ihzarı,tasdikı, tasvibi, tatbikı ve murakebesi
Belediyelerde bütçe yılı
Madde 119 - (Değişik: 26/3/1945 - 4705/2 md.)
Belediye bütçesi,belediyenin her yılın Ocak ayı başından ertesi yılın Aralık
ayı sonuna kadar bir yıla ait gelir ve giderini gösterir, belediye gelirlerinin
toplanmasına,hizmetlerinin yapılmasına ve harcamalarına izin verir.
Bütçenin hazırlanması
Madde 120 - (Değişik: 26/3/1945- 4705/3 md.)
Belediye bütçesi, belediye başkanı tarafından hazırlanarak ilgili yılın Ey-
lül ayı başında encümene verilir. Encümen bütçeyi iki ay içinde incelemekle
ödevlidir. Hazırlanan bütçe gerekçesiyle birlikte başkan tarafından Kasım ayının
1 inci günü meclise verilir.
Mecliste bütçe müzakeresi
Madde 121 - Meclis bütçe kararnamesi metnini madde madde, varidat ve masraf
cetvellerini fasıl fasıl müzakere ve bütçeyi aynen veya fasıl ve maddelerini
tadilen kabul eder.
Tasdik edilen bütçenin Vekalete gönderilmesi
Madde 122 - Mahalli en büyük mülkiye memurunun tasdikı ile katiyet kespeden
bütçenin bir nüshası berayı malümat valiler tarafından Dahiliye Vekaletine gön-
derilir.
Bütçenin tasdikı
Madde 123 - Bütçeyi tasdika salahiyettar makamlar, vürudu tarihinden itiba-
ren en geç bir hafta zarfında tetkik ve tasdik ederler.
1 - Bütçe kararnamesi metninde kanun ve nizamnamelerle kabili telif olmayan
madde ve ibareleri tashih,
2 - Belediyenin tahsile salahiyettar olmadığı varidatı tay, veya tarife ve
salahiyeti kanuniye fevkinde konulan muhammenatı haddi kanuniye tenzil,
3 - İfası belediye vazifesi cümlesinden olmayan hidematı ve bunlara ait ma-
sarifi ihraç,
4 - Bütçeye konulmayan mecburi masarife ait tahsisatı ilave,
5 - Bütçeye mevzu varidat mecburi masrafları temine kafi değilse kanunen
muayyen haddi azamiden dun olan belediye hisse, vergi ve resimlerini azami had-
di kanuniye kadar usulen iblağ veya bu da kafi olmazsa ihtiyari masraflardan
mecburi masraflara tahsisat nakleder.
Bu suretle aynen veya tadilen tasvip edilen bütçe katileşir. Mahalli en bü-
yük mülkiye memuru tarafından yapılan tadilata karşı belediye meclisleri Şurayı
Devlete müracaat edebilirler. Bir hafta zarfında tasvip edilmeyen belediye büt-
çeleri doğrudan doğruya katileşmiş addolunur.
123 üncü madde haricinde bütçenin değiştirilmemesi
Madde 124 - Belediye bütçelerini tasvibe salahiyettar makamlar 123 üncü mad-
dede gösterilen sebep ve suretlerden gayrı bir şekilde bütçeyi tağyir edemezler.
Bütçe harici sarfiyat
Madde 125 - Katileşen bütçe haricinde nispet ve miktarı kanuna uygun olmayan
varidat tahsil olunursa Türk Ceza Kanununun 247 inci maddesi ahkamı tatbik olu-
nur. Bütçe haricinde sarfiyat tazmini müstelzim olmakla beraber faili hakkında
ayrıca kanuni takibat yapılır.
Bütçenin amiri itası
Madde 126 - Belediye reisleri, belediye bütçesinin amiri itasıdır.Muavinle-
rini de kendi mesuliyetleri altında amiri ita vazifesini ifaya mezun kılabilir-
ler.Şubelere ayrılan belediyelerde reisler şube müdürlerine ikinci derece amiri
ita salahiyeti verebilirler.
Muhasibi mesuller
Madde 127 - Belediye muhasebecileri, hesap işleri müdürleri belediye bütçe-
sinin muhasibi mesulleridir.Belediye muhasibi mesulleri zimmetindeki matlubatın
takip ve tahsili hususunda ifa olunacak muamelat Devletin ba kabil muhasipleri
hakkındaki muamelenin aynıdır.
(Ek fıkralar - Ek: 12/7/1944- 4617/1 md; Mülga : 10/3/1954-6349/5 md.)
İdare hesabı ve kesinhesap
Madde 128 - (Değişik: 26/3/1945 - 4705/4 md.)
Her yıl bütçesinin kesinhesabı,hesap döneminin bitiminden sonra gelen Nisan
ayı içinde sorumlu muhasibin idare hesabı ile birlikte encümene verilir.İdare
hesabı ve kesinhesap 70 inci ve 86 ncı maddelere göre onanır.
Muhasebe usulü
Madde 129 - Belediyelerin muhasebelerine mütaallik usul bir nizamname ile
tesbit olunur.
Eski sene bütçesinin devamı
Madde 130 - Her hangi bir sebeple yeni bütçe katileşmemiş ise bu muamele ik-
mal olununcaya kadar eski sene bütçesi tatbik olunur.
İhtiyat akçesi
Madde 131 - Her sene belediye bütçelerine mevzu varidatın safi miktarı he-
sap edilerek bu safi varidatın yüzde beşi işbu kanunun neşri tarihini takip eden
mali sene iptidasından itibaren yirmi sene müddetle aynı bütçeye ihtiyat akçesi
olarak vazolunacak ve belediyelere mahsus bir banka teessüs edinceye kadar hükü-
metin irae edeceği bir bankaya aynı mali senenin nihayetinden evvel tediye edi-
lecektir.
İhtiyat akçesi mukabilinde avans
Madde 132 - Belediye idareleri bankaya tevdi edilecek işbu meblağdan teraküm
edecek miktarın yüzde yetmiş beşine kadar icap eden miktarını her sene bütçesine
tevfikan,ihtiyar edilecek imarat ve inşaat masrafları için sarfedilmek ve yine
senesi içindeki belediye varidatı ile ödenmek üzere avans olarak bankadan istik-
raz edebilirler.Bu avansların behemehal senesi içinde bankaya iadeten tesviyesi-
ne belediye reisleri ve muhasebe amirleri ve bu hususta sıkı bir murakabe icra-
sına en büyük mülkiye memurları mecburdurlar.
YEDİNCİ FASIL
Birlik Tesisi
Belediye,köy ve vilayet mahalli idarelerinin birlik kurmaları
Madde 133 - Belde ve köyler, vilayet idarei hususiyeleri kendilerine kanun-
larla verilen mecburi veya ihtiyari vazifelerin bir veya bir kaçını müşterek te-
sisat ve idare ile ifa için birlik tesis edebilirler.
Birlik nizamnamesinin katileşmesi
Madde 134 - Birlik tesisi için belde,köy,idarei hususiye meclislerinin (Be-
lediye meclisi, köy meclisi, meclisi umumi) müttefikan kabul ettikleri birlik
esas nizamnamesi valinin ve birliğe dahil olanlar başka vilayetlere mensup ise-
ler Dahiliye Vekilinin tasdikı ile katileşir. Birliğe diğer belde ve köylerin ve
idarei hususiyelerin iltihakı birlik meclisinin tasvibi, valinin tasdiki ile ve
başka vilayetlere mensup iseler Dahiliye Vekilinin tasdikı ile olur.
Nizamnameye yazılacak maddeler
Madde 135 - Her birliğin bir esas nizamnamesi olacaktır. Nizamname atideki
mevaddı ihtiva eder:
1- Birliğin unvanı,
2- İdare merkezi,
3- Arazi itibariyle faaliyet sahasının hududu,
4- Daimi olup olmadığı, muvakkat ise kaç sene için olduğu,
5- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin isimleri,
6- Birlik azası olan mahalli idarelerin hukuk, vezaif ve salahiyetlerinden
hangisi birliğe ve birlik icra heyetine devir ve tevdi olunduğu,
7- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin her birinin birlik meclisi için in-
tihap edeceği aza miktarı ve bu aza miktarının tesbitine esas olan şeraitin kaç
senede bir birlik meclisi tarafından tetkik olunacağı,
8- Birliğe dahil olan mahalli idarelerin birliğin tesis ve idame masrafına
ne nispette iştirak edecekleri,
9- Birliğin varidatı,
10-Birliğe dahil olan mahalli idarelerin ve bu mahalli idarelere tabi ahali-
nin birlik müessesatından ne suretle istifade edebilecekleri,
11- Birlik meclisinin senede kaç defa toplanacağı,
12- Birliğin teessüsüne ve faaliyetine esas olacak diğer şartlar,
Nizamnamenin değiştirilmesi,birliğin ilgası
Madde 136 - Birlik nizamnamesinin tadili veya birliğin ilgası 135 inci madde
ahkamına tabidir.
Müddetin bitmesi, birliğin ilgası halinde yapılacak muamele
Madde 137 - Birlik müddetinin bitmesi veya birliğin ilgası halinde esas ni-
zamnamesindeki şartlara göre alakadarların sermayelerinin de birlik hukuk ve ve-
caibinden hisselerinin tefrik ve tayini birliğe dahil heyetlerin mütalaası alın-
dıktan sonra birlik merkezinin tabi olduğu vilayet idare heyetine aittir.
Birlikler hükmi şahsiyeti haiz amme müesseseleridir.
Madde 138 - Birlikler hükmi şahsiyeti haiz amme müesseseleridir.Vazifelerini
ifa ettikleri mahalli idarelerin bu vezaifi ifa hususunda haiz oldukları hukuk
ve salahiyeti haizdirler.İşbu hukuk ve salahiyeti istimal hususunda alakadar ma-
halli idarelerle aralarında zuhur eden ihtilafat, vilayet idare heyetince ve
birlik muhtelif vilayetlere mensup mahalli idarelerden müteşekkil ise Şürayı
Devlet tarafından tetkik ve hallolunur.
Birlik meclisi
Madde 139 - Birlik umur ve muamelatını senede en az iki defa toplanarak tef-
tiş,murakabe etmek üzere birliğin bir meclisi olur.
Meclisin intihabı aza adedi
Madde 140 - Birlik meclisi azası birliğe dahil olan mahalli idarelerin mec-
lisleri tarafından belediye meclisi azalığı için muktazi evsafı haiz kimselerden
olmak üzere azami dört sene için intihap olunur. Bu meclise birlik azası olarak
mahalli idarelerin her birinden enaz iki aza intihap olunur.
Yedek aza
Madde 141 - Birlik azası olan mahalli idarelerin meclisleri, birlik meclis-
leri için nizamnamede mürettep miktar azanın yarısı kadar yedek aza intihap
ederler.
Meclisin çalışması ve riayet edeceği maddeler
Madde 142 - Birlik meclislerinin adi ve fevkalade içtimaa daveti ve meclis
reis ve katiplerinin intihabı meclis ruznamesinin tanzimi ve müzakeratının ida-
resi,inzibatının temini, birlik meclisinin salahiyetleri ve meclis mukarreratına
birlik reis veya alakadarlar tarafından vakı olacak itiraz üzerine işbu mukarre-
ratın birinci ve ikinci derecede tatbik ve intacı hususlarında bu kanunun 53-61
inci maddeleriyle 63-76 ncı maddeleri ahkamı caridir.
Meclisin açılması,reisin seçilmesi
Madde 143 - Birlik meclisi, birlik esas nizamnamesinin kanunen katileşmesi
tarihinden itibaren nihayet iki ay zarfında birlik merkezinin tabi olduğu vila-
yet valisi tarafından birlik merkezinde tayin olunan günde içtimaa davet ve ilk
içtima vali tarafından küşat edilerek meclisin reis ve katipleri intihap olunur.
Birlik meclisi tarafından kabul edilen bütçenin ve ittihaz olunan mukarrera-
tın tatbik ve infazı ve birlik işlerinin sevk ve idaresiyle meşgul olmak üzere
birlik meclisi en çok dört sene için birlik reisini ve reis vekilini intihap e-
der.
Bu intihap valinin ve birlik muhtelif vilayetler dahilinde ise Dahiliye
Vekilinin tasdikı ile tamam olur.
Valiler ne zaman birlik resi olurlar
Madde 144 - Birliğe idarei hususiyeler de iştirak etmiş ise, reis ve reis
vekili birlik merkezinin bulunduğu yerin valisi tarafından ve birlik bir kaç vi-
layet dahilinde ise Dahiliye Vekili tarafından tayin olunur.
Birliklere dahil olan belediyelerden birinde reislik kanunen valiye verilmiş
ise birlik reisliği vali tarafından ifa olunur. Birlik azası olan belde ve köy-
lerin ve idarei hususiyelerin belediye reisleri,köy muhtarları ve encümen reis-
leri birlik meclisinin tabii azasındandırlar.
Birlik encümeni intihabı
Madde 145 - Vazifeleri birlik meclisinin intihap devresi nihayetinde bitmek
üzere her yeni meclis tarafından ilk içtimada meclis azası arasından dördü bir-
lik encümen azalığına intihap olunur. Birlik reisi, encümenin tabii reisidir.
Birlik meclisinin vazife ve salahiyetleri
Madde 146 - Belediye meclislerinin salahiyeti ve vezaifi hakkındaki ahkam
birlik nizamnamesi ile birliğe verilen vazife ve hukuk ve salahiyetleri tecavüz
etmemek üzere birlik meclisleri hakkında caridir.
Birlik reisinin vazife ve salahiyeti
Madde 147 - Belediye reislerinin salahiyet ve vezaife hakkındaki ahkam bir-
lik nizamnamesi ile verilen vazife ve hukuk ve salahiyetleri tecavüz etmemek
üzere birlik reisleri hakkında caridir.
Birlik encümeninin vazife ve salahiyeti
Madde 148 - Belediye encümenlerinin salahiyet ve vezaifi hakkındaki ahkam
birlik nizamnamesiyle verilen vazife ve hukuk ve salahiyetleri tecavüz etmemek
üzere birlik encümenleri hakkında caridir.
(Ek: 2/6/1934 - 2493/1 md.) Birlik merkezi, umumi müfettişlik mıntakasında
bulunursa birliğin merkezi olan vilayet valisine ait salahiyetler, umumi müfet-
tişe intikal eder.
SEKİZİNCİ FASIL
İstanbul'da Vilayet ve Belediyenin Birleşmesi
Madde 149 - 153 - (Mülga: 10/3/1954-6349/5 md.)
DOKUZUNCU FASIL
Müteferrik Maddeler
Belediye teşkilatı kaldırılacak yerler, belediye intihaplarındaki nüfus
esasları
Madde 154 - İkinci maddenin hükmü haricinde kalan yerlerde 1 Haziran 1930
tarihinden itibaren belediye teşkilatı mülgadır. Buralarda Köy Kanunu tatbik
olunur.Belediye mıntakasındaki nüfus miktarının her hangi bir arıza ile artıp
eksilmesi belediye intihaplarına tesir yapmaz. İntihabat için her umumi tahrir
neticesinde tahakkuk eden nüfus muteberdir.
Belediye intihaplarının bu kanuna göre yapılması
Madde 155 - Bu kanunun mer'iyet kespettiği sene Eylülünden itibaren bilumum
belediye intihabatı tespit olunarak belediye meclisleri ve encümenleri bu kanuna
göre teşkil ve belediye reisleri yeniden intihap olunur.
Nüfusu 70 binden fazla belediyelerde meclis azasına huzur hakkı verilmesi
Madde 156 - Nüfusu 70 binden yukarı belediyelerde lüzum görüldüğü takdirde
Meclis azasına huzur hakkı verilir.
Bu huzur hakkının miktarını tayin eden meclis kararları Dahiliye Vekaletinin
tasvibi ile kat'ileşir.
(Ek fıkra - Ek: 2/6/1930-1676/2 md; Mülga: 3/6/1930 - 1683/72 md.)
İmtiyazlı şirketler için belediyelere verilen mübayaa hakkı
Madde 157 - Su, elektrik, havagazı,tramvay ve emsali belediye sınırı dahi-
linde bulunan imtiyazlı şirketlerin mukavelenamesinde tayin olunan müddetin hi-
tamında mukavelenameleri mucibince Devlete intikal edecek olan bilcümle tesisat
ve emval bilabedel belediyelere devrolunur. İşbu şirketlerin imtiyazlı mukave-
lenamelerinde hükümet tarafından mubayaa hakkı için kabul edilen müddetin duhu-
lünden itibaren belediyelerin müracaat ve talebi üzerine mubayaa bedeli beledi-
ye tarafından temin edilmek şartiyle hükümet vasıtasiyle mubayaa edilerek şirket
tesisat ve emvali belediyelere devrolunur.
Belediyenin müşterek ve sıhhi işleri için mahalli idarelerle birleşmek husu-
sunda hükümetin salahiyeti
Madde 158 - Bir beldeye civar olan yerler ile beldenin müşterek menfaatları-
na taallük eden hususatta ,işin derecesine göre belediyelerle idarei hususiyeler
masarifi vakıayı işbu hususatta edilecek istifadeye göre aralarında taksim eder-
ler.Sıhhati umumiyeyi tehdit eden ahvalde idarei hususiye ve belediyelerin yal-
nız başlarına yapamadıkları mecburi vazifelerinde tarafeyni icbara hükümet sala-
hiyattardır.
Belediye hududu dahilinde belediyelere ait mallar
Madde 159 - (Değişik: 25/2/1998-4342/33 md.)
Belediye sınırları içinde sahipsiz arazi mahiyetindeki seyrangah, harman
yeri, koruluk ve bataklıkların ve belediye marifetiyle deniz, nehir ve gölden
doldurulmuş olan yerlerin ve yıkılmış kale ve kulelerin metruk arsaları ve en-
kazının tasarruf, idare ve nezareti kaffei hukuk ve vecaibi ve varidatı ile
beraber belediyelere devrolunur.
Mezarlıklar belediyelere aittir
Madde 160 - Metrük ve kimsesiz mezarlıklarla vakfa ait olan umumi mezarlık-
lar bilümum hukuk ve vecaibi ile belediyelere devrolunmuştur. Bu kanunun neşrin-
den sonra belediyeler devren alıncaya kadar satılması memnudur.
Bu kanunun neşrinden evvel Evkafça taksitle satılan mezarlıkların henüz is-
tifa edilmeyen taksit bedelleri dahi belediyelere aittir.
Belediyeler bu kanun mucibince yapılacak nizamnameye göre en çok on seneye
kadar mezarlıklara ait tesisatı ikmal ederler.
Su için belediyelerce yapılacak istikrazlara Maliye Vekaletinin kefaleti
Madde 161 - Belediye vergi ve resimlerinden Devlet Varidatı ile birlikte ci-
bayet olunanların on senelik tutarı karşılık gösterilerek beldelere fenni şart-
ları haiz su getirmek için bu kanun hükümlerine göre Dahiliye Vekaletinin muva-
fakatiyle aktolunacak istikrazlara (Veya mütaahhitlerle aktolunan mukavelename-
lerin mali ahkamına karşı) Maliye Vekaleti kefalet eder.
Mülga kanunlar
Madde 162 - 23 Eylül 1293 tarihli Dersaadet ve vilayet belediye kanunları,3
Teşrinievvel 1302 ve 3 Eylül 1306 ve 2 Teşrinievvel 1336 ve 30 Teşrinievvel 1338
tarihli zeyilleri ve 17 Kanunuevvel 1328 tarihli Dersaadet teşkilatı belediyesi
hakkındaki kanunu muvakkat ve 16 Şubat 1340 tarihli Ankara Şehremaneti kanunu ve
bunların tadilatı ve işbu kanuna muhalif bilcümle ahkam mülgadır. 1351 numaralı
kanun hükmü bakidir.
Nizamname yapılması
Madde 163 -Bu kanunun tatbikı suretleri nizamnamelerle tayin olunur.
Ek Madde 1 - (14/4/1941 - 3998 sayılı ek kanunun 1 inci maddesi hükmü olup,
ek madde haline getirilmiştir.)
Merkezleri Türkiye Cumhuriyeti hudutları haricinde olupta şubeleri vasıta-
siyle Türkiye dahilinde icrayi ticaret eden müessese ve teşekküllerin aylıklı
veya ücretli işi ile belediye reisliği birleşemez.
Ek Madde 2 - (24/3/1950 - 5656/1 md. ile gelen ek 1 inci md. hükmü olup
madde numarası teselsül ettirilmiştir.)
Belediye meclisleri lüzum ve ihtiyaç gördükleri takdirde belediye meskenleri
yapmak ve bu meskenleri belde sakinlerine kiraya vermek veya satmak işlerini
mecburi belediye hizmetleri arasına koyabilirler.
Belediyeler bu maksadı sağlamak üzere bütçelerinde gerekli paraları ayırmak
suretiyle döner sermaye tesisine ve kurulmuş veya kurulacak yapı ortaklıklarına
katılmaya yetkilidirler.
Belediyeler bu kanuna göre yapacakları işlerde Artırma, Eksiltme ve İhale
Kanunu hükümlerine bağlı değildirler.
Ek Madde 3 - (24/3/1950 - 5656/1 md. ile gelen ek 2 nci md. hükmü olup mad-
de numarası teselsül ettirilmiştir.)
Belediyelerce yaptırılacak evlerin tipleri, satış ve kira şartları ve kendi-
lerine temlik yapılacak kimselerin vasıf ve tevcih sıraları belediye meclisince
düzenlenecek bir yönetmelikle tesbit olunur.
Durumları 5218 sayılı kanun hükümlerine uyan kimselere de bu kanun hükümleri
dairesinde mesken sağlanabilir.
Ek Madde 4 - (24/3/1950 - 5656/1 md. ile gelen ek 3 üncü md.hükmü olup madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
Belediye meclisleri, 1580 sayılı Belediye Kanununun 5116 sayılı kanunla de-
ğiştirilen 110 uncu maddesinin 19 uncu fıkrasında yazılı gelir kaynağı hasıla-
tından; muhtaç asker ailelerinin yıllık ihtiyacı karşılandıktan sonra arta kal-
mış ve kalacak kısmın dörtte üçünü bu kanunda yazılı işlere tahsis etmeye yetki-
lidirler.
Ek Madde 5 - (2/12/1960 - 150/2 md. ile gelen ek 1 inci md. hükmü olup madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
Ekmek ve francala imal eden fırın ve fabrikalarla, un istihsal eden değirmen
ve fabrikalar, belediyenin vaki ihtarına rağmen, inandırıcı ve kesin sebepler
olmadan istihsal ve imalden kaçınırlar ise, belediyeler, mahalli en büyük mülki-
ye amirinin tasvibi ile bu iş yerlerini re'sen veya bilvasıta işletebilir.
Her iki halde de sadece belediye encümenlerince takdir edilecek aylık kira
ile,işletmede mevcut ham ve yardımcı maddelerin ve bunların mamullerinin ve
imalatta kullanılan sair maddelerin maliyet bedeli işletme sahibine ödenir.
Her çeşit gıda ve ihtiyaç maddelerinin muhafazasına mahsus soğuk hava depo-
ları da yukarıdaki hükümlere tabidir.
Re'sen veya bilvasıta işletme müddeti bir aydan fazla olamaz ve aleyhine
adli ve idari kaza mercilerine başvurulamaz.
Ek Madde 6 - (2/12/1960 - 150/2 md. ile gelen ek 2 nci md. hükmü olup madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
Şehir ve kasaba merkezlerinde oturan halkın ekmek ve francala ihtiyacı için
gerek belediyelerce serbest piyasadan temin edilecek gerek valiliklerin talebi
üzerine Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından tahsis edilecek hububattan imal olunacak unların fabrika ve değirmenlerde beher çuvalının satış fi-
tına 10 kuruş zam yapılır.
Fabrika ve değirmenler bu zamdan elde ettikleri meblağı aylık olarak ve er-
tesi ayın 15 inci günü akşamına kadar ilgili belediye namına Türkiye Cumhuriyeti
Ziraat Bankasında açılacak bir hesaba yatırır.Yatırmıyanlar hakkında 6183 sayılı
kanun hükümleri tatbik olunur.
Bu fonda toplanacak paralar münhasıran belediyelerin ihtiyacına tekabül ede-
cek ve belediyelerin mülkiyetinde çalıştırılacak olan sıhhi ve modern ekmek fı-
rını ve fabrikalariyle un fabrikalarının tesis ve işletilmesinde kullanılır.
Ek Madde 7 -(19/7/1963 - 307/1. md. ile gelen ek 16 ncı md. hükmü olup madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
Memur iken veya evvelce memuriyette bulunmuş olanlardan belediye başkanlığı-
na seçilenlerin, belediye başkanlığında geçen hizmet süreleri (Her türlü özlük
ve emeklilik haklarının hesabında nazarı itibare alınmak suretiyle) memuriyette
geçmiş sayılır.
Emekli iken belediye başkanlığına seçilenlerin emekli maaşları kesilmez.
Sigortalı işçi iken belediye başkanlığına seçilenler sigorta prim ve aidat-
larını ödediklerinde sigortalı olmaktan doğan bütün hakları devam eder.
Ek Madde 8 - (19/3/1969 - 1136/199 md. ile gelen ek madde hükmü olup madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
Bir kadroya bağlı olarak aylık veya ücreti belediye bütçesinden yahut bele-
diyenin yönetim ve denetimi altındaki daire, müessese veya şirketlerden verilen
müşavir ve avukatların takibettikleri dava ve işlerde, mahkeme ve icra daireleri
tarafından müvekkilleri belediye,daire, müessese veya şirket lehine avukatlık
ücret tarifesine göre takdir edilen avukatlık ücretinin tahsil olunan kısmı be-
lediye veya onun yönetim ve denetimi altındaki daire, müessese veya şirketin hu-
kuk işleri müdürlüğü yahut hukuk müşavirliği personeline, belediye meclisi tara-
fından tespit edilecek esaslara göre ve 7244 sayılı Kanundaki hadler dahilinde
tevzi ve tediye olunur.
Geçici Madde 1 - (1580 sayılı Kanunun kendi numarasız muvakkat maddesi olup
teselsül için numaralandırılmıştır.)
Bu kanunun neşrinden sonra yeni meclis ve reisi intihabı yapılıncaya kadar
mevcut meclis ve reisleri vazifelerine devam ederler.
Geçici Madde 2 - (9/7/1953 - 6124/1. md. ile gelen muvakkat madde hükmü olup
madde numarası teselsül ettirilmiştir.)
Bu kanunun neşrinden evvel yapılmış istimlak sahalarında istimlak gayesine
veya imar planına uygun olarak kurulacak tesisler için de bu kanun hükümlerinden
faydalanılır.
Geçici Madde 3 - (2/12/1960 - 150 sayılı Kanunun numarasız geçici maddesi
olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
14 Haziran 1954 tarih ve K/940 sayılı kararın 5 inci maddesinin verdiği yet-
kiye dayanarak Ticaret Bakanlığının 16/7/1954 tarihinde kabul ettiği esaslar da-
iresinde teşkil edilen fonda birikmiş paralar işbu kanunun ek 2 nci maddesi ile
tesis edilen fona aktarılır (1).
(1) Bu hükümde sözü edilen Ek 2 nci maddenin numarası teselsül sebebiyle Ek mad-
de 6 olarak değiştirilmiştir.
Ancak aktarılacak meblağ Ticaret Bakanlığı ile ilgili belediye arasında tes-
bit edilirler.
a) Nezdinde fon hesabı bulunan bankanın masrafları,
b) 30 Kasım 1960 tarihine kadar, fondan kendisine tesis ettiği fırını veya
ekmek fabrikası için, tahsiste bulunulması isteğinde bulunmuş kimselere ilgili
belediye ve Ticaret Bakanlığınca müştereken ödenmesi kararlaştırılacak meblağ,
fondan ödenir.
Bu Kanun 1 Eylül 1930 dan başlar
Madde 164 - Bu Kanun hükümleri 1 Eylül 1930 tarihinden başlar.
Madde 165 - Bu Kanun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
3/4/1930 TARİH VE 1580 SAYILI ANA KANUNUNA İŞLENEMİYEN GEÇİCİ MADDELER
1) 20/6/1987 TARİH VE 3394 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ
Geçici Madde 2 - 12/3/1986 tarihli ve 3268 sayılı, 9/4/1987 tarihli ve 3347
sayılı Yetki Kanunları ile Bakanlar Kuruluna verilen Kanun Hükmünde Kararname
çıkarma yetkisi, 1580 sayılı Belediye Kanununun 93 üncü maddesinin değiştirilme-
si ve 27/6/1984 tarihli, 3030 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine bir fıkra eklenme-
si hakkında Kanunlar için de adı geçen Kanunlarla verilen süre bitimine kadar
geçerlidir.
Not: 20/6/1987 tarih ve 3394 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi,işlene-
meyen hüküm olarak ilgili olduğu 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muh-
tarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Kanununun sonuna alınmıştır.
1580 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte Yürürlüğe giren Maddeler giriş tarihi
1676 ___ 1/9/1930
1683 ___ 1/6/1930
1929 ___ 9/3/1932
2493 ___ 9/6/1934
2571 ___ 15/7/1934
3666 ___ 11/7/1939
3998 ___ 19/4/1941
4520 ___ 2/2/1944
4573 ___ 9/6/1944
4617 ___ 1/6/1944
4705 ___ 4/4/1945
4759 ___ 23/6/1945
4878 ___ 30/4/1946
5116 ___ 26/6/1947
5168 ___ 9/2/1948
5237 1, 4, 5 ve 9 uncu maddeleri ile 51 inci maddesinin bu
maddelerle ilgili hükümleri 1/1/1949
Diğer Hükümleri 1/8/1948
5656 ___ 31/3/1950
5669 ___ 12/7/1950
5889 ___ 29/2/1952
6124 ___ 15/7/1953
6349 ___ 18/3/1954
6424 ___ 29/6/1954
6437 ___ 26/11/1954
6555 ___ 18/5/1955
6785 ___ 16/1/1957
6975 ___ 1/6/1957
7078 ___ 24/2/1958
7363 ___ 29/7/1959
7469 ___ 10/5/1960
150 ___ 9/12/1960
307 ___ 27/7/1963
710 ___ 29/1/1966
904 ___ 15/7/1967
1136 ___ 7/7/1969
1252 ___ 22/4/1970
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte Yürürlüğe giren Maddeler giriş tarihi
1312 Yönetim Kurulu üyelerinin Gen.Md.ve
yardımcılarının atanmalarına ait hükümleri 25/7/1970
Diğer hükümleri 25/10/1970
2303 ___ 12/9/1980
tarihinden
geçerli
olmak
üzere
29/9/1980
2508 2 nci maddesi ile 1580 sayılı Kanuna eklenen
geçici 6 ncı maddesinin 5 inci fıkrası hükmü 1/3/1981
Diğer hükümleri 1/9/1981
2678 ___ 12/6/1982
2705 ___ 11/9/1982
KHK/110 ___ 28/10/1983
2972 ___ 18/1/1984
3019 ___ 22/6/1984
3033 ___ 9/7/1984
3194 43/b, c, d, e; 46,47 ve 48 inci maddeleri ile geçici
7 nci maddesi 9/5/1985
Diğer maddeleri 9/11/1985
KHK/283 ___ 27/5/1987
3394 ___ 30/6/1987
KHK/335 ___ 12/8/1988
KHK/336 ___ 5/8/1988
3612 ___ 16/2/1990
3866 --- 12/3/1993
KHK/560 --- 28/6/1995
4231 --- 1/4/1997
KHK/572 --- 6/6/1997
4342 --- 28/2/1998
1580 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞiKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ
GÖSTERiR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
2/6/1930 tarih ve 1676 sayılı Kanun 3/6/1930 1683 72
5/7/1934 tarih ve 2571 sayılı Kanun 5/7/1939 3666 2
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununa
ek olan 2763 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi 13/6/1945 4759 27
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye
Kanununun 94 üncü maddesinin "A" fıkrası 4/2/1948 5168 1
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Kanunun
114 ncü maddesi 1/7/1948 5237 51
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
37,39,46,47,48,49,50,51 ve 52 nci maddeleriyle 53
ncü maddesinin 5 nci fıkrası ve aynı Kanunun 4878
sayılı Kanunla değişen 32,33,34,35,36,38,40,41,
42,43 ve 44 ncü maddeleri 7/7/1950 5669 2
3/4/1930 tarihli ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
110 uncu maddesine 18/6/1947 tarihli ve 5116 sayılı
Kanunla eklenen (18) numaralı fıkra ile geçici
madde 25/2/1952 5889 8
3/4/1930 tarihli ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
149,150,151,152 ve 153 üncü maddeleriyle,4573
ve 4617 sayılı Kanunlar 10/3/1954 6349 5
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
15 nci maddesinin 30 ncu fıkrası ve 114 üncü
maddesinin son fıkrası 9/7/1956 6785 60
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
11 nci maddesi 14/2/1958 7078 2
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
2 nci maddesi 4/5/1960 7469 2
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
23,25,89 ve 92 nci maddeleri ile 5669,6424,6437,
6555 ve 7363 sayılı Kanunlar 19/7/1963 307 4
1351,1580,3196 ve 3611 sayılı Kanunların ve diğer
kanunların bu kanuna aykırı hükümleri 18/1/1966 710 3
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
3/4/1930 tarihli ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
307 sayılı Kanunla değiştirilen 24 üncü maddesinin
10 sayılı bendinden sonra gelen "5, 7. ve 8 inci
bentlerde belirtilenler affedilmiş olsalar dahi
seçilemezler" ibaresi 14/4/1970 1252 4
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
19 uncu maddesi (4/A) bendi ile aynı maddenin 5
inci fıkrasının bu kanuna muhalif olan hükümleri 15/7/1970 1312 37
3/4/1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanununun
15 inci maddesinin 31 inci, 39 uncu ve 47 inci bent-
leri 19 uncu maddesinin 4/A bendi ile aynı madde-
nin 5 inci fıkrası ve 70 inci maddenin 9 uncu ben-
dinin 1312 sayılı Kanuna muhalif hükümleri 9/9/1982 2705 5
15/7/1970 tarih ve 1312 sayılı Kanun ve 9/9/1982
tarih ve 2705 sayılı Kanunun 1,2,3,4,5,ve 6 ncı
maddeleri ile 3/4/1930 gün ve 1580 sayılı Kanunun
15 inci maddesinin 31 inci, 39 uncu ve 47 inci
bendleri,19 ncu maddesinin 4/A bendi ile aynı
maddenin 5 inci fıkrası ve 70 inci maddenin 9 uncu
bendinin bu KHK'ye aykırı hükümleri 10/10/1983 KHK-110 25
19/7/1963 gün ve 307 sayılı Belediye Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun, Seçimlerle
ilgili ve bu kanuna aykırı olan hükümleri ile di-
ğer kanunların bu Kanuna aykırı olan seçimlerle
ilgili hükümleri 18/1/1984 2972 37
18/1/1966 tarih ve 710 sayılı Kanun 3/5/1985 3194 43
3/4/1930 tarihli ve 1580 sayılı Kanunun
15 inci maddesinin 77 nci fıkrası 24/6/1995 KHK-560 21
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder