NÜFUS HİZMETLERİNE AİT KURULUŞ, GÖREV
VE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 8.3.1977, No: 7/13269
Dayandığı Kanunun Tarihi : 5.5.1972, No: 1587
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 3.5.1977, No: 15926
BİRİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Amaç:
Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, nüfus hizmetlerini ve bu hizmetleri yürüte-
cek kuruluşlar ile bunların görev, yetki ve sorumluluklarını aralarındaki görev
ilişkilerini belli etmek, hizmetin yürütülüşünde izlenecek yöntemleri saptamak,
uygulamada birlik ve kolaylık sağlamaktır.
Kapsam:
Madde 2 - Bu Yönetmelik
a) Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra kuruluşlarına ve bunların
görev ve yetkilerine,
b) Nüfus hizmetlerinin yürütülmesine,
c) Nüfus hizmetlerinde kullanılacak kütüklerin tutuluş şekilleri ve bütün
dayanak belgelerinin form ve düzenlenmelerine,
İlişkin esas ve açıklamaları kapsar.
Deyimler:
Madde 3 - Nüfus hizmetleri açısından bu Yönetmelikte geçen ve aşağıda belir-
tilen deyimler;
Bakanlık : İçişleri Bakanlığı
Genel Müdürlük : Nüfus İşleri Gene Müdürlüğü
Genel Müdür : Nüfus İşleri Genel Müdürü
Birim : Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü merkez örgütü
Alt Birim : Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne bağlı şube
Merkez Arşivi : Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü Nüfus Arşivi,
Başmemurluk : Nüfus Başmemurluğu,
Başmemur : Nüfus Başmemuru,
Memur : Nüfus Memuru,
Görev çevresi : Nüfus dairesinin bulunduğu ilçe (veya merkez ilçe) sınırları
içinde kalan alan,
Dayanak belgesi: Aile kütüklerine düşürülen kayıtların dayanağı olan tuta-
nak, mahkeme kararı ve noter senedi gibi resmi belgeler,
Nüfus kaydı: Bir kimsenin nüfus kütüğüne geçirilmiş kişisel haline ilişkin
bilgilerin tümü,
Kayıt: Nüfus kütüğüne geçirilmiş kişinin ad ve soyadı, doğum tarihi gibi ki-
şisel haline ilişkin özelliklerinin ayrı ayrı her biri,
Aile: Aynı soydan olup aynı soyadını taşıyan ve bir aile kütük sıra numarası
altında kayıtlı kişilerle bunların eş ve çocukları,
Aile kurmak: Aile kütüğünde ayrı bir aile kütük sıra numarası altında yazıl-
mak,
Kütük sıra numarası: Ailelerin, aile kütüğünde yazılış sırasına göre verilen
ve her bağımsız mahalle veya köy için birden başlayarak zincirleme bir şekilde
devam eden bir numara,
Hane: Aile kütüklerinde aynı kütük sıra numarası altında yazılanların tümü,
Yerli nüfus: Bulunduğu yer aile kütüğüne kayıtlı olanlar,
Misafir nüfus: Olayın bildirildiği yerden başka bir ilçe (veya merkez ilçe)
aile kütüğüne kayıtlı olanlar,
Yabancı nüfus: Türk vatandaşı olmayanlar,
Kişisel hal olayları istatistikleri: Doğum, evlenme, boşanma, ölüm gibi nü-
fus olaylarına ait istatistikler,
Medeni Kanun: Türk Kanunu Medenisi;
Anlamına gelir.
Görevli esas kuruluş ve diğerleri:
Madde 4 - Nüfus hizmetleri, İçişleri Bakanlığına bağlı ve illerde kuruluşu
olan Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür.
Diğer kuruluşlar, bu Yönetmelikte belirtilen esaslar ve verilen görevler
çerçevesinde nüfus hizmetlerinin yürütümüne katılırlar.
İKİNCİ KISIM
Kuruluş ve Görevleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Merkez Kuruluşu ve Görevleri
Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü:
Madde 5 - Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü, bir genel müdür yönetiminde bir ge-
nel müdür başyardımcısı, üç genel müdür yardımcısı, bir müşavir ve beş şube mü-
dürü ile bunlara bağlı bürolardan oluşur.
Bürolar Nüfus İşleri Genel Müdürünün önerisi ve Bakanlığın onayı ile kuru-
lur.
Genel Müdürlüğün amacı, nüfus ve vataşdaşlık hizmetlerini en iyi bir biçim-
de yürütmek, geliştirmek ve nüfus kütüklerinin güvenilir ve eksiksiz hukuki bel-
geler haline getirilmesini sağlamaktır.
Genel Müdürlüğün giderleri Bakanlık bütçesinin ilgili tertiplerinde ayrı
olarak gösterilir.
Genel Müdürlüğün görevleri:
Madde 6 - Nüfus İşleri Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Nüfus hizmetlerine ilişkin mevzuatın uygulanmasını ve nüfus kütüklerinin
eksiksiz, düzenli ve sürekli bir şekilde tutulmasını sağlamak, hizmetleri izle-
mek, geliştirmek, bu amaçlarla gerekli tedbirleri almak,
b) Merkez Arşivini kurmak ve yasalara göre yürütmek,
c) Vatandaşlık mevzuatını uygulamak, vatandaşlığa alma, çıkma, çıkarılma ve
vatandaşlığın kaybettirilmesine ilişkin iş ve işlemleri yapmak ve vatandaşlık
uyuşmazlıklarını mevzuata göre çözmek,
ç) Her türlü nüfus ve vatandaşlık mevzuatının uygulanmasına ilişkin yönetme-
lik, yönerge ve genelgeleri düzenlemek ve uygulama ile ilgili başvurmaları ince-
lemek ve sonuçlandırmak,
d) Bakanlık bütçesinin genel müdürlüğe ait kısmını ilgili birimlerle işbir-
liği yapmak suretiyle hazırlamak ve bütçeyi uygulamak,
e) Nüfus personelinin meslek içi eğitimini sağlamak ve bu amaçla gerekli
plan ve programları hazırlamak,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisi Komisyon ve genel kurullarında görüşülmekte
olan kanun tasarı ve tekliflerinden genel müdürlükle ilgili olanları izleyerek
gereğini yapmak,
g) Halkın nüfus hizmetleri konusunda eğitimi için gerekli plan ve program-
ları hazırlamak, uygulanmasını sağlamak ve bu amaç ile basın ve yayın kuruluş-
ları ile iş birliği yapmak,
h) Kanunların verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Genel Müdürün görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 7 - a) Genel Müdürün görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Genel Müdür birimi yönetir ve yukarıdaki maddede belirlenen görevlerin
yapılmasını sağlar. Nüfus hizmetlerine ilişkin konularda Bakanın danışmanlığını
yapar.
2 - Hizmetlerin etkin ve verimli biçimde yürütülmesi ve ortaya çıkan aksak-
lıkların giderilmesi için gerekli tedbirleri alır, yetkisini aşan konularda
Bakanlığa teklifte bulunur.
3 - Merkez ve iller kuruluşlarının çalışmalarını izler, denetler ve değer-
lendirir.
4 - Nüfus müdürlerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin tekliflerde
bulunur.
5 - Genel müdür yardımcıları arasında iş bölümü yapar, şube müdürlerinin
görevlendirilecekleri şubeleri saptar.
6 - Görev verildiğinde, Bakanlık adına nüfusla ilgili olarak, yurt içinde
veya dışında yapılacak toplantılara katılır.
7 - Genel müdürlük personeline yetkisi içindeki cezaları verir, daha ağır
ceza ve takdirname verilmesi için Bakanlığa tekliflerde bulunur.
b) Genel Müdür, birimine ilişkin görevlerin, Bakanlığın genel politikasına
ve yasalara uygun olarak zamanında verimli ve etkili bir biçimde yürütülmesin-
den, geliştirilmesinden ve kuruluşundaki personelin çalışmalarından Bakanlığa
karşı sorumludur.
Genel Müdür başyardımcısı ve yardımcılarının görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 8 - a) Genel müdür başyardımcısı ve yardımcılarının görev ve yetkileri
şunlardır:
1 - Kendisine bağlı alt birimlerin çalışma esaslarını ve programlarını ha-
zırlayıp Genel Müdürün onayına sunar, uygulamalarını sağlar ve izler, denetler,
sonuçlarını değerlendirir.
Gerektiğinde etkinlik ve verimliliğin artırılması amacı ile Genel Müdüre
tekliflerde bulunur. Diğer genel müdür yardımcısı ve müşavirle işbirliği yaparak
bütün şubelerin ahenk içinde çalışmasını sağlar.
2 - Genel Müdürlüğün merkez ve iller kuruluşundaki personelin eğitim ve ye-
tişmesine ilişkin konularda genel müdüre teklifler götürür.
3 - Genel müdürlük bünyesinde yasa, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge,plan
ve program hazırlık çalışmalarına katılır.
4 - Kendine bağlı alt birimlerdeki personele disiplin cezası veya takdirname
verilmesi için genel müdüre teklifte bulunur.
5 - Genel müdür tarafından verilecek diğer işleri görür.
b) Genel müdür başyardımcısı ve yardımcıları, kendilerine verilen görevle-
rin mevzuata, Bakanlığın genel hizmet politikasına, genel müdürlüğün amaçlarına
ve genel müdürün emirlerine uygun olarak verimli ve etkili bir biçimde yürütül-
mesinden, kendilerine bağlı personelin çalışmasından genel müdüre karşı sorumlu-
durlar.
Genel Müdürlük Müşavirinin görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 9 - a) Genel Müdürlük Müşavirinin görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Genel müdürlüğün çalışma alanına giren konularda genel müdüre danışman-
lık yapar.
2 - Genel müdür tarafından verilen konularda inceleme ve araştırmalar yapar,
3 - Genel müdürlükçe verilecek yasa, tüzük, yönetmelik tasarılarını inceli-
yerek görüşünü bildirir, hazırlık çalışmalarına katılır,
4 - İlgili genel müdür yardımcısı ile işbirliği yaparak genel müdürlüğün
çalışma plan ve programlarının hazırlık çalışmalarını yapar.
5 - Bakanlık içi ve dışı eğitim birimleri ile işbirliği yaparak genel müdür-
lük ve taşra personelinin eğitimi için programlar hazırlar, genel müdürün onayı-
na sunar, uygulanmasını izler,
6 - Kendisine bağlı personele disiplin cezası veya takdirname verilmesi için
genel müdüre tekliflerde bulunur,
7 - Genel müdürün vereceği diğer işleri görür.
b) Müşavir kendisine verilen görevlerin mevzuata, Bakanlığın genel hizmet
politikasına, genel müdürlüğün amaçlarına, genel müdürün emirlerine uygun olarak
verimli ve etkili bir biçimde yürütülmesinden genel müdüre karşı sorumludur.
Nüfus Şubesinin Görevleri:
Madde 10 - Nüfus şubesinin görevleri şunlardır:
a) Nüfus mevzuatının aynı anlayış içerisinde uygulanmasını ve nüfus kütük-
lerinin tutulmasını sağlamak ve izlemek, nüfus hizmetlerinin geliştirilmesine
ve yeni koşullara uydurulmasına ilişkin incelemeler yapmak, bu konularda genel
müdürlüğe tekliflerde bulunmak,
b) Nüfusla ilgili yasa, tüzük ve yönetmeliklerle genel emirleri hazırlamak,
nüfus kaydı silinmesine ait kararları düzenleyip genel müdürün onayına sunmak,
c) Nüfus yazımı ve kütüklerinin düzenlenmesine ilişkin işleri yürütmek,
ç) Kişisel hal olayları istatistik verilerini toplamak ve bunları ilgili şu-
beye göndermek,
d) Nüfus hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin konularda danışmanlık yapmak,
e) Nüfus teftiş ve denetim raporlarını incelemek ve değerlendirmek,
f) Kişi hallerine ilişkin olarak taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelerin
uygulanmasını sağlamak.
Vatandaşlık Şubesinin görevleri:
Madde 11 - Vatandaşlık Şubesinin görevleri şunlardır:
a) Türk Vatandaşlık Kanunu ve diğer mevzuata göre vatandaşlığımıza alınma,
vatandaşlıktan çıkma, çıkarılma ve vatandaşlığın kaybına ilişkin iş ve işlemleri
yürütmek, Bakanlar Kurulundan gerekli kararları almak ve nüfus kütüklerine geçi-
rilmelerini sağlamak,
b) Her türlü vatandaşlık anlaşmazlıklarına ilişkin işleri yürütmek ve mevzu-
ata göre çözümlemek,
c) Diğer ilgili Bakanlık ve birimlerin de görüşlerini almak sureti ile va-
tandaşlığa alınma ve vatandaşlığın kaybına ilişkin esasları hazırlamak ve bu ko-
nuda Bakanlar Kurulundan gerekli kararların alınmasını sağlamak,
ç) Göçmen olarak vatandaşlığımıza geçmek isteyenler hakkında görüş bildir-
mek,
d) Şubenin görev alanına giren hizmetlere ilişkin iç ve dış gelişmeleri iz-
lemek danışmanlık hizmetleri yapmak,
e) Vatandaşlık konusunda taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelerin uygulan-
masını sağlamak,
f) Türk vatandaşlığına alınma, çıkma, çıkarılma, vatandaşlığın iptali ve
kaybettirilmesi ile ilgili istatistik verilerini toplamak ve ilgili şubeye gön-
dermek,
Arşiv Şubesinin görevleri:
Madde 12 - Arşiv şubesinin görevleri şunlardır:
a) Aile kütüklerinin iller itibariyle ikinci nüshalarını tutmak,
b) Nüfus dairelerinden gönderilecek kişisel hal tutanakları ve diğer belge-
leri kontrol edip değerlendirmek ve aile kütüklerine işleyip, yıl sonunda özel
kütük haline getirmek.
c) Yangın, sel baskını veya herhangi bir sebeple nüfus kütüklerinin yok ol-
ması halinde merkezden bu bölgeye ait kütüklerin birer örneğini çıkartıp ilgili
nüfus idaresine göndermek ve bu süre içinde resmi makam veya ilgililerce istenen
nüfus kayıt örneklerini vermek,
ç) Arşivin geliştirilmesi yönünden gerekli inceleme ve araştırmaları yapmak
ve Genel Müdürlüğe tekliflerde bulunmak.
Personel ve Gereç Şubesinin görevleri:
Madde 13 - Personel ve Gereç Şubesinin görevleri şunlardır:
Bakanlığın diğer yetkili birimleri ile de işbirliği yapmak suretiyle;
a) Genel Müdürlüğün merkez ve iller kuruluşunda çalışan personelinin: (Mülki
İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfından olanlar hariç)
1 - Kadrolarına ilişkin işleri yürütmek, kadroları vize ettirmek ve mahalle-
rine göndermek,
2 - Kademe ve derece yükselmelerini izlemek ve yapmak,
3 - İzinlerine ilişkin işlemleri yürütmek,
4 - Disiplin ve diğer özlük işlerine ilişkin işleri yapmak,
5 - Nüfus personeline ait sicil işlem dosyalarını tutmak, merkez personeli-
nin atanmalarına ilişkin işleri yürütmek ve tekliflerde bulunmak.
b) Nüfus müdür ve müdür yardımcılarının atama ve yer değiştirmelerine iliş-
kin işleri yürütmek,
c) Harcamalara ilişkin plan ve programlarla genel müdürlük bütçesini hazır-
lamak ve bütçeyi uygulamak, uygulamayı izlemek ve hesap işlerini yürütmek,
ç) Nüfus dairelerinin her türlü bina, araç, gereç, kırtasiye ihtiyaçlarını
saptamak, sağlamak ve ayniyat işlerini yürütmek,
d) Nüfus dairelerinde kullanılan defter ve formları bastırmak, ilgili yerle-
re göndermek, bunlara ilişkin bütün işleri yapmak.
Evrak ve Dosya Şubesinin görevleri:
Madde 14 - Evrak ve Dosya Şubesinin görevleri şunlardır:
a) Genel Müdürlüğe gelen giden evraka ilişkin işleri görmek,
b) Genel müdürlükçe yürütülen işlere ait evrakı dosyalamak, saklamak ve is-
tenildiğinde ilgili şubelere vermek,
c) Karteks ve repertuar işleri yürütmek,
ç) Kişisel hal olayları ve vatandaşlıkla ilgili istatistikleri düzenlemek ve
gerektiğinde yetkili kuruluşlarla işbirliği yaparak yayınlanmasını sağlamak,
d) Diğer şubelerin görevleri dışında kalan ve genel müdürlükçe verilen işle-
ri yapmak.
Şube müdürlerinin görev, yetki ve sorumlulukları:
Madde 15 - a) Şube müdürlerinin görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Genel müdürlüğün çalışma programının şubesine ait bölümünü hazırlar,
2 - Şubesinin çalışmalarını mevzuata ve Bakanlığın genel hizmet politikası-
na, genel müdürün emirlerine ve biriminin çalışma plan ve programına göre yöne-
tir ve görevlerin yapılmasını sağlar,
3 - Şube memurları arasında görev dağıtımı yapar, işbirliğini sağlar, çalış-
malarını izleyip denetler,
4 - Şubeye iletilen konuların incelenip sonuca bağlanmasını ve gereken iş-
lemlerin yapılmasını sağlar,
5 - Şubeye gelen yasa, tüzük, yönetmelik taslaklarını inceler ve görüşünü
bildirir.
6 - Hizmetlerin geliştirilmesi yönünden uygulamada karşılaşılan tıkanıklık
ve güçlükleri gidermek amacıyla yetkisi içindeki tedbirleri alır. Gereken hal-
lerde genel müdürlüğe tekliflerde bulunur,
7 - Şube personeline, gerekli gördüğü hallerde yetkisi içerisinde disiplin
cezası verir, daha ağır cezalar ve takdirname için tekliflerde bulunur,
8 - Genel müdürlükçe verilen diğer işleri görür.
b) Şube müdürleri, şubelerine ilişkin görev ve hizmetlerin Bakanlığın genel
politikasına, genel müdürlüğün amaç ve ilkelerine ve genel müdürün emirlerine
uygun olarak verimli ve etkin bir biçimde yürütülmesinden ve denetlenmesinden,
kendi şubesi personelinin çalışmasından bağlı bulunduğu genel müdür yardımcısı
ve genel müdüre karşı sorumludur.
İKİNCİ BÖLÜM
İLLER KURULUŞU, GÖREVLERİ VE DENETİMİ
I - İl Nüfus Müdürlüğü
Kuruluş:
Madde 16 - İl nüfus müdürlüğü, nüfus müdürünün yönetiminde, nüfus işlemleri
en çok olan illerde bir nüfus müdür yardımcısı, bir baş memur ve yeteri kadar
katipten oluşur.
İl nüfus müdürlüğünün görevleri:
Madde 17 - Nüfus müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) İl içindeki nüfus hizmetlerinin mevzuata uygun ve düzgün bir biçimde yü-
rütülmesini ve nüfus kütüklerinin eksiksiz düzenli ve sürekli bir şekilde tutul-
masını sağlamak ve bu amaçla gereken tedbirleri almak ve uygulamak,
b) Nüfus idarelerine görev yükleyen mevzuatın uygulanmasını sağlamak,
c) Genel ve yerel nüfus yazımı hazırlıklarını yaptırmak ve uygulanmasını
sağlamak,
ç) İl düzeyinde kişisel hal olayları istatistiklerini yutmak, Bakanlığa gön-
dermek ve istendiği takdirde diğer idarelere vermek,
d) Valiliğin, Bakanlık, ilçeler ve diğer kuruluşlarda nüfus hizmetlerine
ilişkin haberleşmelerini yapmak,
e) İl içerisinde nüfus işlerine ait ödeneklerin harcanmasına ilişkin tahak-
kuk mutemetlik, gereç ve diğer işleri görmek, personelin disiplin ve tüm özlük
işlerini yürütmek,
f) Gezici nüfus memurlarının görev bölgelerini saptamak ve bu memurların
çalıştırılması konusunda Bakanlığa tekliflerde bulunmak,
g) Nüfus hizmetlerinin daha verimli ve etkili bir şekilde yürütülmesi için
halkla ilişkileri düzenlemek ve halkın bu hizmetlere katkısını sağlamak, bu
amaçla gerekli işleri yapmak,
Nüfus müdürünün görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 18 - a) İl nüfus müdürünün görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Nüfus hizmetlerinde valinin danışmanlığını yapar,
2 - Yukarıdaki maddede belirtilen görevlerin yerine getirilmesini sağlar,
izler,
3 - Kendisine bağlı il ve ilçe kuruluşlarını denetler, hizmetlerin iyi bir
biçimde yürütülmesi için gereken tedbirleri alır, nüfus idarelerinin teftişine
ait raporları değerlendirir ve gereğini yapar,
4 - İl merkezindeki personele yetkisi içinde disiplin cezalarını verir, daha
ağır cezalar veya takdirname verilmesi için Valiliğe teklifte bulunur.
5 - Valiye nüfus personelinin atama, yer değiştirme ve yükselmelerine iliş-
kin tekliflerde bulunur.
b) İl idare şube başkanı olan nüfus müdürü, nüfus hizmetlerinin zamanında,
etkin ve yasalara uygun şekilde yürütülmesinden, memurların çalışmalarının iz-
lenip denetlenmesinden valiye karşı sorumludur.
Nüfus müdür yardımcısının görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 19 - Nüfus müdür yardımcısı, nüfus müdürü tarafından verilen görevleri
yerine getirir, nüfus müdürünün görevlerinde yardımcılık ve bulunmadığı zaman
ona vekillik yapar.
Müdür yardımcısı kendisine verilen görevlerin yasalara uygun olarak zamanın-
da yerine getirilmesinden nüfus müdürüne karşı sorumludur.
Müdürlük başmemurunun görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 20 - a) Müdürlük başmemurunun görev ve yetkileri şunlardır:
1 - İl nüfus müdürlüğü bürosunu yönetir,
2 - Nüfus müdürlüğünün yazışma ve dosyalamaya ilişkin işlerini yürütür,
3 - Bütçe, ayniyat, levazım ve hesap işlerini görür,
4 - İl nüfus personelinin sicil ve işlem dosyalarını tutar ve tüm özlük iş-
lerini yürütür,
5 - Kişisel hal olayları istatistiklerini toplar, değerlendirir, gerekli iş-
lemleri yapar,
6 - Nüfus müdürünün verdiği diğer işleri görür,
b) Başmemur, büro işlerini düzgün, zamanında, yasalara ve verilen emirlere
uygun bir şekilde yürütülmesinden nüfus müdür yardımcısı ve nüfus müdürüne karşı
sorumludur.
II - Nüfus Başmemurluğu
Kuruluş:
Madde 21 - Nüfus başmemurluğu, bir başmemurun yönetiminde yeteri kadar memur
ve gezici nüfus memuru ile katiplerden oluşur.
Her il merkez ve bağlı ilçelerinde bir başmemurluk bulunur.
Nüfus başmemurluğunun görevleri:
Madde 22 - Nüfus başmemurluğunun görevleri şunlardır:
a) Görev çevresi içerisinde nüfus hizmetlerini düzgün bir biçimde yürütmek
aile kütüklerini tutmak,
b) Nüfus olaylarına ilişkin tutanakların tutulması, aile kütüklerine yasa-
lara uygun biçimde işlenmesi ve her yıl sonunda özel kütük haline getirilmesi,
bunların devamlılıklarının sağlanması ve saklanmasına ilişkin iş ve işlemleri
yapmak,
c) Birime görev yükleyen çeşitli yasaları uygulamak,
ç) Kendi görev çevresindeki nüfus olaylarını izlemek ve kütüklere geçirilme-
sini sağlayıcı tedbirleri almak,
d) Kişisel hal olayları istatistiklerini tutmak ve belli sürelerde il nüfus
müdürlüklerine göndermek,
e) Cezai kovuşturmayı gerektiren halleri ve mutlak butlanla malül olan yada
kanuni şekillere riayet edilmeksizin yapılmış evlilikleri o yer Cumhuriyet Sav-
cılığına bildirmek,
f) Resmi dairelerle ilgililere bu yönetmelikteki esaslar çerçevesinde kayıt
örnekleri veya bilgiler vermek,
g) Devletimizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeleri uygulamak,
h) Nüfus idarelerinin teftişine ilişkin raporları değerlendirerek gerekli
işlemleri zamanında yapmak,
Başmemurun görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 23 - a) Başmemurun görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Nüfus hizmetlerinde kaymakamın danışmanlığı yapar,
2 - Nüfus aile kütüklerinin düzgün bir şekilde tutulmasını, devamlılığını ve
korunmasını sağlar, tutanak ve dayanak belgelerini onaylar,
3 - Kişisel hal davalarında nüfus idaresini temsilen mahkemelerde bulunur,
veya yerine bir memuru gönderir, resmi kurullara katılır.
4 - Askerlik yoklamalarında hazır bulunur veya yerine bir memuru görevlendi-
rir,
5 - Emrindeki memurlar arasında iş bölümü yapar, çalışmaları izler ve denet-
ler, hizmetlerin düzgün bir biçimde ve yasalara uygun olarak yürütülmesini ve
yukarıdaki maddede belirtilen görevlerin yapılmasını sağlar,
6 - Teftiş raporlarını değerlendirir ve gereğini yapar,
7 - Kendisine bağlı personelin atanma ve yükselmelerine ilişkin tekliflerde
bulunur,
8 - Emrindeki memurlara gerekli hallerde yetkisi içindeki disiplin cezaları-
nı verir, daha ağır cezalar ya da takdirname verilmesi için tekliflerde bulunur,
9 - Mevzuatla verilen diğer görevler yapar.
b) İlçelerde ilçe idare şube başkanı olan başmemur, emri altındaki persone-
lin genel idaresinden ve denetlenmesinden, nüfus işlerinin mevzuata uygun olarak
düzenli bir şekilde yürütülmesinden, haberleşmelerin ve kendisine verilen bütün
görevlerin zamanında verimli ve etkin bir biçimde yerine getirilmesinden ve nü-
fus kütüklerinin düzgün bir şekilde tutulup saklanmasından merkez ilçelerde nü-
fus müdürüne, diğer ilçelerde kaymakama karşı sorumludur.
Nüfus memurunun görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 24 - a) Nüfus memurunun görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Doğum, ölüm ve yer değiştirme olaylarına ilişkin tutanakları tutar,
2 - Nüfus Kanunu, Medeni Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun
olarak, yetkililerce düzenlenmiş tutanak, belge ve resmi senetlerde mahkeme
ilamlarına dayanarak kişisel hal olayları ve değişikliklerini aile kütüğüne iş-
ler ve işlemlerle ilgili dosya ve kütükleri tutar. Yazışmaları hazırlar, soyadı
fihristlerini düzenler,
3 - Askerlik çağına gelenlerin listelerini hazırlar, Askerlik yükümlülüğü
altında olanların ölüm, yer değiştirme, ad, soyadı, yaş ve kayıt düzeltmelerini
süresi içinde ilgili askerlik şubesi başkanlığına bildirilmek üzere gereken iş-
lemleri yapar,
4 - Nüfus cüzdanı verir ve nüfus cüzdanlarını değiştirir, aile cüzdanlarını
düzenler ve değişiklikleri bu cüzdanlara işler,
5 - Vasiyetnamesi olanlarla, emekli, dul ve yetim maaşı alanların ölüm, ev-
lenme, yer değiştirmelerini, çocuksuz ölenlerin ilgili kurumlara zamanında du-
yurulması için gerekli işlemleri yapar,
6 - Resmi daireler ve özel kişiler tarafından istenilen nüfus kayıt örnek-
lerini çıkarır ve başmemurun onayına sunar,
7 - Nüfus olaylarını zamanında bildirmeyenler hakkında kovuşturma yapılması
ile ilgili dosyayı hazırlar,
8 - Her üç ayda bir kişisel hal olaylarına ait istatistikleri düzenler,
9 - Yetki verildiği takdirde evlendirme memurluğu görevini yapar,
10 - Başmemur tarafından kendisine verilen diğer görevleri yapar.
b) Nüfus memuru, kendisine verilen görevlerin zamanında düzenli ve iyi bir
şekilde yasalara uygun olarak yürütülmesinden, kendisine teslim edilen kütükle-
rin saklanmasından, bunlar üzerindeki silinti, kazıntı ve usulsüz kayıtlardan
başmemura karşı sorumludur.
Gezici nüfus memurunun görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 25 - a) Gezici nüfus memurlarının görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Bölgelerinde meydana gelen doğum olaylarına ait doğum tutanaklarını
tutar,
2 - Ölüm tutanaklarının tutulmasında muhtarlara yardımcı olur ve bunları
kontrol ederek alır,
3 - Evlendirme memurluğu görevi verilmemiş bölgelerde evlenme işlemlerinin
yapılmasında muhtarlara yardımcı olur ve evlenme bildirimlerini kabul eder,
4 - Yer değiştirme isteği üzerine ilgili tutanakları tutar,
5 - Köylerde nüfus aile kütüklerine geçirilmemiş nüfus olayları varsa bunla-
rın tescil edilebilmesi için gerekli işlemleri yapar ve vatandaşlara yol göste-
rir,
6 - Daha önceki gezileri sırasında tutanaklarını tuttuğu yeni doğmuş çocuk-
lara ait cüzdanları ilgililere verir,
7 - Vatandaşın nüfus idaresine ait dilekçelerini kabul eder, dairede başme-
mura havale ettirir, gereğini yapar ve sonuçlarını bir daha gidişinde ilgililere
duyurur veya istedikleri kayıt örneklerini ilgililere verir,
8 - Gezileri sırasında tuttukları ya da görevlilerce kendilerine verilen tu-
tanak ve belgeleri kütüklerle karşılaştırıp kontrol eder, varsa yanlışlıkları
düzeltir, başmemura onaylatır ve bunları kütüklere işler,
9 - Nüfus cüzdanlarını hazırlar,
10 - İstenen kayıt örneklerini çıkartır, hazırlar ve onaylatır,
11 - Gezilerine ilişkin iki örnek aylık raporu hazırlayıp başmemura verir,
12 - Başmemur tarafından verilen diğer görevleri yapar,
13 - Gittiği köylerin muhtarlarına gezi defterini imza ettirir,
b) Gezici nüfus memuru, kendisine verilen görevleri mevzuata uygun olarak
yapmaktan, gezi programını eksiksiz bir şekilde uygulamaktan başmemura karşı sorumludur.
Gezici nüfus memuru çalıştırılmasına ilişkin yetki ve usul:
Madde 26 - Bakanlık gerekli görülen bölgelerde gezici nüfus memuru çalıştır-
maya yetkilidir. Bu bölgeler, köylerin il ve ilçelere uzaklıkları, nüfus, yol ve
taşıt durumları gözönüne alınarak ilgili Valiliğin teklifi üzerine Bakanlıkça
belirtilir.
Bakanlıkça belirtilen bölgelerde gezici nüfus memuru kadrosu yoksa, İllerde
nüfus müdürlerinin teklifi üzerine Valilerce, ilçelerde başmemurun teklifi üze-
rine Kaymakamlarca sabit kadrolarda görev yapan memurlar arasından tesbit edile-
cekler, gezici nüfus memuru olarak görevlendirilirler. Bu halde bunlara da gezi-
ci nüfus memurları tazminatı ödenir.
Gezici nüfus memurlarının çalışma programları:
Madde 27 - Geçici nüfus memurlarının aylık çalışma programları başmemurluk-
ça, bu memurların bölgelerindeki köylere her ay en az bir defa uğrayacak, 15 gün
gezecek ve 15 gün de merkezde çalışacak şekilde düzenlenir.
Bu programlar en az bir hafta önceden ilçelerde Kaymakamın, İllerde Nüfus
Müdürünün tasvibi ve Valiliğin onayı ile saptanır ve gezici nüfus memuruna bildirilir.
Gezici nüfus memurlarının aylık raporları:
Madde 28 - Gezici nüfus memurları her ayın sonunda gezdikleri köyleri ve bu
köylerde yaptıkları işleri rakamlarla gösterir, örneğine uygun raporunu en geç
ertesi ayın ilk haftası içinde iki örnek halinde başmemurlara verirler.
Bu raporların birer örneği başmemurluklarca nüfus müdürlüklerine gönderilir.
Nüfus müdürleri her üç ayda bir bu raporların sonuçlarını kendi görüş ve kanaatlerini de gösterir bir raporla Bakanlığa bildirirler.
Nüfus katiplerinin görev, yetki ve sorumluluğu:
Madde 29 - a) Nüfus katiplerinin görev ve yetkileri şunlardır:
1 - Yazışmaları daktilo eder,
2 - Yazışmalara ait dosyaları tutar ve muhafaza eder,
3 - Gelen evrakı alır, giden evrakı kayıtlar ve postalar,
4 - Herhangi bir sebeple memurların vazife yapmadıkları hallerde, bunlara
ait işleri yürütür,
5 - Başmemurun verdiği diğer görevleri yapar,
b) Katipler, kendilerine verilen görevleri zamanında, düzenli ve mevzuata
uygun olarak yürütülmesinden başmemura karşı sorumludurlar.
III - Hukuki sorumluluk
Kişisel sorumluluk:
Madde 30 - Kişisel hal belgeleri ve aile kütüklerinin iyi tutulmamasından,
saklanmamasından, memurun başka yere atanması veya memuriyetten ayrılması halin-
de devir ve teslimin usulüne göre yapılmamasından nüfus memurları ile bu işleri yaptırmakla ödevli il nüfus müdürleri ve başmemurlar kişisel olarak sorumludurlar.
IV - Personelde aranacak nitelikler ve atanmada usul
Nüfus müdürlerinin atanmalarında usul:
Madde 31 - Nüfus müdürleri, Nüfus İşleri Genel Müdürünün teklifi, Bakanlık
Müdürler Kurulunun kararı, Bakanın onayı ile atanır. Yer değiştirmeleri de aynı
usule göre yapılır.
Nüfus müdürlerinin nitelikleri, atanmaları ve yer değiştirmeleri "Nüfus Mü-
dürleri, Atama, Yetiştirilme ve Yerdeğiştirilmelerine İlişkin Yönetmelik" esas-
larına göre yürütülür.
Nüfus müdür yardımcılarının nitelikleri ve atanmaları:
Madde 32 - Nüfus müdür yardımcısı olarak atanabilmek için:
a) Lise mezunu olmak,
b) En az 9 yıldan beri Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü merkez veya taşra kuru-
luşunda çalışmak ve olumlu sicil almış olmak,
c) Başmemurluğa yükselmiş olmak,
ç) Açılacak yarışma sınavını kazanmak;
Şarttır.
Lise mezunu bulunmadığı takdirde ortaokul mezunlarından yukarıdaki şartları
taşıyanlar müdür yardımcılığına atanabilirler. Ancak, bunların meslekteki hiz-
met sürelerinin en az 12 yıl olması gereklidir.
Yüksek öğrenim görmüş ve 35 yaşını aşmamış memurlar naklen, aynı şartları
taşıyan ve açılacak yarışma sınavını kazananlardan 29 yaşını geçmemiş olmak kay-
dıyla açıktan nüfus müdür yardımcısı olarak atanabilirler.
Başmemurların nitelikleri ve atanmaları:
Madde 33 - Başmemur olabilmek için:
a) Lise mezunu olmak,
b) En az 6 yıldan beri Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve iller kurulu-
şunda memur veya katip olarak çalışmak,
c) Olumlu sicil almış bulunmak,
ç) Açılacak yarışma sınavını kazanmak;
Şarttır.
Lise mezunu bulunmadığı takdirde yukarıdaki şartları taşıyan en az 9 yıldan
beri meslekte çalışan ortaokul mezunu elemanlar arasından atama yapılabilir.
Memur ve katiplerin nitelikleri ve atanmaları:
Madde 34 - Nüfus memur ve katipliğine atanabilmek için, lise mezunu olmak,
genel hükümlere göre memur olabilme şartlarını taşımak ve açılacak yarışma sı-
navlarını kazanmış olmak şarttır. Düzgün ve iyi yazı yazanlar emsalleri arasın-
dan tercih edilirler.
Açılacak sınavlara katılmak üzere en az boş kadro sayısının iki katı kadar
lise mezunu başvurmadığı takdirde, ortaokul mezunlarıda sınavlara alınırlar. Bu
halde bunlar lise mezunlarından ayrı olarak kendi aralarında sınava tabi tutu-
lurlar.
Yapılan sınavların sonucunda lise mezunları arasından kadro sayısı kadar ba-
şarılı eleman sağlanamadığı takdirde, başarılı ortaokul mezunlarının atanmaları
yapılır.
Devlet memurlarından naklen nüfus memurluk ve katipliklerine atanmak iste-
yenlerinde 35 yaşını aşmamış olmaları ve liseyi bitirmiş bulunmaları şarttır.
Düzgün ve iyi yazı yazanlar emsalleri arasından tercih edilirler.
Atamada yetki ve usul:
Madde 35 - Nüfus müdür yardımcıları, Nüfus İşleri Genel Müdürünün teklifi ve
Bakanlığın onayı, başmemurlar ile merkez ilçe memurları ve katipler ise, nüfus
müdürünün teklifi ve valinin onayı ile atanır ve aynı usule göre yerleri değiş-
tirilir.
İlçe memur ve katipleri ilçe başmemurunun teklifi üzerine kaymakamlarca atanır ve memuriyetleri valilerce onanır.
Kadro adedinin saptanması:
Madde 36 - Nüfus müdür yardımcılarının atanacağı iller iş hacmi ve nüfus yo-
ğunluğu dikkate alınarak Nüfus İşleri Genel Müdürlüğünün önerisi ve Bakanlığın
onayı ile saptanır.
Her il merkez ve bağlı ilçelerde bir başmemur ile aşağıdaki esaslara göre
saptanacak sayıda memur ve bir katip bulunur.
Her 20.000 nüfus için bir memur kadrosu verilir. Bunun için de ilçe nüfusu
20.000'e bölünmek suretiyle memur kadroları saptanır. Geri kalan nüfus 10.000
den fazla ise ayrıca bir memur kadrosu ilave edilir.
Genel nüfus sayımlarına göre saptanan ilçe nüfusu nüfus kütüklerinde kayıtlı
nüfustan daha az ise, bu takdirde kadroların hesabında kütüklerde kayıtlı yaşa-
yan nüfus sayısı da göz önünde bulundurulur.
Bakanlığın yetkileri:
Madde 37 - Bakanlık iş durumu ve hizmetin gerektirdiği hallerde kendiliğin-
den ya da illerin teklifleri üzerine başmemur, memur ve katipleri kadro, yer ve
ünvanlarına bakılmaksızın, çalıştığı yer dışında herhangi bir il veya ilçede
görevlendirmeye yetkilidir.
V - DEVİR VE TESLİM
Devir ve teslim zorunluluğu:
Madde 38 - Başka bir yere atanma veya Devlet memurluğundan çekilme, emekli-
lik nedenleriyle kesin olarak memurun görevinden ayrılmasını gerektiren haller-
de, ayrılan memur yerine gelen memura, henüz gelmemiş ise, geldiğinde ona devre-
dilmek üzere vali veya kaymakam tarafından gösterilen kimseye devir vermekle yükümlüdür.
Memurun devir ve teslim yapmaması hali:
Madde 39 - Memurun devir ve teslim yapmasına imkan vermeyecek surette işten ayrılması halinde valilik veya kaymakam tarafından tayin edilecek bir kurulca, yukarıdaki maddeye göre devir ve teslim yapılır.
Devir ve teslimin konusu:
Madde 40 - Devir ve teslim ile yükümlü bulunan memurların devir ve teslim
işlerinin kapsamına giren hususlar şunlardır:
a) Nüfus kütükleri,
b) İşlemden kaldırılmış nüfus esas ve vukuat defterleri ile tescile esas
olan belgeler,
c) Zimmetindeki demirbaş eşyalar ve resmi mühür,
ç) Nüfus ve aile cüzdanları ile kayıt ve satış defterleri,
d) Resmi posta pulu ile cüzdan satış bedelleri,
e) Kanunlar ve genelgeler,
f) Teftiş ve denetleme dosyası,
g) Askerlik dosyası,
h) İstatistik dosyası,
i) Atik defter ve kayıtlar. (1320 den önce tesis edilmiş ve hukuki değerini
kaybetmiş defter ve kayıtlar.)
Devir ve teslim süresi:
Madde 41 - Yukarıdaki maddelerde gösterilen devir ve teslim işlemlerinin 15
günü aşmamak koşuluyla vali veya kaymakamlarca saptanacak süre içinde yapılması
zorunludur.
Memurun, Devlet Memurları Kanununun 94 üncü maddesine göre memuriyetten çe-
kilmesi halinde bu süre 30 günü geçemez.
Devir ve teslimde usul:
Madde 42 - Devir ve teslim örneğine uygun 4 nüsha devir ve teslim tutanağı-
nın doldurulması suretiyle yapılır. Tutanağın altı devir alan ve devreden tara-
fından imza edilir. Memurlar arasında yapılan devir teslim ve tutanakları baş-
memurlar, başmemurlar arasındaki devir ve teslim tutanakları da ilçelerde kay-
makamlar, illerde nüfus müdürü tarafından onanır.
Devir tutanaklarından birer nüsha devir alan ve devredene verilir. Bir nüs-
hası dairedeki dosyasına konulur, diğeri de nüfus müdürlüğüne gönderilir.
Kütüklerin devir ve tesliminde uygulanacak esaslar:
Madde 43 - Nüfus kütükleri devir ve teslim edilirken:
a) Usulüne göre onanıp onanmadığı ve sayfa numaralarının verilip verilme-
diği,
b) Eksik sayfa olup olmadığı,
c) Kütüklerde usulsüz silinti veya kazıntı bulunup bulunmadığı,
ç) Kütüklerin düzgün ve okunaklı bir şekilde tutulup tutulmadığı,
d) Kütüklerin dağınık ve yırtık olup olmadıkları;
Saptanır ve tutanağında açıkça belirtilir.
VI - MESLEK İÇİ EĞİTİM
Eğitim ve yetiştirme:
Madde 44 - Nüfus müdür ve müdür yardımcıları, başmemur, memur ve katipler
meslek içi eğitime tabi tutulup yetiştirilirler.
Yurt dışında eğitim:
Madde 45 - Şube Müdürleriyle, yüksek öğrenim görmüş ve en az beş yıl nüfusta
hizmet yapmış olan, yabancı bir lisan bilen nüfus müdür ve müdür yardımcıları
bütçe olanakları dikkate alınarak Bakanlıkça yapılacak programlara göre bilgi ve
görgülerini artırmak veya meslek konularında incelemeler yapmak üzere yurt dışı-
na gönderilebilir.
VII - DENETİM
Denetim yetkisi:
Madde 46 - Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü iller kuruluşlarını; Nüfus İşleri
Genel Müdürü ve Bakanlıkça görevlendirilecek diğer yetkililer, mülkiye müfet-
tişleri, vali, kaymakamlar ve nüfus müdürleri denetlemeye yetkilidirler.
Başmemurlar da dairelerindeki nüfus personelini ve çalışmalarını sürekli
olarak gözetim ve denetim altında bulundururlar.
Denetim ve gözetimin konusu:
Madde 47 - Denetim ve gözetim, nüfus hizmetlerinin mevzuat çerçevesinde et-
kili ve verimli bir şekilde yürütülüp yürütülmediğini, özellikle nüfus kütük-
lerinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını ve iyi bir şekilde saklanıp
saklanmadığını, personelin çalışma ve davranışlarını, nüfus idarelerinin yerle-
şimi ile araç ve gereç durumlarını kapsar.
Denetimin öğretici olmasına özen gösterilir.
Denetimi yapanlar denetim sonunda bir rapor hazırlar ve ilgili yerlere ve-
rirler.
ÜÇÜNCÜ KISIM
NÜFUS HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
NÜFUS KÜTÜKLERİ VE FİHRİSTLER
1 - Nüfus kütüklerinin tanımı ve türleri
Tanımı ve türleri:
Madde 48 - Nüfus kütükleri; hak ve yükümlülüklerin doğumuna esas olmak üze-
re yurttaşların kimliklerinin saptanması, kişisel ve aile durumlarının belge-
lendirilmesi amacıyla memurlarca tutulan ve yanlışlığı kanıtlanıncaya kadar ge-
çerli olan resmi belgelerdir.
Nüfus kütükleri, aile kütükleri ile bunlara dayanak olan belgelerin toplanıp
her yıl sonunda ciltlenmesinden meydana gelen özel kütüklerden oluşur.
A - AİLE KÜTÜKLERİ VE TUTULMASINA İLİŞKİN ESASLAR
Tanımı:
Madde 49 - Ailelerin bütün bireyleri ile birlikte zincirleme bir kütük sıra
numarası altında tescil edildikleri defterlere aile kütüğü denir.
Kapsam:
Madde 50 - Aile kütükleri; Ailenin bütün bireylerinin cinsiyet, ad, soyadı,
baba ve analarının ad ve soyadları ile sağ olup olmadıklarını, il veya ilçe ola-
rak doğum yer ve tarihlerini, vücutlarındaki belirli değişikliklerini,dinlerini,
okur yazar olup olmadıklarını, medeni hallerini ve diğer kişisel hal değişiklik-
lerini kapsar.
Aile kütük defter formları yukarıdaki esaslara göre Nüfus İşleri Genel Mü-
dürlüğünce hazırlanıp bastırılır ve nüfus idarelerine gönderilir.
Onaylanması:
Madde 51 - Aile kütüklerinin her sayfasına cilt ve sayfa numaraları konulur.
Sayfa birleşim yerleri asliye hukuk mahkemesi mühürü ile mühürlenip sonuna kaç sayfadan ibaret olduğu yazılarak hakim tarafından onaylanır.
Aile kütüklerine tescil ve dayanak belgesi zorunluluğu:
Madde 52 - Her Türk vatandaşının doğumdan itibaren aile kütüklerine geçirilmesi kişisel ve medeni hallerinde ortaya çıkan değişikliklerin bu kütüklere işlettirilmesi ve düşürülen her kaydın usulüne uygun olarak yetkili makamlarca düzenlenmiş bir belgeye dayanması zorunludur.
Reşit olmayanların nüfus olaylarını nüfus idarelerine bildirmek ve gerekli
işlemleri yaptırmakla veli veya vasileri ödevlidir.
İkametgah esası:
Madde 53 - Nüfus kayıtlarının, ilgililerin ikametgahlarının bulunduğu yer
nüfus idaresinde tutulması esastır.
İkametgahın değişmesi halinde kütük kaydının ilgililerce yeni yerleşme yer-
lerine naklettirilmesi zorunludur.
Mahalle ve köy esası:
Madde 54 - Aile kütükleri mahalle ve köy esasına göre tutulur. Her köy veya
mahalle halkı ayrı bir deftere yazılır.
Aile esası:
Madde 55 - Bir soydan gelen ve aynı soyadını taşıyan kişiler bir aile kütük
sıra numarası altında kaydedilirler.
Bir ailenin çocukları, erkek çocuklarının eş ve çocukları ile kız çocukları-
nın evlilik dışı dünyaya gelmiş çocukları aile ile birlikte aynı aile kütük sıra
numarası altında yazılırlar.
Aile bireylerinden birinin sonradan soyadını değiştirmesi bu haneden çıka-
rılmasını gerektirmez.
Yeniden aile kurmak:
Madde 56 - Aynı kütük sıra numarası altında kayıtlı bulunan ve ayrı yaşayan
reşit kişiler isterlerse ayrı bir kütük sıra numarası altında yeni bir aile ola-
rak kaydedilirler.
Yeniden aile kurmak, oturulan yer nüfus idaresine sözlü olarak bildirim üze-
rine tutalan yer değiştirme tutanağına göre yapılır. İlgili ile birlikte varsa
eş ve reşit olmayan çocukları oturduğu mahalle veya köy kütüklerinde yeni bir
kütük sıra numarası altında kaydedilirler. Eski nüfus kayıtları karşısında da bu
yolda açıklama yapılarak kapatılır ve askerlik çağında olan erkekler için askerlik şubelerine bilgi verilir.
Nüfus kayıtlarının kapatılması:
Madde 57 - Aile kütüklerinde fertlerin ayrı aile kurma, yer değiştirme,evlat
edinilme, kızların ve kadınların evlenmesi, fertlerin ölmesi, kızların ve kadın-
ların evlenerek başka yere gitmeleri halinde karşılarına açıklama yapılmak suretiyle nüfus kayıtları kapatılır.
Kapanan nüfus kaydının yeniden canlanması:
Madde 58 - Herhangi bir nedenle kapanmış bir kaydın yeniden canlandırılması,karşısına bu yolda açıklama yapılmak suretiyle yapılır. Nüfus kaydının canlandırılması sırasında kayıtlarda meydana gelmiş olan değişiklikler de kütüğe işlenir.
Kocası ölen kadın:
Madde 59 - Kocası ölen kadın yeniden evlenmedikçe ölen kocanının aile kütü-
ğünde kalır ve kocasının soyadını taşımaya devam eder. Dilerse babası hanesine
dönerek kızlık soyadını alıp kapanmış olan nüfus kaydını canlandırabilir, ya da
ikametgahının bulunduğu yer aile kütüğünde kızlık veya kocası soyadı ile yeni
bir aile kurabilir. Son iki halde yer değiştirmeye ilişkin form kullanılır. Bu
formda, formun arkasına yazılıp imzası alınmak suretiyle soyadı tercihi de gösterilir.
Aileler arasında boş bırakılacak satırlar:
Madde 60 - Aile kütüklerinde aynı kütük numarası altında yazılan her aileden
sonra ailesinin yaşatan nüfus durumuna göre;
a) Bir kişinin müstakil yazılması halinde 5,
b) 2-5 nüfuslu ailelerde 10,
c) 6-10 nüfuslu ailelerde 15,
ç) 11-15 nüfuslu ailelerde 20,
d) 16-20 nüfuslu ailelerde 25,
e) Daha fazla nüfuslu ailelerde de nüfus sayısı kadar boş satır bırakılır.
Ancak, ailenin çoğalma durumu ve erkek çocuklarının sayısı dikkate alınarak
yukarıdaki baş bırakılması öngörülen satırlar azaltılıp çoğaltılabilir.
B - ÖZEL KÜTÜKLER
Tanımı ve türleri:
Madde 61 - Özel kütükler; aile kütüklerine düşürülen kayıtların dayanağı
olan tutanak ve resmi belgelerin, olayın türü ve ilçe esasına göre her takvim
yılı sonunda bir araya getirilip ciltlettirilmesinden oluşur. Bu kütükler olay-
ların türüne göre doğum, ölüm, evlenme, boşanma, yer değiştirme, kayıt düzeltme
ve diğer kişisel hal değişikliklerine ait olmak üzere yedi çeşittir.
Doğum kütüğü:
Madde 62 - Doğum kütükleri; nüfus memurlarınca tutulan doğum tutanakları ile
yeniden kayda ait bildirimlerin aile kütüklerine işlendiği yer nüfus idaresi ile
merkez arşivindeki nüshalarının gün ve sayı sırasına göre bir araya getirilip
her yılın sonunda ciltlettirilmesinden oluşur.
Evlenme kütüğü:
Madde 63 - Evlenme kütükleri, evlendirme memurları tarafından gönderilen ev-
lenme bildirimlerinin, kadın ve erkeğin kayıtlı bulunduğu nüfus idareleri ile
merkez arşivindeki nüshalarının gün ve sayı sırası ile bir araya getirilip her
yılın sonunda ciltlettirilmesinden oluşur.
Boşanma kütüğü:
Madde 64 - Boşanma kütükleri; mahkemelerce verilen boşanma ilamlarının kadın
ve erkeğin kayıtlı bulunduğu nüfus idaresi ile merkez arşvindeki onaylı örnekle-rinin gün ve sayı sırasına göre bir araya getirilip her yılın sonunda ciltlettirilmesinden oluşur.
Yer değiştirme kütüğü:
Madde 65 - Yer değiştirme kütükleri; nüfus memurları tarafından tutulan yer
değiştirme tutanaklarının eski ve yeni yerleşme yerindeki nüfus idareleri ile
merkez arşivindeki nüshalarının gün ve sayı sırasına göre bir araya getirilip
her yıl sonunda ciltlettirilmesinden oluşur.
Kayıt düzeltmeleri kütüğü:
Madde 66 - Kayıt düzeltmeleri kütükleri; mahkemelerce her çeşit kayıt dü-
zeltmelerine ilişkin olarak verilen ilamların ilgilinin aile kütüğünün bulunduğu
yer nüfus idaresi ile merkez arşivindeki onaylı nüshalarının gün ve sayı sırası-
na göre bir araya getirilip her yıl sonunda ciltlettirilmesinden oluşur.
Ölüm kütüğü:
Madde 67 - Ölüm kütükleri; görevliler tarafından tutulan ölüm tutanaklarının
aile kütüklerine işlendiği yer nüfus idaresi ile merkez arşivindeki nüshalarının
gün ve sayı sırasına göre bir araya getirilip her yıl sonunda ciltlettirilmesin-
den oluşur.
Diğer kişisel hal değişiklikleri kütüğü:
Madde 68 - Diğer kişisel hal değişiklikleri kütükleri; yukarıda belirtilen
kütükler dışında kalan tanıma, evlat edinme, evlat edinme mukavelesinin feshi,
nesebin düzeltilmesi, gaiplik, tamamlama, nüfus kaydının silinmesi, ölümüne mu-
hakkak nazırı ile bakılan hallerde ölüm kaydının düşürülmesi gibi olay ve hal
değişikliklerine ilişkin belgelerin ilgili nüfus idareleri ile merkez arşivinde-
ki örneklerinin gün ve sayı sırasına göre bir araya getirilip her yıl sonunda
ciltlettirilmesinden oluşur.
II - FİHRİSTLER
Fihrist fişlerinin doldurulması:
Madde 69 - Fihristlerin düzenlenmesine esas olmak üzere aile kütüklerinin
bir kütük sıra numarası altında kaydedilen her aile aynı aileden olup da soyadı
değişik olan her kişi için örneğine uygun bir fihrist fişi doldurulur.
Aile kütük fihristinin düzenlenmesi:
Madde 70 - İlk olarak her kütük için sadece o kütükte yazılı olan aile veya
kişilerin fişleri bir araya getirilip alfabetik sıra ve sözlük esasına göre sı-
raya konulur. Bu sıraya göre ailelerin üç örnek halinde bir listesi yapılır.
Listenin başına ait olduğu köy veya mahalle ve cilt numarası yazılır. Birer ör-
neği aile kütüğü kapağının iç tarafına yapıştırılır. Diğeri saklanır. Üçüncü
örnek merkez arşivine gönderilir.
İlçe soyadı fihristinin düzenlenmesi:
Madde 71 - Aile kütük fihristlerinin düzenlenmesi bittikten sonra bütün il-
çeye ait fihrist fişleri yeniden bir araya getirilir ve alfabetik sıra ve sözlük
esasına göre sıraya konulur.
Sıraya konulma işi bittikten sonra bu fişlerdeki bilgiler dört örnek halinde
listelere yazılmak suretiyle ilçe soyadı fihristleri düzenlenir. Bir örneği il
nüfus müdürlüğüne, diğer örneği merkez arşivine gönderilir. Kalan iki örnekten
biri yedek olarak saklanır, biri de kullanılır.
Bu işlemler bittikten sonra fihrsit fişleri düzgün bir şekilde paketlenerek
kaldırılır.
Eklerin yapılması:
Madde 72 - Yeniden aile kuran ve bağımsız bir kütük sıra numarası altında
aile kütüklerine geçen her aile veya soyadını değiştiren kişi için işlem yapan
memur tarafından fihrist fişi doldurulur. Yıl sonunda bu fişler kendi aralarında
yukarıda belirtilen esaslara uygun olarak, önce her aile kütüğü için sonra da
bütün ilçe için ek fihrist fişleri düzenlenerek daha önce düzenlenmiş listelere
eklenir. Soyadı değişmesi halinde de listelerde gerekli değişiklikler yapılır.
Fihrist fişleri de yıllık olarak dizilmiş şekilde, paketlenerek kaldırılır.
Her on yılda yapılacak işlem:
Madde 73 - Her on yılda bir bu süre içerisinde düzenlenmiş fişlerle bir ön-
ceki on yıllık fişler bir araya getirilerek yeniden sıraya konulur ve bu suretle
aile kütüğü ve ilçe soyadı fihristleri yeniden düzenlenerek değiştirilir. Eski
fihrist fişleri de yok edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL HAL OLAYLARI VE BUNLARA İLİŞKİN İŞLEMLER
I - Doğum:
A - Bildirim ve doğum tutanaklarının tutulması:
Bildirim zorunluluğu ve süresi:
Madde 74 - Her doğum olayının, olayın olduğu yer veya herhangi bir nüfus
idaresine doğumdan itibaren bir ay içinde bildirilmesi zorunludur.
Bildirim yükümlülüğü:
Madde 75 - Doğum olayının, baba, baba yoksa veya kısıtlı, tutuklu ve hasta-
lık gibi nedenlerle bildirim yapamayacak durumda olması veya orada bulunmaması
hallerinde, çocuğun veli veya vasisi bildirmekle yükümlüdür. Resmi vekiller de
açıkça yetkili olmak kaydıyla müvekkilleri adına bildirimde bulunabilirler.
Bildirim şekli:
Madde 76 - Doğum olayı iki tanık önünde memura sözlü olarak bildirilir.
Bildirim sırasında çocuğun baba veya anasının nüfus cüzdanı veya nüfus kayıt
örneği ile varsa doğuma ait resmi belge ve raporlar memura verilir. Bildirimde
bulunan nüfus idaresince tanınmıyorsa kimliğini kanıtlamakla yükümlüdür.
Memur bu belgeleri inceler ve bildirimin doğruluğunu ve kanuni süre içinde
yapılıp yapılmadığını saptadıktan sonra diğer maddelerde gösterildiği şekilde
işlem yapar.
Çocuğun adı:
Madde 77 - Çocuğun adını ana ve babası koyar. Ancak, milli kültürümüze, ah-
lak kurallarına, örf ve adetlerimize uygun düşmeyen veya yasaya aykırı ya da
kamu oyunu inciten adlar konulamaz.
Memur çocuğa konulmak istenen adın 1 inci fıkrada belirtilen kurallara uyma-
dığını görürse çocuğun adının değiştirilmesini bildirir. İlgililer çocuğa aynı
adı vermekte direnirlerse, çocuğun adını aynen yazarak usulüne göre tutanağı dü-
zenler ve aile kütüğüne geçirilmesini sağlar. Öte yandan adın değiştirilmesi
için dava açılmak üzere durumu bir yazı ile Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
Doğum tutanaklarının tutulması:
Madde 78 - Doğum olaylarına ait bildirim memur tarafından çocuğun babası
yerli nüfus ise iki, misafir nüfus ise üç nüsha örneğine uygun doğum tutanağına geçirilir.
Doğum tutanağı yazı makinası, bulunmadığı takdirde mürekkep kalemi ile oku-
naklı bir şekilde ve kitap harfleri ile doldurulur.
Doğum köyde olmuşsa, doğum yeri sütununda ilçe adı ile birlikte bu köyün
adı da belirtilir.
Bildirimde bulunan ile tanıkların ad ve soyadları, doğum tarihleri ve açık
adresleri ilgili sütunlara yazılır. Tutanağı dolduran görevli kendi unvanını,
adını ve soyadını da yazıp tarih koyar. Tutanağı onaylayacak başmemurun adı so-
yadı ile işleme koyan nüfus dairesinin adı ve misafir nüfuslarda gönderilecek
nüfus idaresinin adı da yazıldıktan sonra tutanak bir kez daha tanıklar önünde
bildirim yapana okunur, bir yanlışlık olmadığı anlaşıldığı takdirde bildirimde
bulunan ile tanıklar ve nüfus memuru bütün nüshaları imza ederler. Okuma yazma
bilmeyenlere imza yerine sağ el işaret parmağı bastırılır.
Bir batında birden fazla çocuk doğduğu takdirde doğum sırasına göre her biri
için ayrı ayrı tutanak düzenlenir ve üzerlerine doğum sırası ve saati işaret
olunur.
Doğum tutanakları üstünde silinti ve kazıntı yapılmaz. Dolduruluş sırasında
yanlış yazıldığı takdirde tutanak formu değiştirilir.
Tanık olabilme şartları:
Madde 79 - Tanık olabilmek için reşit ve mümeyyiz olmak şarttır. Tutanağın
tutulduğu nüfus idaresinde görevli olanlarla görünüşlerinden mümeyyiz olmadıkla-
rı anlaşılanlar tanık olamazlar.
Tanıklar bildirimin yapıldığına tanık olup, bunların doğumu görmüş olmaları
zorunlu değildir.
Belgeye dayalı bildirim:
Madde 80 - Doğum olayının hastahane, doğum evi gibi sağlık kurumlarında,
ceza ve tutuklu evi veya meskenlerde resmi doktor ya da ebe nezaretinde meydana
gelmesi ve olayın resmi bir rapor veya yazı ile belgelendirilmesi halinde; ayrı-
ca tanık aranmasına gerek yoktur. Bu halde tutanağın tanıklara ait kısmına
(..... verilen ..... gün ve ....... sayılı rapor-yazıya-dayanılarak düzenlenmiş-
tir.) ibaresi yazılır. Diğer sütünlar 78 inci maddede öngörülen şekilde dolduru-
lur. Bildirimde bulunanın imzası alınır.
Altı yaşından küçük çocuklar:
Madde 81 - Bir aylıktan büyük, altı (altı yaş dahil) yaşından küçük çocuk-
ların tescili için yapılan bildirimlerde memur tutanağı tutar, ayrı bir kağıda
beyanda bulunan bildirim süresini geçirmesi konusunda savunmasını alır ve imza-
latır. Bundan sonra çocuğun nüfusa geçirilmesine bir engel bulunmadığı takdirde,
valilik veya kaymakam onayına sunar.
Valilik veya kaymakamlarca yapılan açıklama yeterli bulunduğu ve ayrıca be-
yanın doğruluğu hakkında bir soruşturma yapılmasına gerek görülmediği takdirde
tutanak onaylanarak kütüğe geçirilmesi için başmemurluğa verilir.
Yedi ile onsekiz yaş arasındaki çocuklar:
Madde 82 - Altı yaşından büyük, onsekiz yaşından küçük çocuklara ait bildi-
rim yapılırken yaş tespiti için çocuğun bildirim yapılan nüfus dairesine geti-
rilmesi gereklidir. Memur çocuğu gördükten ve ilgilinin ifadesini ayrı bir kağı-
da alıp imzalattıktan sonra beyanı tutanağa geçirir. Ancak, doğum tarihi sütunu-
nu doldurmaz, tutanak tanık ve ilgililerce imzalandıktan sonra arka kısmına baş-
memur, memur ve hükümet tabibinden; hükümet tabibi bulunmayan yerlerde de memur
ile o yer muhtar ve ihtiyar kurulundan bir üyenin katılması ile oluşan komisyon-
ca çocuğun tahmin edilen yaşı yazılarak imzalanır. Bundan sonra doğum tarihi
sütunu doldurulur.
Eğer doğum hastahane ve doğum evi gibi sağlık kuruluşlarında veya ceza evi
gibi resmi kurumlarda meydana gelmiş ve doğum tarihleri bu kuruluşlarca, kayıt-
larına dayanılarak verilmiş resmi bir belgede belirtilmiş ise, belgedeki doğum
tarihi esas alınır, yaş tespiti işlemi yapılmaz. Yaş tespiti bittikten sonra
yerli nüfuslarda yine tutanağın arka kısmına 81 inci maddede açıklandığı şekilde
işlem yapılır valilik veya kaymakamın onayı alınarak tutanak aile kütüğüne geçi-
rilmeye hazır hale getirilir.
Misafir nüfuslarda tutanaklar kütükte kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gön-
derilir ve o yer valilik veya kaymakamın emri ile kütüğe geçirilir.
Onsekiz yaşından büyükler (saklı nüfus):
Madde 83 - Herhangi bir nedenle onsekiz yaşını tamamlayıncaya kadar aile
kütüklerine geçirilmemiş olanlara saklı nüfus denir.
Saklı nüfus olanların aile kütüklerine geçirilişinde aşağıdaki esaslar uygu-
lanır:
a) Saklı nüfus olanların kendileri oturdukları köy veya mahalle muhtar ve
ihtiyar heyetlerinin tamamının imzasını taşıyan fotoğraflı bir ilmühaber ile
birlikte ikametgahları nüfus idarelerine başvurup saklı nüfus formunu doldurur-
lar.
b) Saklı nüfus formu doldurulduktan ve kişinin yazılı ifadesi alındıktan
sonra bir doğum tutanağı düzenlenir. Doğum tutanağı bildirimi yapan kişi olarak
ilgili tarafından imzalanır, yukarıdaki maddede belirtilen esaslar çerçevesinde
yaşı saptanır.
c) Memurlar saklı nüfus formu, ilmühaber ve tutanaktaki bilgilere dayanarak
ilgilinin ana ve babasına ait açıklamalı aile nüfus kayıt örnekleri ile ana ve
babanın kendi çocukları olduğu yolunda resmi makam önünde vermiş oldukları be-
yanlarını forma eklerler. Ana ve babanın kayıtları bulunamadığı takdirde bu hu-
sus forma işaret edilir. İlgili misafir nüfus ise ana-babanın kayıtlı olduğu yer
nüfus idaresinden bunların açıklamalı aile nüfus kayıt örnekleri getirtilir.
ç) Saklı nüfus formu ve ekleri valilik ve kaymakamlık kanalı ile zabıtaya
gönderilir.
d) Zabıtaca, mahallen ilgilinin forma yaptığı açıklamaların doğru olup olma-
dığı, o zamana kadar nüfus kütüklerine neden kayıt edilmediği, nerede ikamet
ettiği, hangi devlet vatandaşı olarak işlem gördüğü, yabancı devletlerle vatan-
daşlık yönünden bir ilişkisi bulunup bulunmadığı, ana ve babasının halen nerede
bulunduğu, yabancı memlekette iseler açık adresleri, Türk vatandaşı olup olma-
dıkları saptanarak ilgilinin durumunu açıklığa kavuşturacak diğer bilgi ve bel-
geler de toplanıp sonuç bir rapora bağlanır ve evrakla birlikte nüfus idaresine
gönderilir.
e) Nüfus idaresi hazırlanmış dosyayı inceleyip varsa eksiklikleri de tamam-
lattıktan sonra:
1 - İlgilinin:
Ana ve babasının resmen evli ve nüfusta kayıtlı oldukları, başka bir devlet
vatandaşı olmadıklarının anlaşılması üzerine; yerli nüfuslarda Valilik veya kay-
makamlığın onayını alarak aile kütüklerine tescilini yapar, misafir nüfuslarda
hazırlanmış dosya nüfusta kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilir.
2 - İlgilinin:
Ana ve babasının nüfusta kaydı bulunmaması veya kayıtlı olsalar dahi çok
uzun süreden beri kayıtlar üzerinde işlem yapılmamış olması veya resmen evli ol-
mamaları;
Gösterilen ana ve babanın çok eskiden ölmüş olmaları;
Kendisi veya ana babasının yabancı bir devlet vatandaşı olduğunun saptan-
ması;
Hallerinden birinin varlığında, 403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun 39
uncu maddesi uyarınca, dosya Bakanlığa gönderilerek vatandaşlığının tayini iste-
nir. Bakanlığın kararına göre işlem yapılır.
Aile kütüğüne geçirilmeden ölen çocuklar:
Madde 84 - Henüz nüfusa geçirilmeden ölen çocuklara ait ölüm tutanakları nü-
fus idarelerince kabul edilip buna dayanılarak doğum tutanağı da tutulur ve her
iki tutanak sırasıyla aile kütüğüne geçirilir.
Ölü doğmuş çocuklara ait bildirim kabul edilmez.
Bulunmuş çocuklar:
Madde 85 - Yeni doğmuş bir çocuk bulanlar, köylerde muhtarlara, kasaba ve
şehirlerde polis ve jandarma karakollarına bildirmekle ödevlidirler.
Bu haberi alan köy muhtarı veya karakol amiri çocuğun ana ve babasını araş-
tırır. Bulamadığı takdirde çocuğun cinsiyetini ve üzerinde bulunan eşyayı ve
ileride tanınmasına yardımcı olacak özelliklerini gösterir üç nüsha tutanak dü-
zenleyip bir nüshası ile birlikte çocuğu korunmaya muhtaç çocuklar hakkındaki
yasaya göre işlem yapılmak üzere, bağlı oldukları ilçe belediyesine teslim eder-
ler. Diğer iki nüsha tutanak da o yer nüfus idaresine verilir.
Bu tutanakları alan nüfus idaresi evrak kayıt defterine kayıt edip numara
verir, tarih koyduktan sonra çocuğa ad ve soyadı ile baba ve ana adı koyar ve
örneğine uygun iki nüsha doğum tutanağı düzenler, doğum tutanağının baş kısmına
"bulunmuş çocuk" ibaresi, ana ve baba adı ile adı ve soyadı sütunlarına da nüfus
idaresince konulan isimler, nüfusta kayıtlı olduğu yere de geçirildiği kütüğün
cilt ve aile kütük sıra numarası yazılır.
Bulunmuş çocuklara ait tutanakların düzenlenmesinde tanık aranmaz. Bildirim
yapan sütununa nüfus idaresine verilen tutanağın gün ve sayısı ile buna dayanı-
larak doğum tutanağı düzenlendiği yazılır ve memur tarafından imzalanır.
Bulunmuş çocuklar, bulundukları yere ait aile kütüğünün son hanesinden sonra
yeni bir kütük sıra numarası altında kütüğe geçirilirler.
Bu çocuklara ait işlemler bekletilmeksizin öncelikle yapılır ve çocuğun nü-
fus cüzdanı ve kayıt örneği bir yazı ile çocuğun teslim edildiği belediye baş-
kanlığına gönderilir.
Türk vatandaşı olmayanlara ait bildirim:
Madde 86 - Türkiye'de oturan yabancı devlet vatandaşlarının doğan çocukları-
na ait bildirimler nüfus idarelerince kabul edilerek iki nüsha halinde doğum
tutanağına geçirilirler.
Ancak, tutanağın baş kısmına (......... Devleti vatandaşıdır.) yazılı Tuta-
nakta babanın adı yazıldıktan sonra aynı sütuna babanın doğum yeri ve tarihi de
işaret edilir. Tutanak imza ve onandıktan sonra bildirim yapan dilerse bir örne-
ği kendisine verilir.
Yabancı devlet vatandaşı olan çocuklara ait tutanaklar aile kütüklerine ge-
çirilmez, bunlar özel bir dosyada saklanır ve uluslararası ilişkiler maddesinde-
ki esaslara göre işlem yapılır.
B - Nesebe ilişkin esaslar ve nesebin düzeltilmesi
Tanımı:
Madde 87 - Nesep, çocuğu ana ve babaya bağlayan kan bağıdır.
Nesep, çocuğun soyadının, vatandaşlığının ve aile kütüklerinde yazılacağı
hanenin belirlenmesinde esas alınır.
Düzgün nesepli çocuklar:
Madde 88 - Evlilik içinde veya herhangi bir nedenle evliliğin sona ermesin-
den itibaren 300 gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.
Bu çocuklar babanın soyadını alır ve aile kütüklerinde babalarının yanına
yazılırlar,
Nesebin reddi:
Madde 89 - Mahkeme kararı ile nesebi reddedilmiş çocuk, anasının soyadı ile
anasının babası kütüğüne geçirilir. Çocuk daha önce baba kütüğüne geçirilmiş
ise, nüfus kaydının karşısına (nesebi reddedildiğinden - gittiği yer ..........
cilt ........kütük sıra No.ya gitti) yolunda açıklama yapılarak kayıt kapatılır.
Aynı karara dayanılarak gittiği aile kütüğüne anasının kızlık soyadı ile geçiri-
lir ve karşısına da bu yolda açıklama yapılır.
Nesebi düzgün olmayan çocuklar:
Madde 90 - Evlilik dışında veya evliliğin kalkmasından itibaren 300 günden
sonra doğan veya baba tarafından mahkeme kararı ile reddedilen çocukların nesebi
düzgün değildir.
Nesebi düzgün olmayan çocuğun anası doğuran kadındır. Bu çocuklar analarının
vatandaşlığını kazanır ve analarının aile kütüğüne ananın kızlık soyadı ile ve
ananın bildireceği baba adı ile yazılırlar.
Evlenme ile nesebin düzelmesi:
Madde 91 - Evlilik dışında doğan çocukların ana ve babalarının birbirleriyle
evlenmesi sonunda çocukların nesebi kendiliğinden düzelir.
Evlendikleri sırada evlilik dışı birleşmelerinden dünyaya gelmiş bulunan
çocuklarını ana ve baba, ikametgahlarının bulunduğu veya evlendikleri yer başme-
murluklarına bildirmekle yükümlüdürler.
Bildirimin yapılmamış olması nesebin düzelmesine engel teşkil etmez.
Bildirimde usul ve yapılacak işlem:
Madde 92 - a) Ana ve babalarının birbirleriyle evlenmeleriyle nesebi düzelen
çocuklar daha önce aile kütüklerine geçirilmiş iseler, ana ve baba nesebin dü-
zeltilmesine ilişkin bildirimi doldurup imzalayarak ikametgahlarının bulunduğu
veya evlendikleri yer başmemurluğuna verirler. Bu bildirimler ana ve babanın
misafir nüfus olmaları halinde üç, yerli nüfus olmaları halinde iki nüsha düzen-
lenir.
Bu belge üzerine çocuklar babaları kütüğüne öz baba adı ile nakledilirler.
Anaları hanesindeki kayıtlarının karşısına nesebi düzeldiğinden baba kütüğüne
nakledildiği yolunda açıklama yapılarak kayıt kapatılır.
b) Çocukların nüfus kütüklerine geçirilmemiş olmaları halinde; yönetmeliğin
doğum bildirimine ilişkin hükümleri uyarınca işlem yapılır. Ancak, her çocuk
için tutulacak doğum tutanağının "bildirimde bulunan" sütununa çocukların müşte-
rek yaşantılarından olduğu yolunda ana ve babanın birlikte imzaları alınır ve
çocuklar düzgün nesepli olarak doğrudan baba kütüğüne geçirilirler.
c) Babaları yabancı olup da, ana ve babalarının evlenmeleri nedeniyle nesebi
düzelen çocuklar, anaları yanında kütüğe kayıtlı iseler bu kayıtları, baba ve
ananın birlikte verecekleri nesep düzeltilmesine ilişkin forma dayanılarak baba
ad ve soyadı değiştirilmek ve gerçek baba ad ve soyadı yazılmak suretiyle devam
ettirilir.
Bu çocuklar anaları yanında da kayıtlı değil iseler yukarıda gösterildiği
şekilde doğum tutanağı tutulup ana kütüğüne geçirilirler.
Nesebin hükümle düzeltilmesi:
Madde 93 - Medeni Kanunun 249 ncu maddesi uyarınca mahkemelerce verilmiş
nesep düzeltilmesine ilişkin kararların mahkeme başkatiplerince nüfus idareleri-
ne gönderilmesi halinde, başkaca bir belge veya ana ve babanın beyanı aranmak-
sızın, karara dayanılarak çocuğun babası kütüğüne öz babası adı ile nakil işlemi
yapılır. Eski nüfus kaydı karşısına da bu yolda açıklama yapılarak kayıt kapatılır.
C - BİLDİRİLEN ÇOCUKLARIN VATANDAŞLIĞININ
TAYİNİNE İLİŞKİN ESASLAR
Evlilik içinde veya dışında Türk babadan olan çocuklar:
Madde 94 - a) Türk babadan yurt içinde veya dışında olan çocuklar doğumla-
rından itibaren Türk vatandaşlığını kazanırlar. Bu çocuklar usulüne uygun olarak
düzenlenen doğum tutanaklarına dayanılarak babalarının kütüklerine tescil edilirler.
Anasının yabancı bir devlet vatandaşı olması çocuğun Türk vatandaşlığını ka-
zanmasına engel olmaz.
b) Evlilik, dışında Türk babadan ve yabancı anadan dünyaya gelen çocuğun,
1 - Babasının anası ile evlenmesi sonucu Medeni Kanunun 247 inci maddesine
göre kendiliğinden veya 249 ncu maddesi uyarınca hakimin hükmü ile nesebinin dü-
zeltilmesi,
2 - Anasının Medeni Kanunun 295 ve 310 uncu maddeleri uyarınca baba aleyhine
açtığı babalık davası sonucunda mahkemenin babalığa hükmetmesi,
3 - Medeni Kanunun 291 ve izleyen maddeleri uyarınca tanınması;
Hallerinde babasına bağlı olarak doğumdan itibaren Türk Vatandaşı olur ve
usulüne göre düzenlenecek doğum tutanaklarına dayanılarak baba kütüğüne tescil edilir.
Evlilik içinde veya dışında Türk anadan doğan çocuklar:
Madde 95 - a) Yabancı bir erkekle evli olan Türk anadan doğan çocuklar;
1 - Doğumla babalarının vatandaşlığını kazanamamaları,
2 - Babaların vatansız olması;
Hallerinde doğumlarından itibaren analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını
kazanırlar.
Birinci hal, babanın vatandaşı olduğu devlet yetkili makamları veya konso-
losluklarınca ikinci hal, ikamet ettiği ülke yetkili makamlarınca belgelendiri-
lir. Türkçeye çevrilen ve usulüne göre onanan bu belgelere dayanılarak veya
Bakanlığın emri üzerine doğum tutanakları düzenlenir ve çocuk Türk vatandaşı
olarak ana kütüğüne geçirilir.
b) Evlilik dışında Türk anadan yurt içinde veya dışında doğan çocuklar Türk
vatandaşı olurlar. Bu çocuklar aile kütüklerinde anaları yanına geçirilirler.
Yabancı ana ve babadan Türkiye'de doğan çocuklar:
Madde 96 - Yabancı ana ve babadan evlilik içinde veya dışında Türkiye'de do-
ğan ve doğumla ana veya babasının vatandaşlığını kazanamayan çocuklar doğumdan
başlayarak Türk vatandaşı olurlar.
Çocuğun ana veya babasının kendi vatandaşlıklarını kazanamadığı bağlı olduk-
ları konsolosluklardan alınmış ve Dışişleri Bakanlığınca onanmış resmi belgeler-
le belgelendirildiği veya Bakanlıkça bu yolda talimat verildiği, takdirde bu ço-
cuklar Türk vatandaşı olarak ve ailesinin oturduğu yer aile kütüklerine bağımsız
bir kütük sıra numarası ile geçirilirler.
Ç - YURT DIŞINDAKİ DOĞUMLAR
Doğumun saptanması ve bildirimi:
Madde 97 - Yabancı memleketlerde, mahalli yasaların doğum olaylarının bil-
dirilmesini zorunlu kıldığı hallerde doğum olayı ilgililerce o yer yetkili ma-
kamlarına bildirilir. Bunun üzerine mahalli makamlardan veya doğumun hastahane,
bakımevi gibi sağlık kurumlarında veya ceza ve tevkif evlerinde olması halinde
bu kurumların sorumlu yöneticilerinden alınacak resmi belgenin en yakın Türk
konsolosluklarına verilmesi suretiyle bildirim yapılır.
Mahalli yetkili makamlara doğumun bildirilmesinin zorunlu olmadığı veya bil-
dirildiği halde herhangi bir belge verilmediği veya birinci fıkrada sözü edilen
kuruluşlardan bir belge alınamadığı hallerde doğum bildirimi iki tanık önünde
sözlü olarak Türk konsolosluklarına yapılır.
Doğum tutanaklarının tutulması:
Madde 98 - Doğum bildiriminin yabancı makamlardan alınmış belgelere dayalı
olması halinde tutanak için ayrıca tanık gerekmez.
Bu halde iki örnek doğum tutanağı düzenlenir. Tutanağın tanıklara ait kısmı-
na (........ den verilen ........... tarih ve ....... sayılı belgeye dayanılarak
düzenlenmiştir.) açıklaması yapılır. Bildirimde bulunana ait kısım doldurulur,
imzası alınır, konsolosluklarca da imza edilir ve mühürlenir.
Bildirimi yapanın bulunduğu yerde Türk Konsolosluğu yok ise doğum belgesi
posta ile gönderilmek sureti ile bildirim yapılabilir. Bu takdirde doğum tutana-
ğı için bildirim yapanın imzası aranmaz.
Bildirimin herhangi bir belgeye dayalı olmaksızın sözlü olarak yapılması ha-
linde iki tanık önünde doğum tutanaklarına geçirilir ve tutanaklar bildirim
yapan, tanıklar ve görevliler tarafından imzalanır.
Yurt dışına giden genel taşıt araçlarındaki doğumlar.
Madde 99 - Türkiye'den yurt dışına gitmekte olan otobüs, tren, uçak ve vapur
gibi genel taşıt araçlarında meydana gelen doğum olayları için, taşıt amiri veya
vapur süvarisi tarafından, örneğine uygun olarak iki nüsha doğum tutanağı tutu-
lur. Bunlar ana veya baba ile iki tanık ve taşıt amiri veya süvari tarafından
imzalanarak ana, baba, veli veya vasiye verilir.
Bunlar tutanakları ilk uğrayacakları ülkede Türkiye Cumhuriyeti Elçilik veya
Konsolosluklarına gönderilirler. Elçilik ve Konsolosluklar da bu tutanakları ait
olduğu nüfus idaresine göndererek çocuğun aile kütüğüne geçirilmesini sağlarlar.
Tutanakların aile kütüklerine geçirilmesi için gönderilmesi:
Madde 100 - Konsolosluklarca düzenlenecek doğum tutanakları, nüfus cüzdan-
larının bedelini karşılamak amacıyla ilgililerden alınacak yeterli uluslararası
posta kuponu ile birlikte Bakanlığa (merkez arşivi kuruluncaya kadar doğruca
ilgili başmemurluğa) gönderilir.
Bu tutanaklar ilgili başmemurlukça aile kütüklerine işlenir ve nüfus cüzdan-
ları konsolosluğa veya doğruca babanın veya ananın adresine iadeli taahhütlü olarak gönderilir.
Yurt dışındaki doğum olaylarının yurtda bildirilmesi:
Madde 101 - Yurt dışındaki doğum olayları, oturulan yer veya bu yer yakının-
da Türk konsolosluğunun bulunmaması nedeniyle bildirilmezse o yer kişisel hal
işlerinin yürütülmekle görevli kuruluş veya makamlarca verilmiş olan belge,
Türkiye'de usulüne uygun olarak Dışişleri Bakanlığına onaylattırılarak aile kay-
dının bulunduğu veya oturulan yer başmemurluğuna verilmek suretiyle bildirim yapılabilir.
Bu halde belgeyi alan memur derhal usulüne göre doğum tutanağını düzenler.
Ancak tanıklara ait sütuna da ( ............ ca verilmiş Dışişleri Bakanlığınca
onanmış..... tarih ve...... sayılı belgeye dayanılarak tutanak düzenlenmiştir.)
ibaresini yazar, bildirimde bulunanın imzasını alır.
Yabancı makamlarca verilen belge, taraf olduğumuz uluslararası sözleşme uya-
rınca verilmiş çok dilli bir belge ise bu takdirde ayrıca Türkçeye çevrilmesi ve
Dışişleri Bakanlığınca onanmasına gerek olmaksızın başmemurlukça işleme konularak gereği yapılır.
Bundan sonra doğum tutanağının aile kütüğüne geçirilmesi için gerekli işlemler yapılır.
D - AİLE KÜTÜKLERİNE GEÇİRME
Tutanakların onaylanması:
Madde 102 - Memurlarca tutulan doğum tutanakları başmemur tarafından görülüpkontrol edilir, bir eksiklik ve yanlışlık bulunmadığı takdirde onararak aile kütüklerine geçirilmeleri için ilgili memura verilir.
Yerli nüfusa ait tutanaklar:
Madde 103 - Tutanağın tutulduğu yer nüfus aile kütüklerine kaydedileceklere
ait tutanaklar önce kaydolacağı aile kütük sayfası açılarak kontrol edilir.
Tesciline mani bir hal bulunmadığı anlaşılırsa yerli doğum tutanakları dosyasın-
dan her iki nüshasına da sıra numarası verildikten sonra neseple ilgili esaslar
çerçevesinde baba veya anasının kütüğüne geçirilir ve kütüğün doğum olaylarına
ait sütununa tutanağın sıra numarası ile ait olduğu yıl yazılarak geçirilme iş-
lemi tamamlanır.
Bundan sonra işlemi yapan memur tutanağın ilgili sütununa ad ve soyadını
yazar, tarih koyarak imza eder. Düzenlenen nüfus cüzdanı numarası da tutanağın
ilgili sütünuna yazılır.
Kütüğe geçirilen doğum tutanakları baş memur tarafından onandıktan sonra bir
nüshası doğum kütüğüne diğer nüshası da merkez arşivine gönderilecek tutanaklar
dosyasına konulur. Tutanakların aile kütüğüne geçirilmesi işleminin en geç bir
hafta içinde bitirilmesi zorunludur.
Doğum tutanaklarının ikinci nüshaları topluca ve numara sırasına göre dizil-
miş olarak Bakanlık Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilir.
Misafir nüfusa ait tutanaklar:
Madde 104 - Misafir nüfusa ait doğum tutanakları en geç bir hafta içinde
doğruca aile kütüğüne kaydolacağı yer başmemurluğuna üç nüsha olarak gönderilir.
Tutanakları alan başmemurluk en geç bir hafta içinde bunları kütük kaydı ile
karşılaştırarak tescile engel bir durum yoksa doğum kütüğünden sıra numarası
verir ve kütüğe işler. Tutanağın özel bölümüne adını ve soyadını yazarak her üç
nüshasını da imza eder, başmemura da imzalattıktan ve çıkış tarih ve numarasını
da yazdıktan sonra bir nüshasını özel kütüğe koyar, bir nüshasını Bakanlığa gön-
derilecek tutanaklar dosyasına kaldırır, diğer nüshasını da tutanağın tutulduğu nüfus idaresine geri gönderir.
Tutanağı düzenleyen nüfus idaresi misafir nüfus doğum tutanakları dosyasına
koyar, ilgilinin başvurması üzerine nüfus cüzdanını doldurup verir. Cüzdan tarih
ve numarasını da nüfusta kayıtlı olduğu yere bildirir.
Aile kütüğüne geçirilmesi geri bırakılacak tutanaklar:
Madde 105 - Memur doğum tutanağını aile kütüğüne geçirmeden önce aynı kütük
sıra numarası altındaki nüfus kayıtları ile karşılaştırıp inceler. Bu inceleme
sonucunda:
a) Doğum tutanağında yazılı çocuğun doğum tarihi ile daha önce kütüğe geçi-
rilmiş ana baba bir kardeşlerinden birinin doğum tarihi arasında 180 günden daha
az bir zaman olduğunu saptarsa tutanağı aile kütüğüne geçirmez ve aşağıdaki şe-
kilde işlem yapar:
1 - Durumu çocuğun doğum yeri valilik veya kaymakamlığına yazarak bildiril-
diği şekilde bir doğumun olup olmadığının soruşturulmasını ve gerekirse çocuğun
görülerek sonucunun bildirilmesini ister.
2 - Soruşturma sonucu doğum olayını doğrularsa bu takdirde tutanağı aile
kütüğüne işler. Ancak bu durumda kendinden önce doğan kardeşinin nüfus kaydının
düzeltilmesi için dava açılmak üzere durumu cumhuriyet savcılığına bildirir.
Doğum olayı doğrulanmamışsa tutanağı aile kütüğüne işlemez ve ilgili Cumhuriyet
Savcılığına bildirerek beyanda bulunan hakkında cezai kovuşturma yapılmasını ister.
b) Tutanakta çocuğun babasının nüfusta kayıtlı olduğu yer gösterilmiş olduğu
halde, aile kütüğünde çocuğun ana ve babasının evliliklerinin bulunmaması veya
babanın, çocuğu yasanın öngördüğü şekilde tanımamış olması halinde;
1 - Misafir nüfus ise, memur çocuğun doğum yeri başmemurluğuna durumu yaza-
rak ana ve babanın kanunun öngördüğü şekilde evlenmiş olup olmadıklarının ince-
lenmesini ve evlenmişlerse usulüne uygun olarak evlenme tescil belgesinin gön-
derilmesini, kanuni bir evlilik yoksa tutanağın bu durumuna göre yeniden düzen-
lenmesini ister.
2 - Alınacak sonuca göre çocuğun ana ve babasının evli oldukları anlaşılır
ve evlenme tescil belgesi gönderilirse önce evliliği işler sonra da çocuğu baba-
sı hanesine geçirir. Kanuni bir evlilik yoksa çocuğun anası hanesine kaydı için
gereğini yapar.
c) Ana ve babadan birinin başka birisi ile evli gözükmesi halinde:
1 - Durumu tutanağın düzenlendiği başmemurluğa bildirerek evli olarak görü-
len eşin eski eşinden boşandığına ve yeni evlilik yaptığına ait belgelerin il gililerce nüfus idaresine verilmesinin sağlanmasını ister,
2 - Alınacak sonuca göre boşanma ve yeni evlilik varsa bu takdirde ilgili
bölümlerde belirtildiği şekilde boşanma ve evliliğe ilişkin işlemler yapıldıktan
sonra çocuğu aile kütüğüne geçirir. Boşanma ve yeni evlilik yoksa nesebe ilişkin
hükümler uyarınca işlem yaparak çocuğu ait olduğu kütüğe geçirir. Nüfus af ka-
nunları uyarınca yapılacak işleme ait hükümler saklıdır.
ç) Doğum bildiriminin doğruluğundan şüpheye düşmesi veya bu yolda bir ihbar
yapılması halinde, doğum tutanağını aile kütüklerine geçirmeyerek vakit geçir-
meksizin durumu valilik veya kaymakamlığa sebepleri ile birlikte yazar ve beya-
nın doğruluğu hakkında soruşturma yapılmasını ister. Valilik veya kaymakam so-
ruşturma yapılmasını uygun bulursa tescil işlemi soruşturmanın sonuna bırakılır.
Soruşturma sonucunda beyanın doğruluğu ortaya çıkarsa çocuğun tescil işlemi-
ni tamamlar.
Beyanın yalan olduğu anlaşılırsa, ilgililer hakkında kovuşturma yapılmak
üzere durumu belgelerle birlikte mahalli cumhuriyet savcılığına intikal ettirir.
E - NÜFUS YAZIMINDA KAYIT DIŞI KALANLAR
Başvurulacak makamlar:
Madde 106 - Nüfus yazımlarında kayıt dışı kalanlar, yurdumuzda ise bulunduk-
ları yer başmemurluğuna, yabancı memleketlerde ise, bulundukları bölgedeki, yok-
sa o yere en yakın elçilik veya başkonsolosluğumuza veyahut doğrudan doğruya
Bakanlığa baş vururlar.
Aile kütüğüne geçirmede izlenecek usül:
Madde 107 - Kayıt dışı kaldığından bahisle bulunduğu yer nüfus dairesine baş
vuran kişi, kayıt dışı kalmış olanların aile kütüklerine geçirilmesine ilişkin
bir bildirim doldurur. Bu bildirime, aile ve nüfus cüzdanı veya nüfus kayıt ör-
neği, bunlar bulunmadığı takdirde ilgilinin eskiden nüfus kütüklerinde kayıtlı
Türk vatandaşı olduğunu gösterir askerlik terhis belgesi, evlenme cüzdanı, kim-
liğini veya nüfusta kaydını gösterir mahkeme ilamları gibi resmi belgeler veya
çalıştığı dairesi amirince yazılmış resmi bir yazı eklenir.
Yabancı ülkelerde elçilik veya konsolosluklarımıza yahut doğrudan Bakanlığa
yapılmış olan başvurmalarda da birinci fıkrada belirtildiği şekilde bir bildirim
doldurulup gerekli belgeler eklenerek bildirimde bulunanın eskiden kayıtlı oldu-
ğu yer nüfus dairesine gönderilir.
Başmemurluk ilgilinin durumunu inceler ve mümkünse eski kütüklerden künyesi-
ni çıkartır varsa bildirimdeki yanlışlıkları düzeltir. Tesciline engel bir durum
yoksa valilik veya kaymakamın onayını alarak ilgiliyi ailesinin kaydı varsa aynı
kütük sıra numarası altında ailesi yanına, ailesinin kaydı yoksa yeni ve bağım-
sız kütük sıra numarası altında aile kütüğüne geçirir.
İlgili misafir nüfus ise, yukarıda belirtilen şekilde işlem yapılmak üzere
bildirim ve belgeler ailesinin kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilir.
II - SONRADAN VATANDAŞLIĞIMIZI KAZANANLARIN
AİLE KÜTÜĞÜNE GEÇİRİLMELERİ
Göçmenler ve yetkili makam kararı ile Vatandaşlığımıza alınanlar:
Madde 108 - Türk Vatandaşlık veya İskan Kanunlarına göre Bakanlar Kurulu
kararı ile vatandaşlığımıza alınan aile veya kişiler bu husustaki Bakanlar Kuru-
lu kararına göre düzenlenip onanmış vatandaşlığa alınanlara ait bildirime daya-
nılarak ikametgahlarının bulunduğu köy veya mahalleye ait aile kütüklerine ba-
ğımsız bir kütük sıra numarası altında kaydedilirler.
Belgelerin numarası ve yılı aile kütüklerinde doğum ve yeniden kayıt sütunu-
na yazılır. Düşünceler sütununa da (Bakanlar Kurulunun ..........tarih ve.......
sayılı kararı-göcmen olarak veya-403 sayılı Kanuna göre vatandaşlığımıza alın-
mıştır.) yolunda açıklama yapılır.
Belgelerin ilgili sütunları doldurulur ve aile kütüğüne geçiren memur tara-
fından adı ve soyadı da yazılıp tarih konularak imzalanır. Birer nüshaları doğum
kütüğüne konur, diğer nüshalar merkez arşivine gönderilir.
Evlenme yolu ile vatandaşlığımızı kazananlar:
Madde 109 - 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 5 ve bu Kanunun uygulan-
masına ilişkin Yönetmeliğin 8 inci maddeleri uyarınca bir Türkle evlenmekle Türk
vatandaşlığını kazanan yabancı kadın, örneğine uygun iki nüsha olarak düzenlen-
miş doğruluğu ilgili makamlarca onanmış ve kadının tam olarak kimliğini gösteren
bildirime dayanılarak aile kütüğünde kocası yanına geçirilir.
Bu belgelerin birer örneği merkez arşivine gönderilir.
Seçme hakkını kullanarak vatandaşlığımızı kazananlar:
Madde 110 - 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 12 ve 13 üncü maddeleri
uyarınca Türk vatandaşlığını seçenlerin yetkili makamlara verdikleri Türk vatan-
daşlığının seçilmesine ilişkin dilekçeleri Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça dü-
zenlenecek örneğine uygun bildirime dayanılarak oturdukları yer aile kütükleri-
nin sonuna bağımsız bir kütük sıra numarası altında kaydedilirler.
III - EVLENME
A - EVLENMENİN AİLE KÜTÜKLERİNE GEÇİRİLMESİ
Bildirim yükümlülüğü ve süre:
Madde 111 - Evlendirme memurları akit tarihinden itibaren bir ay içinde ev-
lenmeyi o yer nüfus idaresine bildirmekle yükümlüdürler.
Bu bildirim örneğine uygun olarak düzenlenmiş dört nüsha evlenme bildirimi
ile yapılır.
Nüfus idaresince yapılacak işlem:
Madde 112 - Evlenme bildirimini alan nüfus idarelerince, bildirim üzerine
alınış tarihi yazıldıktan ve evlenmenin kanunen yetkili merciler tarafından ya-
pılıp bildirimin usulüne göre düzenlendiği ve onandığı saptandıktan sonra.
a) Evlenenlerin her ikisi de yerli olarak kayıtlı ise gerekli incelemeler
yapılarak evlenme kütüğünden bütün nüshalara aynı sıra numarası verilir ve bu
bildirime dayanılarak kadın, koca hanesine nakledilir. Karşısına da bu yolda
açıklama yapılarak gittiği yer gösterilmek suretiyle babası yanındaki nüfus kay-
dı kapatılır. Koca hanesinde de evlenme sütununa evlenme yılı ve evlenme kütük
numarası yazıldıktan sonra bildirimlerin arkasına da kütüklere geçirildiği yo-
lunda açıklama konulur. İşlemi yapan memur adını ve soyadını da yazarak imza
eder, bir örneğini evlenme kütüğüne koyar. Bildirimin bir nüshası da merkez ar-
şivine gönderilmek üzere ait olduğu dosyasına konulur.
b) Eşlerden birinin yerli, birinin misafir nüfus olması halinde misafir olan
kadınsa, bu takdirde bildirimlere evlenme kütüğünden numara verilip evlilik er-
keğin hanesine işlenir ve kadının da bildirime göre nakli yapılır. Bildirim üze-
rine de bu yolda açıklama yapılıp işlemi yapan memur tarafından adı, soyadı da
yazılarak imza edildikten sonra iki nüshası kaydı kapatılmak üzere kadının ka-
yıtlı olduğu yere gönderilir. Diğer nüshası da merkez arşivine gönderilmek üzere
ilgili dosyaya konulur. Kadının kayıtlı olduğu yer başmemurluğunca bu bildirime
evlenme kütüğünden sıra numarası verilir ve evlilik kadının kütüğüne işlenir ve
gittiği yer gösterilerek babası yanındaki kaydı kapatılır. Bildirim üzerine de
kayda geçen memur adını ve soyadını yazarak imza eder ve evlenme kütüğüne koyar,
bir nüshasını da merkez arşivine gönderir.
c) Kadın yerli, erkek misafir nüfus ise, bu takdirde evlenme kütüğünden nu-
mara verildikten sonra bildirime dayanılarak kadının kaydı kapatılır ve bildi-
rimlere bu yolda açıklama yapılarak imzalanıp bir nüshası merkez arşivine, iki
nüshası erkeğin kayıtlı olduğu yer nüfus idaresine gönderilir. Erkeğin kayıtlı
olduğu yer nüfus idaresince de erkeğin kaydına evliliği işlenir ve kadının nakli
yapılarak bildirimlerin arkasına bu yolda açıklama konulur ve evlenme kütük nu-
marası da yazıldıktan sonra işlemi yapan memur tarafından imzalanıp bir nüshası
evlenme kütüğüne diğer nüshası da merkez arşivine gönderilir.
ç) Evlenenlerin her ikisi de misafir ise bu takdirde başmemurluk tarafından
nüshalardan ikisi kadının, ikisi de erkeğin kayıtlı olduğu yere gönderilir.
Gönderilen yer memurları bu bildirimlere dayanarak evlenmeyi aile kütüğüne geçi-
rir ve birer nüshalarını da merkez arşivine gönderirler.
Yeni aile kütüğü açılması:
Madde 113 - Evlenen erkek ikamet ettiği yerde yeni bir kütük sıra numarası
altında bir aile kurmak istediği takdirde yer değiştirme tutanağı doldurulur.
Bu tutanak evlenmenin kütüğe geçirilmesine ait evrakla birleştirilerek işlem ya-
pılmak üzere erkeğin nüfusta kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilir. Ev-
lenme aile kütüklerine geçirilip, kadın kocası kütüğüne aktarıldıktan sonra yer
değiştirilmeye ilişkin işlem yürütülür ve ikametgahın bulunduğu yer aile kütük-
lerinde yeni bir zincirleme kütük sıra numarası altında kaydedilir.
B - YURT DIŞINDA EVLENME
Konsolosluklarca evlenme konusunda yapılacak yazışmalarda usul:
Madde 114 - Yurt dışında Türk konsolosları ve mahalli yetkili makamlar önün-
de evlenecek Türk vatandaşlarının evlenmelerine kanuni bir engel bulunup bulun-
madığını saptamak, evlenmeye ilişkin ilanın yapılmasını sağlamak ve nüfus kayıt
örneklerini istemek amacıyla Türk konsoloslukları nüfus idareleri ile doğrudan
yazışma yaparlar.
Nüfus idareleri yurt dışına gönderecekleri örnekler için varsa o devletle
yapılmış sözleşmeleri veya çok taraflı sözleşmeleri dikkate alarak bu amaçla
bastırılmış uluslararası formları kullanırlar.
Konsolosluklar belirli süreler içinde nüfus müdürlük veya başmemurlukların-
dan cevap alamadıkları takdirde durumu Bakanlığa bildirerek cevabın çabuklaş-
tırılmasını isterler.
Yabancı makamlar önünde yapılan evlenmelerde bildirim yükümlülüğü:
Madde 115 - Yurt dışında yabancı yetkili makam önünde yapılan evlenmeyi ma-
halli Türk konsolosluklarına bildirmekle koca,koca yabancı ise kadın yükümlüdür.
Bildirim evlendirmeyi yapan yetkili makamlardan alınacak evlenme belgesinin
mahalli konsolosluğa verilmesi ile yapılır.
0 yerde Türk konsolosluğu bulunmadığı takdirde, evlenme bildirimi, yabancı
makamlardan alınan evlenme belgesinin Türkçeye çevrilip usulüne göre Dışişleri
Bakanlığınca onanmış olmak şartıyla, yurt içinde oturulan yer başmemurluğuna ve-
rilmesi suretiyle de yapılabilir. Bakanlık veya başmemurlukça bu belgeye dayanı-
larak yeteri kadar evlendirme bildirimi düzenlenir ve kütüğe geçirme işlemi
yapılır.
Yabancı makamlarca verilen belge Devletimizin taraf olduğu uluslararası bir
sözleşme uyarınca verilmiş çok dilli bir belge ise, bu takdirde ayrıca Türkçeye
çevrilmesi ve Dışişleri Bakanlığınca onanmasına gerek olmaksızın başmemurlukça
işleme konularak gereği yapılır.
Yurt dışındaki evlenmelerin aile kütüklerine geçirilmesi:
Madde 116 - Yurt dışında konsolosluklarca yapılan evlenmelere veya konsolos-
luklara ilgililerce verilen ve vatandaşlarımızın yabancı yetkili makamlar önünde
yaptıkları evlenmelere ait belgelere dayanarak konsolosluklarca dört nüsha ha-
linde evlendirme bildirimi düzenlenir ve en geç bir ay içerisinde Bakanlığa gön-
derilir.
Bu belgelere dayanılarak merkez arşivinde karı ve kocanın aile kütüklerine
evlilik işlerin, kadın koca kütüğüne nakledilir ve belgelerin arkasına bu yolda
açıklama yapılarak işlemi yapan memur tarafından imza edildikten sonra bir nüs-
hası merkez arşivinde alıkonulur. Diğer iki nüsha da her biri karı ve kocanın
kayıtlı oldukları yer nüfus idaresine gönderilir. Bu bildirimleri alan nüfus
idareleri yukarıdaki maddelerde açıklandığı gibi işlem yaparak evlilikleri kadın
ve erkeğin aile kütüklerine işlerler.
C - CUMHURİYET SAVCILIĞINA BİLDİRİLECEK EVLENMELER
Batıl ve kusurlu evlenmeler:
Madde 117 - a) Nüfus idaresine gönderilen evlenme bildirimleri üzerinde ya-
pılan ilk inceleme sonucunda evlenmenin kanunen yetkili kılınmış memurlarca ya-
pılmadığının anlaşılması, aile kütük kayıtlarına göre karı kocadan birinin baş-
kasıyla evli olduğunun saptanması veya karı koca arasında Medeni Kanunun 92 nci
maddesinde belirtildiği şekilde evlenmeye mani derecede kan ve sıhriyet hısım-
lığının bulunması hallerinde evlenme aile kütüğüne işlenmez ve durum Cumhuriyet
Savcılığına ve bildirimi gönderen yere bildirilir.
b) Evlenmenin, yetkili memurlarca yapılmış olması ve mutlak butlan ile malul
bulunmaması hallerinde 112. maddede belirtilen esaslar çerçevesinde evlenme,
aile kütüklerine işlenir.
Ancak;
1) Evlenmenin kanuni şekillere riayet edilmeksizin yapılmış olması,
2) Kanuni veya kazai evlenme yasağı geçmeden evlenilmiş olması;
Hallerinde evlenme aile kütüklerine geçirilmekle beraber durum cumhuriyet
savcılığına da bildirilir.
IV - BOŞANMA
Tanımı:
Madde 118 - Boşanma, mahkeme kararı ile evlilik birliğinin sona erdirilmesi-
dir. Boşanma kararları ilgililerin aile kütüklerine işlenir.
Boşanmanın nüfus idarelerine bildirilmesi ve ilk inceleme:
Madde 119 - Boşanmanın nüfus idaresine bildirilmesi, boşanma ilamlarının
kararı veren mahkemenin başkatibi tarafından o yer başmemurluğuna gönderilmesi
suretiyle yapılır.
Boşanma ilamlarını alan nüfus idareleri, bunlar üzerinde bir ön inceleme ya-
parak; Yetkili hakim tarafından kesinleşme şerhi verilip verilmediğini, örnek-
lerin usulüne göre onanlı olup olmadıklarını ve kararda açıklamayı gerektiren
bir husus bulunup bulunmadığını saptarlar. Eksiklikleri varsa iade edilerek tamamlattırılıp işleme konulur.
Boşanma kararlarının aile kütüklerine geçirilmesi:
Madde 120 - Boşananların yerli olması halinde karar önce kocanın aile kütüğü
ile karşılaştırılır, kontrol edilir. Bir yanlışlık olmadığı anlaşıldıktan sonra
boşanma kütüğünden sıra numarası verilip aile kütüğüne işlenir ve kadının kaydı
karşısına da ayrıca (.......... mahkemesinin.........sayılı kararı ile boşandı-
ğından geldiği aile kütüğüne gitmiştir.) şeklinde açıklama yapılarak kaydı kapa-
tılır.
İlamlar üzerine boşanmanın kocanın kütüğüne işlendiği açıklanarak tarih ko-
nulup işleyen memur tarafından adı soyadı yazılarak imzalanır.
Bundan sonra boşanan kadın yeni aile kütüğü açılması isteminde bulunmamışsa
eski kaydı karşısına (......... mahkemesinin............ tarih ve....... sayılı
kararı ile boşanıp geri geldi.) şeklinde açıklama yapılarak kayıt canlandırılır,
ilamların üzerine de boşanmanın kadının aile kütüğüne işlendiği açıklanarak ör-
neklerden biri boşanma kütüğüne konulur, diğeri de merkez arşivine gönderilir.
Boşananlar yerli nüfus değillerse ilamlar kocanın kayıtlı olduğu yer başme-
murluğuna gönderilir. Yukarıda betirtildiği şekilde boşanma kocanın aile kütüğüne işlen dikten sonra ilamın iki örneği de kadının kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilerek kadının kütüğüne de işlenmesi ve eski kaydının canlandırılması sağ-lanır. Bu nüfus idaresinde de ayrıca boşanma kütüğünde sıra numarası verilir ve bir nüshası da merkez arşivine gönderilir.
Dul olarak evlenen kadının boşanması hali:
Madde 121 - Dul olarak evlenen kadın boşandığı takdirde, yeni bir aile kurma
isteminde bulunmamışsa, son evliliğinden önce taşıdığı soyadını alır ve bu ev-
lenmeden önce kayıtlı olduğu aile kütüğüne döner. Ancak boşanma kararında kızlık
soyadını taşımasına izin verilmiş ise babası soyadını alarak baba kütüğüne geri
döndürülür.
Vatandaşlığımıza alınmış kadının boşanması hali:
Madde 122 - Kocası ile birlikte vatandaşlığımıza alındığından ya da bir Türk
vatandaşı ile evlenmesi nedeniyle vatandaşlığımızı kazandığından kocası kütüğüne
kocası soyadı ile geçirilen kadın boşandığı takdirde, oturduğu yer aile kütüğüne
bağımsız bir kütük sıra numarası altında, evlenmeden önceki soyadı ile tescil
edilir.
Kadının yeni bir aile kütük sıra numarası altında kaydı:
Madde 123 - Boşanan kadın evvelce kayıtlı olduğu aile kütüğüne geri döner,
dilerse ikametgahının bulunduğu yer aile kütüklerine yeni bir kütük sıra numara-
sı altında yazılır.
Ayrı bir aile kütük sıra numarası altında yazılmak istediği takdirde yer
değiştirme tutanağı düzenlenir. Boşanma kararına dayanılarak eski kaydı canlan-
dırıldıktan sonra buradan da oturduğu yer aile kütüğünde yeni bir kütük sıra
numarası altında kaydedilmek üzere nakil işlemi yapılır.
Evlenme yasağı:
Madde 124 - Boşanma kararında ayrıca taraflar için evlenme yasağına hükme-
dilmiş ise bu husus ilgililerin kayıtları karşısında gösterilir.
Kazai evlenme yasağı ile Medeni Kanunun öngördüğü 300 günlük evlenme yasağı
süre yönünden hüküm tarihinden itibaren birlikte yürürler.
V - YER DEĞİŞTİRME
Tanımı:
Madde 125 - Nüfus hizmetleri açısından yer değiştirme, kişi veya ailelerin
nüfus kayıtlarının yeni ikametgahlarının bulunduğu yer nüfus aile kütüklerine
naklettirilmesine ilişkin bir işlemdir.
Yer değiştirmeye ilişkin esaslar:
Madde 126 - a) Yer değiştirme isteminde bulunabilmek için:
1 - Reşit ve mümeyyiz olmak,
2 - Naklini istediği yerde ikamet etmek;
Gereklidir.
Bir kişi veya ailenin, bir yerde ev almış olması, iş ve ticaret merkezinin o
yerde bulunması ve orada sürekli olarak oturması ikametgahını oraya naklettiğine
karine sayılır. Memurlar bu hükmün dışındadır.
Bir şehir veya kasaba içinde mahalleden mahalleye yer değiştirme yapılamaz.
b) Kadın kocaya, küçük çocuklar babaya, babanın ölmüş olması halinde anaya
bağlı olarak yer değiştirirler. Reşit çocuklar ana ve babaları ile birlikte yer
değiştirme isteminde bulundukları takdirde beyan ve imzaları alınarak işleme
dahil edilirler.
c) Resmi vekil de vekalet veren adına yer değiştirme isteminde bulunabilir.
ç) Yer değiştirme, bu konudaki beyan ve istek üzerine tutulan yer değiştirme
tutanağına dayanılarak yapılır.
Yer değiştirme istemi ve süre:
Madde 127 - Reşit ve mümeyyiz olan herkes tarafından ikametgahın değiştiril-
mesi halinde, yeni ikametgah mahalline varış tarihinden itibaren iki ay içinde
nüfus aile kaydının yeni ikametgah yerine getirilmesini istemek zorunludur.
Bu istek kendisini tanıyan iki tanık önünde o yer başmemurluğuna sözlü ola-
rak bildirilir. Bildirim sırasında nüfus cüzdanı veya aile nüfus kayıt örneği
ya da istemde bulunanın kimliği ve nüfusta kayıtlı olduğu yeri gösterir kimlik
kartları ve belgeleri de memura gösterilir.
Yer değiştirme tutanağının tutulması:
Madde 128 - Yer değiştirme istemi üzerine dört nüsha yer değiştirme tutanağı
tutulur. İstekte bulunanla tanıkların ad ve soyadı ile adresleri yazılır, imza-
ları alınır. Memur tarafından imzalanır. Başmemur tarafından onaylanan yer de-
ğiştirme tutanağı üzerine aşağıdaki esaslar çerçevesinde nakil işlemi yapılır.
Nüfus aile kaydının yeni yerleşme yerine nakil işlemi:
Madde 129 - Yer değiştirme tutanağının her dört nüshası da ilgilinin nüfusta
kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilir. Bu başmemurlukca tutanaklar kütük-
lerle karşılaştırılıp kontrol edilir. Varsa yanlışlıkları düzeltilip onaylanır.
nakil isteyen kişi ile nakil işlemi görmesi gerektiği halde tutanakta yazılı
olmayanlar varsa bunlar da tutanağa ilave edilir. Kütükteki mevcut açıklamalar
tutanakların arkasına yazılarak bütün ilave ve açıklamalar onaylanır ve yerleş-
mek istenilen yer başmemurluğuna geri gönderilir.
Yeni yerleşilen yer memuru bu tutanaklara yer değiştirme kütüğünden sıra
numarası verir ve ilgilileri yerleşilen köy veya mahalle aile kütüğüne yeni bir
kütük sıra numarası altında geçirir. Ailesinin kaydının karşısına da (........
İli........ İlçesi....... Mahallesi......... cilt..... sayfa kütük sıra numara-
sından naklen geldi.) şeklinde açıklama yapar. Tutanaklara da kütüğe geçiril-
diğini işleyip imza ettikten ve başmemura onaylattıktan sonra bir nüshasını yer
değiştirme kütüğüne koyar, bir nüshasını merkez arşivine, bir nüshasını da eski
kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderir. Bu başmemurlukça da yer değiştirme
kütüğünden numara verilir ve ilgilinin aile kütüklerine işlenir. Kayıtları kar-
şısına da (.............. İli............. İlçesi........... Mahallesi.........
cilt...... sayfa kütük sıra numarasına naklen gitti.) şeklinde açıklama yapıla-
rak kayıt kapatılır ve bu durum tutanağa da işlenerek imzalanır ve yer değiştir-
me kütüğüne konulur. Her nüfus idaresinde gelen ve giden nüfus için bir tek yer değiştirme kütüğü tutulur.
Fihristlerde düzeltme veya ilave yapılması:
Madde 130 - Yer değiştirme işlemi yapıldıktan sonra nakledilen yer aile kü-
tüğü fihristine gelen aile ilave edilir. Eski ikametgahının olduğu yerde bağım-
sız bir aile kütük sıra numarası altında kayıtlı idiyse o kütük fihristlerinde
de soyadı karşısına yer değiştirdiği yazılır.
Askerlik şubelerine bilgi verilmesi:
Madde 131 - Yer değiştiren erkek askerlik çağında ise her iki nüfus idare-
since mahalli askerlik şubelerine yazılı bilgi verilerek askerlik dosyalarında
gerekli işlemlerin yapılması sağlanır (Yeni ikamet adresleri de bildirilir.)
Yer değiştirme için gerekli kanuni şartların bulunmadığının anlaşılması:
Madde 132 - Yer değiştirme işlemine başlanıldıktan sonra herhangi bir neden-
le yer değiştirme için gerekli kanuni şartlar mevcut olmaksızın istemde bulunul-
duğunun anlaşılması veya bu yolda ihbarda bulunulması halinde,işlem durdurularak
istemede bulunanın o yerde yerleştiğini belgelendirmesi istenir ve karinelerin
mevcut olup olmadığı araştırılır.
İlgili, çalıştığı resmi kurum ya da müesseseden, ticaret ve sanayi odaların-
dan veya oturduğu mahalle veya köy muhtar ve ihtiyar heyetinden o yerde daimi
olarak oturduğu hakkında bir belge getirdiği takdirde yer değiştirme işlemi so-
nuçlandırılır. Orada daimi olarak oturduğunu belgelendiremezse istem reddedilir
ve hakkında kovuşturma yapılmak üzere durum Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
Nakil işlemi yapılıp yeni yerleştiği yerde kayıt tesis edilmiş ve üzerinden
de henüz altı ay geçmemişse, yapılacak duyuru üzerine ilgili orada daimi olarak
oturduğunu ikinci fıkrada belirtildiği şekilde belgelendiremediği takdirde, yeni
kaydın iptali ve eski kaydın canlandırılması konusunda dava açılmak ve ilgili
hakkında kovuşturma yapılmak üzere durum Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
VI - EVLAT EDİNME VE TANIMA
A - Evlat edinme
Tanımı:
Madde 133 - En az 40 yaşında olan ve nesebi düzgün çocuğu bulunmayan bir
kimse, kendisinden en az 18 yaş küçük olan bir kişiyi, Medeni Kanunda belirtilen
koşullara ve usüllere göre, evlat edinebilir.
Evlatlık, evlat edinenin soyadını alır ve onun aile kütüğüne nakledilir.
Nüfus idaresine bildirilmesi:
Madde 134 - Evlat edinmenin nüfus aile kütüklerine geçirilmesi için herhangi
bir nüfus idaresine bildirilmesi yeterlidir.
Bildirim, evlat edinmeye ilişkin resmi senetle evlat edinmeye izin veril-
diğine dair mahkeme kararının onaylı örneklerinin başmemurluğa verilmesi ile olur.
Evlatlık ve evlat edinenin her ikisinin de yerli nüfus olması halinde belge-
ler ikişer, birinin veya her ikisinin de misafir nüfus olması halinde ise dörder
örnek olarak verilir.
Nüfus idarelerince yapılacak ilk işler:
Madde 135 - Evlat edinme işlemine ait resmi noter senedi ile mahkeme kararı-
nı alan nüfus idaresi önce bunlarda bir eksiklik bulunup bulunmadığını, senet ve
kararların imzalı ve onanmış olup olmadığını inceler. Varsa eksiklikleri tamam-
lattırıldıktan sonra evrakı gelen evrak kayıt defterine kayıt eder, numara verip
tarih koyduktan sonra aşağıdaki maddelerde belirtildiği şekilde işlem yapar.
Aile kütüğüne geçirme:
Madde 136 - a) Evlatlık ve evlat edinen yerli ise, evlatlığın ve evlat edi-
nenin kütükleri açılır, resmi senetle karşılaştırılır. Bir yanlışlık yoksa ve
nüfus kaydı ile resmi senet birbirine tam olarak uygunsa diğer kişisel hal olay-
ları kütüğünden numara verilip senet üzerine yazılır. Sonra evlatlığın kaydın-
daki diğer olaylar sütununa özel kütük sıra numarası ile yılı yazılmak ve karşı-
sına da (.......... mahalle veya köy........... cilt....... sayfa ve...........
aile kütük sıra numarasına evlatlık olarak gitti.) şeklinde açıklama yapılarak
kayıt kapatılır. Aynı şekilde evlat edinenin kütüğü açılarak evlatlık kendi öz
baba, ana adı ve evlat edinenin soyadı ile onun hanesine geçirilir. Karşısına da
geldiği yer gösterilir. Diğer olaylar sütununa da özel kütük numarası ve yılı
yazılır.
Bundan sonra resmi senetle mahkeme ilamının birer örneği diğer kişisel hal
değişiklikleri kütüğüne konur, birer örneği de merkez arşivine gönderilir.
Evlatlıkla evlat edinen aynı hanede ise, bu takdirde bir nakil işlemi yapıl-
maz, sadece diğer olaylar sütununa özel kütük sıra numarası ile yılı yazılıp
karşılarına da açıklama yapılmak suretiyle evlatlık bağı kurulur.
b) Evlat edinen yerli ve evlatlık misafir ise, başmemurluk evlatlığın kayıt-
lı olduğu yere iki örnek mahkeme kararı ve resmi senet göndererek nüfus kaydının
kapatılıp, açıklamalı kayıt örneğinin gönderilmesini ister. Bu istek üzerine ev-
latlığın kayıtlı olduğu nüfus dairesi yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapa-
rak açıklamalı nüfus kaydını gönderir. Bu nüfus kaydı üzerine çocuk evlat edine-
nin yanına yazılır.
c) Evlatlık yerli, evlat edinen misafir ise, nüfus idaresi, evlatlığın nüfus
kaydını yukarıdaki bentlerde açıklandığı gibi kapatır ve nüfus kaydını çıkararak
iki örnek resmi senet ve mahkeme kararı ile birlikte evlat edinenin kayıtlı ol-
duğu yere gönderir. Bu nüfus idaresince de gerekli işlemler tamamlanır.
ç) Her ikisi de misafir ise, dört örnek resmi senet ve mahkeme kararları ev-
latlığın kayıtlı bulunduğu nüfus idaresine gönderilir. Bu idarece evlatlığın
kaydı üzerinde gerekli işlemler yapılıp kayıt kapatıldıktan sonra bir örnek mah-
keme kararı ve resmi senet bu yer diğer kişisel hal değişiklikleri kütüğüne
konulur ve kalan birer nüsha da merkez arşivine ve kalan iki örnek karar ve res-
mi senet evlatlığın açıklamalı nüfus kayıt örneği ile birlikte evlat edinenin
kayıtlı olduğu başmemurluğa gönderilir. Bu başmemurlukça da yukarıda açıklandığı
şekilde işlem yapılarak evlatlık evlat edinenin hanesine kaydedilir.
Evlatlık evlat edinenin aile kütüğüne nakledildikten sonra resmi senetle
mahkeme kararının birer örneği evlat edinenin kayıtlı olduğu yer nüfus idaresin-
ce merkez arşivine gönderilir. Birer örneği de diğer kişisel hal değişiklikleri
kütüğüne konulur.
d) Evlatlık evli bir kadın ise, bu takdirde kocası hanesindeki kaydının özel
sütununa numara ve yıl yazılır, karşısına da sadece (......... İlçesi..........
Kütüğü......Sıra numarasında .....tarafından evlat edinildiği) yolunda açıklama
yapılır ve kadın kocası hanesinde bırakılır. Evlat edinenin aile kütüğüne nakil
işlemi yapılmaz. Ancak, evlat edinenin nüfus kaydı karşısına da evlatlığın adı
ve soyadı ile kayıtlı olduğu yer yazılarak gerekli açıklama yapılır.
e) Evlatlık evli erkek ise, eşin ve varsa reşit olmayan çocukların kayıtları
da koca ve babaya bağlı olarak kapatılır. Açıklamalı nüfus kayıtları çıkarılıp
evlat edinenin aile kütüğüne onun soyadı ile nakledilir, karşılarına da aynı
yolda açıklama yapılır.
Evlatlık mukavelesinin kaldırılması:
Madde 137 - Evlatlık mukavelesinin iki tarafın rızası ile yapılmış bir senet
veya mahkeme kararı ile kaldırılması halinde, evlatlık ile evlat edinenin aile
kütüklerindeki kayıtları karşısına da bu yolda açıklama yapılarak evlatlık bağı
kaldırılır. Evlatlığın eski kaydı karşısına da aynı şekilde açıklama yapılmak
suretiyle canlandırılır ve kayıt kapalı iken meydana gelen bütün değişiklikler
de işlenir.
Yurt dışında yapılan evlatlık mukaveleleri:
Madde 138 - Yurt dışında yetkili yabancı makamlar önünde bir Türk vatandaşı-
nın evlatlık alınmasına ilişkin olarak mahalli usüllere göre yapılan evlat edin-
me mukaveleleri evlatlık açısından Medeni Kanundaki asli şartları taşımak ve
Türk Mahkemelerinden izin alınmış olmak kaydı ile Türkiye'de de geçerlidirler.
Bu tür mukavele noterden Türkçeye tercüme edilmiş olarak mahkeme kararı ile
nüfus idarelerine verildiği takdirde başmemurluklarca yapılan incelemede Medeni
Kanundaki asli şartların mevcut olması halinde kütüklere işlenir. Evlatlığın
kaydı karşısına da (........vatandaşı...........tarafından evlat edinilmiştir.)
şeklinde açıklama yapılır ve evlat edinenin soyadını alır.
Evlat edinenin Türk, evlatlığın yabancı olması halinde, evlat edinen açısın-
dan Medeni Kanunun öngördüğü asli unsurların mevcut olması şartiyle evlatlık mu-
kavelesi Türkiye'de de geçerli olacağından noterden tercüme edilmiş olmak kaydıyla nüfus idarelerince kabul edilip işleme konulur, evlat edinenin kaydının karşısına
(..........vatandaşı..........evlatlık olarak almıştır.) şeklinde bir açıklama
yapılır. Ancak, evlatlık reşit değilse ana ve babası bulunmuyor veya nerede olduğu bilinmiyor ise çocuğun Türk vatandaşlığını kazanıp kazanmadığı hususunun
tesbiti için evrakı Bakanlığa gönderir ve alacağı talimata göre işlem yapar.
B- TANIMA
Tanımı:
Madde 139 - Nüfus açısından tanıma, nesebi düzgün olmayan (evlilik dışında
doğmuş) bir çocuğun babasının belirlenmesine ilişkin bir olaydır. Tanıma resmi
bir senet (noter senedi), veya ölüme bağlı bir tasarrufla (vasiyetle) olur.
Evlilik dışında doğan çocuk babası veya babasının ölü olması ya da temyiz
kudretinden daimi olarak yoksun bulunması halinde, babasının babası tarafından
Medeni Kanunun öngördüğü şekil ve koşullarla tanınabilir.
Nüfus idaresine bildirilmesi:
Madde 140 - Tanımaya ait bildirim tanıyan ve tanınan tarafından tanımaya
ilişkin noter senedi örneklerinin oturulan yer nüfus dairesine verilmesi ile ya-
pılır.
Tanıma ölüme bağlı bir tasarrufla yapılmışsa, vasiyetnameyi açmaya yetkili
makamlar vasiyetname örneğini bir hafta içinde babanın veya çocuğun aile kütük-
lerinde kayıtlı oldukları yer nüfus dairesine göndermekle yükümlüdürler.
Bu belgeler, çocukla baba aynı yerde nüfusa kayıtlı ise iki örnek, nüfus ka-
yıtları başka başka ilçelerde ise dört örnek gönderilir.
Tanımanın kütüğe geçirilmesi:
Madde 141 - Tanımaya ilişkin belgeyi alan başmemurluk tanıyan ve tanınan
yerli ise, bu belgeleri aile kütükleri ile karşılaştırarak Medeni Kanuna göre
tanımaya engel bir husus bulunup bulunmadığını inceler. Tanımaya Medeni Kanuna
göre bir engel yoksa, resmi senede diğer kişisel hal değişikliklerine ait kütük-
ten sıra numarası aldıktan sonra çocuğun nüfustaki kaydı karşısına (tanıdığından
babası hanesine nakledildi.) şeklinde açıklama yaparak kaydı kapatır, baba hane-
sine öz baba adı ve soyadı ile nakleder ve karşısına da bu yolda açıklama yapar.
Noter senedi ve mahkeme ilamının bir nüshasını diğer kişisel hal değişiklikleri
kütüğüne koyar, bir örneğini de merkez arşivine gönderir.
Çocuk henüz aile kütüğüne geçirilmemişse bu takdirde başmemurluk önce usulü-
ne göre doğum tutanağı tutar. Tutanağın tanıklar kısmına (babası tarafından....
...... ğün ve...... sayılı noter senedi ile tanınmakla) ibaresini koyar. Ayrıca
tanık aranmaz. Doğum tutanağına doğum kütüğünden tanıma senedine de diğer kişi-
sel hal değişikliklerine ait kütükten sıra numarası verdikten sonra çocuğu aile
kütüğüne doğumdan geçirir, diğer olaylar sütununa da tanımaya ait belgenin almış
olduğu özel kütük sıra numarasını ve yılını yazar. Düşünceler sütununa da (baba-
sı tarafından tanınmıştır.) şeklinde açıklama koyar. Doğum tutanağının bir nüs-
hasını doğum kütüğüne tanıma senedinin bir örneğini de diğer kişisel hal değişikliklerine ait kütüğe koyar. Diğer örnek ve nüshayı da merkez arşivine gönderir.
Kütüğe geçirilmesi reddedilecek tanımalar:
Madde 142 - Başmemurluk tanımaya ilişkin ölüme bağlı tasarruf belgesi (vasi-
yetname) veya noter senedi ile kütüklerde yaptığı karşılaştırma sonucunda çocuğun:
a) Medeni Kanunun 92 nci maddesinde sayılan ve birbiriyle evlenmeleri yasak olanlardan dünyaya geldiğini,
b) Evli bir erkekle kadının zinasından olduğunu;
Saptadığı takdirde, tanımaya ait evrakın kütüğe geçirilmesini reddederek tanıyana bildirir.
VII - KAYIT DÜZELTMESİ, TAMAMLAMA VE NÜFUS
KAYDININ SİLİNMESİ
A - Kayıt düzeltmesi:
Tanımı:
Madde 143 - Kayıt düzeltmesi aile kütüğüne düşürülmüş nüfus kaydının bir
kısmının düzeltilmesi veya değiştirilmesidir.
Usul ve yetkili mahkeme:
Madde 144 - Kayıt düzeltmesi veya değişiklik, dayanak belgelerindeki bilgi-
lerin aile kütüklerine geçirilişi sırasında yapılmış bir maddi hata söz konusu
değilse, mutlaka bir mahkeme kararı ile yapılır. Ad ve soyadlarının değiştiril-
mesi din değişikliği nedeni ile de olsa mahkeme kararı ile olur.
Yetkili mahkeme ilgilinin oturduğu yer asliye hukuk mahkemesidir. Ceza mah-
kemelerinde görülmekte olan bir dava nedeni ile yaş düzeltilmesinde ise davanın
görüldüğü ceza mahkemesi yetkilidir.
Dava açma yetkisi:
Madde 145 - Kayıt düzeltme davaları kaydın sahibi veya veli veya vasileri
veyahut kayıt düzeltmesinden yararı olanlar tarafından açılacağı gibi, nüfus
idareleri ya da ilgili resmi dairelerin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet
Savcıları tarafından da açılabilir.
Bu davalarda Cumhuriyet Savcıları da kamu düzeni yönünden hazır bulunurlar.
Yaş düzeltme davaları ancak bir defa açılabilir.
Nüfus idarelerinin mahkemede temsili:
Madde 146 - Kayıt düzeltme davalarında başmemur veya memurlar taraf olarak
bulunurlar.
Ceza mahkemelerinde yapılacak yaş düzeltmeleri sırasında da mahkemeler baş-
memuru taraf olarak mahkemeye davet ederler.
Nüfus başmemur veya memurları düzeltme isteklerinin mevzuata uygun olap ol-
madığını mahkemeye yazılı olarak bildirmeye veya dava sırasında zabta geçirilmek
üzere beyana mecburdurlar.
Kanıtlama şekli ve kararların temyizi:
Madde 147 - Kayıt düzeltme davalarında kanıtlama bir şekle bağlı değildir.
Her türlü resmi belge, kayıt örnekleri ve tanıklarla dava kanıtlanabilir. Özel-
likle yaş düzeltme davalarında ilgilinin nüfusa tescil tarihi, diger kardeşleri-
nin doğum tarihleri, ilkokula girdiği ve bitirdiği tarihler resmen sorularak ka-
rar verilmesinde dikkate alınır.
İddia ile ilgilinin görüşü arasında açık bir farklılık bulunmaması gereklidir.
Mahkeme kararlarına karşı, taraflar veya Cumhuriyet Savcısı Yargıtaya başvu-
rabilirler. Taraf olarak davaya katılmış olan başmemur veya memurlar mahkeme ka-
rarlarını mevzuata uygun olmamaları halinde temyiz etmekle yükümlüdürler.
Kararların uygulanması:
Madde 148 - Kayıt düzeltme ve değişikliklere ilişkin mahkeme kararları ke-
sinleşince mahkeme başkatipleri tarafından nüfus idarelerine gönderilir.
Bu kararlar gelen evrak kayıt defterine kayıt edilip numara verildikten son-
ra nüfus idarelerince incelenip herhangi bir yanlışlığı bulunmadığı ve açıklan-
masını gerektiren bir tarafı olmadığı anlaşıldıktan sonra ilgililer yerli nüfus
ise ait olduğu kayıt düzeltmeleri kütüğünden zincirleme sıra numarası verilir ve aşağıdaki esaslar içerisinde aile kütüğüne geçirilirler.
a) Yanlış bir kaydın düzeltilmesinde veya değişiklikte kaydın üzeri okunacak
şekilde kırmızı mürekkeple bir çizgi ile çizilir. Yine kırmızı mürekkepli kalem-
le değişik şekli yazılır.
b) Aile kütüğünün özel sütununa özel kütük sıra numarası ile işlem gördüğü
yıl yazılır.
c) Düşünceler sütununa kararı veren mahkemenin adı ve kararın tarih, numara-
sı yazılır ve örneğin (doğum tarihi Ankara Üçüncü Asliye Hukuk Mahkemesinin 972/
375 esas 973/416 karar sayılı kararı ile düzeltilmiştir.) şeklinde açıklama yalır.
ç) Ad düzeltme ve değişikliklerinde ilgilinin adı ile birlikte varsa çocuk-
larının da baba veya ana (değişiklik hangisinde ise) adları da değişeceğinden,
mahkeme kararında bir kayıt aranmaksızın bunlar da yukarıda belirtildiği şekil-
de düzeltilir veya değiştirilir. Baba veya ana adlarının değişmesi halinde yer
değiştiren reşit çocukların da kayıtlarında gerekli düzeltme yapılmak üzere de-
ğişiklik ilgili nüfus idaresine, işlemi yapan başmemurlukça kendiliğinden bil-
dirilir.
d) Soyadı değişikliğinde, soyadını değiştiren veya düzelttiren erkekse ken-
disiyle birlikte, mahkeme kararında bir açıklama aranmaksızın, karısının ve ka-
rar tarihinde reşit olmayan çocuklarının da soyadları değiştirilir veya düzelti-
lir. Soyadını değiştiren kadınsa kendisinin ve evlilik dışı doğmuş çocukları
varsa, onların da soyadları aynı şekilde değiştirilir veya düzeltilir.
e) Kişisel hallerde değişiklik yapılmasını gerektiren kararların; özellikle
babalığa hükmedilmesi, nesebin düzeltilmesi, evlatlık bağının kaldırılması, bu-
lunmuş bir çocuğun nesebinin belirlenmesi ile aile kütüğünde yapılan açıklama-
ların silinmesi ve kimliği belirsiz diye işaret edilen bir kimsenin kimliğinin
tayin olunmasına ilişkin kararların aile kütüğüne geçirilmeleri, kütüğün özel
sütununa belgenin özel kütük sıra numarası ve işlem yılı yazılıp ilgilinin nüfus
kaydı karşısındaki düşünceler sütununa da açıklama konulmak suretiyle yapılır.
Örneğin (Ankara Dördüncü Asliye Hukuk Mahkemesi 15/5/1973 gün ve 971/116 esas,
973/215 karar sayılı karar ile nesebi düzeltildi.) gibi.
f) Yaş, ad ve soyadını değiştirenler askerlik çağı içinde iseler, yapılan
düzeltmeler nüfus idarelerince 15 gün içinde askerlik şubelerine bildirilir.
Maddi hatalar:
Madde 149 - Maddi hatalar tutanak veya dayanak belgelerindeki bilgilerin
aile kütüklerine geçirilişi sırasında yapılan yanlışlıklar nedeniyle aile kütük
kayıtları ile dayanak belgeleri arasında çıkan farklılıklardır.
Böyle bir yanlışlık yapıldığının anlaşılması halinde aile kütüklerindeki
yanlışlık dayanak belgesine uygun olarak düzeltilir ve karşısına açıklama yapılarak memur ile başmemur tarafından imza ve mühürlenir.
Maddi hata sayılmayan haller:
Madde 150 - Maddi hata yapıldığı ileri sürülen bilgi dayanak belgesi üstünde
bir düzeltme işlemi görmüşse ve farklılık bu düzeltme nedeni ile doğmuşsa, aile
kütüğündeki bu farklılık maddi hata sayılmaz.
Bu tür farklılıkların düzeltilmesi mahkeme kararı ile olur.
B - TAMAMLAMA
Tanımı:
Madde 151 - Tamamlama; meslek, sanat, din ve herhangi bir arıza nedeniyle
vücuttaki şekil değişiklikleri ile nüfus aile kütüklerine geçirilmeleri gerek-
tiği halde her nasılsa kütüğe yazılmayıp dayanak belgesi üstünde kalmış olan
ana ve baba adı, doğum yeri, cinsiyet ve soyadı gibi bilgilerin sonradan aile
kütüğüne geçirilmelerine ilişkin işlemlerdir.
Tamamlamada usul:
Madde 152 - Meslek, sanat, din ve devamlılık gösteren vücuttaki belli deği-
şiklik ve organ eksiklikleri ile dayanak belgelerinde bulunduğu halde aile kütü-
ğüne geçmediği anlaşılan ana, baba adları, doğum yeri ve cinsiyete ilişkin bil-
gilerin aile kütüklerine geçirilmesi için, ilgilerce çalıştıkları daire, kurum,
iş yeri veya oturdukları köy veya mahalle ihtiyar kurulundan bir belge veya il-
muhaber getirilir.
Bu belge ile dayanak belgesindeki bilgilerin birbirini tuttuğu ya da bildi-
rilen sakatlar (organ eksikliği) veya vücuttaki belli değişikliğin devamlılığı
anlaşılınca başmemurluk veya müdürlüğün yazılı önerisi ve kaymakamlık veya vali-
liğin onayı ile kütükteki eksiklikler tamamlanır. Düşünceler sütununa da bu
yolda açıklama yapılır. Onayın bir örneği de merkez arşivine gönderilir.
C - NÜFUS KAYDININ VE YANLIŞ YAPILAN AÇIKLAMALARIN SİLİNMESİ
Nüfus kaydının silinmesi ve sonuçları:
Madde 153 - Nüfus kaydının silinmesi, bir kişiye veya bir aileye ait nüfus
kaydının hukuken geçersiz hale getirilmesidir.
Nüfus kaydı aşağıdaki hallerde silinir:
a) Nüfus kaydı 1587 sayılı Nüfus Kanunu ve bu yönetmelikte belirtildiği şe-
kilde hukuken geçerli bir belgeye dayalı olmadan tesis edilmek ya da dayanak
belgesinin sahteliği sabit olmak;
b) Türk vatandaşı olmadığı halde vatandaş gibi aile kütüklerine geçirilmiş
olmak;
c) Herhangi bir yolla Türk vatandaşlığını kaybetmek veya vatandaşlıktan çı-
karılmak;
ç) Nüfus kütüklerine mükerrer olarak kaydedilmiş olmak;
d) Mahkemelerce nüfus kaydının silinmesine karar verilmiş olmak.
Silinmiş nüfus kayıtları üzerine herhangi bir işlem yapılamaz ve bu kayıtlar
herhangi bir hukuki işleme esas olamaz. Kaydın silindiği ve hukuken geçersizliği, gerektiği zaman verilecek örneklerde mutlaka gösterilir.
Yetkili makamlar:
Madde 154 - Nüfus kaydının silinmesi adli veya idari bir karara dayanılarak
yapılır.
Yukarıdaki maddenin;
(a) bendinde belirtilen hallerde idari bir inceleme nedeni ile Bakanlık veya
bir dava dolayısiyle mahkemeler;
(b) bendinde yazılı hallerde Türk Vatandaşlık Kanununun 39. ve 41 inci mad-
deleri uyarınca vatandaşlık incelemesi sonucu alınacak kararla Bakanlık;
(c) bendine göre Bakanlar Kurulu kararı ile Türk Vatandaşlığının kaybında,
Bakanlar Kurulu kararına dayanılarak, 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 27
ve 28 inci maddeleri uyarınca seçme hakkının kullanılması yolları ile Türk Va-
tandaşlığının kaybında Bakanlık, aynı Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca evlenme
yolu ile Türk vatandaşlığının kaybında Bakanlık ya da başmemurluklar;
(ç) bendinde yazılı hallerde Bakanlık veya bir dava dolayisiyle ilgili mah-
kemeler;
Kaydın silinmesinde karar vermeye yetkilidirler.
Nüfus kaydının silinmesinde usul:
Madde 155 - Nüfus kaydının silinmesine ilişkin karar üzerine, ilgili kişinin
aile kütüğündeki özel sütunlara diğer kişisel hal değişiklikleri kütük numarası ve işlem yılı yazılır. Kaydı karşısına da mesela, (Bakanlar Kurulunun...........gün ve.........
sayılı kararı ile vatandaşlığımızı kaybetmiş olduğundan silinmiştir) şeklinde
kırmızı mürekkepli kalemle açıklama yapılır.
Evrak üzerine de silinme işleminin yapıldığı yazılarak işlemi yapan memurun
adı ve soyadı yazılıp tarih konularak imza edilir. Başmemur tarafından da görülüp imzalanan evrakın bir nüshası merkez arşivine gönderilir. Bir nüshası da özel kütüğüne konur ve askerlik çağındaki erkekler söz konusu ise o yerin askerlik şubesine bildirilir.
Aile kütüğüne yanlış düşürülen bir açıklamanın silinmesi:
Madde 156 - Nüfus aile kütüğüne düşürülen bir açıklamanın yanlış olduğunun
anlaşılması halinde açıklama idari bir tasarruf sonucu veya 403 sayılı Türk Va-
tandaşlık Kanununun uygulanmasına ilişkin olarak yapılmışsa Bakanlığın emri ile,
bunun dışındaki açıklamalar ise mahkeme kararı ile silinebilirler.
Açıklamanın silinmesi ikinci bir açıklama ile yapılır. Silinmeye ait dayanak
belgeye diğer kişisel hal değişikliklerine ait kütükten numara verilir ve aile
kütüğüne işlendikten sonra bu kütüğe konulur. Belgenin bir örneği de merkez arşivine gönderilir.
Nüfus cüzdanlarının değiştirilmesi:
Madde 157 - Aile kütüğüne geçirilen herhangi bir bilginin düzeltilmesi veya
değiştirilmesi halinde nüfus cüzdanı da değiştirilir.
Aile kütüğünden kaydı silinenlerin nüfus cüzdanları geri alınır.
VIII - ÖLÜM VE GAİBLİK
A - ÖLÜM
Bildirim zorunluluğu ve bildirilecek başmemurluk:
Madde 158 - Ölüm olaylarının, ölümün meydana geldiği, ölüm yeri bilinmezse
cesedin bulunduğu, taşıt araçları içindeki ölümlerde ise ölünün taşıttan çıka-
rıldığı yer başmemurluğuna bildirilmesi zorunludur.
Ölümün nüfus idarelerine bildirilmesinde süre ve usul:
Madde 159 - Ölüm olaylarının bildirilmesi, yetkili makam veya görevlilerce
örneğine uygun olarak düzenlenmiş ölüm tutanaklarının, ölüm veya ölüm haberinin
alındığı tarihten itibaren en geç 10 gün içinde, ilgili başmemurluğa verilmesi
veya gönderilmesi suretiyle yapılır. Ölüm tutanaklarına ölünün ailesinden alınacak nüfus cüzdanı da eklenir.
B - ÖLÜM TUTANAKLARININ TUTULMASI VE KÜTÜĞE GEÇİRİLMESİ
Ölümü bildirilmekle yükümlü olanlar:
Madde 160 - Ölüm yerine ve koşullara göre ölüm tutanakları aşağıdaki görev-
liler tarafından tutulur.
a) Köylerde köy muhtarları,
b) Şehir, kasaba ve sağlık kuruluşu bulunan diğer yerlerde Umumi Hıfzıssıhha
Kanununa göre gömme izni verenler,
c) Hastahane gibi sağlık kurumlarında, ceza ve tutuklu evi, yatılı okul,
fabrika ve işyerleri gibi resmi kuruluşlarda, bu kurum veya kuruluş amirlerince
ölüm tutanağını düzenlemekle görevlendirilenler,
ç) Vapur, tren, uçak gibi genel taşıt araçlarında meydana gelen ölümlerde
taşıtın sorumlu amirleri,
d) Barışta kıt'alarında ölen subay, askeri memur, astsubay, erbaş ve erler
için kıt'ası hekimleri veya bu görevi yapanlar,
e) Savaş, ayaklanma veya eşkiyalarla çarpışma sırasında ölen subay, askeri
memur, erbaş ve erler için askeri mevzuat ve ordu içinde uygulanan usule göre
görevlendirilmiş olanlar,
f) Yer sarsıntısı, sel baskını gibi olaylarda veya hava, deniz, demir ve ka-
rayollarında veya maden ocaklarında meydana gelen kazalar sonucu veya benzeri nedenlerle toplu ölüm olması halinde Valilik veya Kaymakamların görevlendireceği memurlar,
g) Yurt dışında Türkiye temsilciliklerindeki görevliler.
Köylerdeki ölümler:
Madde 161 - Ölüm olayını haber alan köy muhtarı örneğine uygun olarak üç
nüsha ölüm tutanağı düzenler ve olayı bildirenle ölüm olayını bilen iki tanığa
imzalatır, kendisi de imzalar. Ölünün nüfus cüzdanını da ailesinden alır ve bu
hususu tutanağın arkasına yazar.
Tutanağın düzenlenmesinde gezici nüfus memuru bulunduğu takdirde muhtara
yardım eder.
Köy muhtarı kendisine bildirilmese dahi haber aldığı ölüm olayları için de
tutanak düzenlemekle yükümlüdür.
Üç nüsha olarak düzenlenen ölüm tutanağının bir nüshası muhtar tarafından
köy ölüm dosyasında saklanır, diğer iki nüsha ölünün nüfus cüzdanıyla birlikte
en geç 10 gün içinde ilçe başmemurluğuna götürülür veya gönderilir. Gezici nüfus memuru varsa köye geldiğinde ona verilir.
Şehir, kasaba ve sağlık kuruluşu bulunan yerlerdeki ölümler:
Madde 162 - Şehir ve kasabalarla sağlık kuruluşu bulunan diğer yerlerde Hü-
kümet veya Belediye Tabipleri, Sağlık Ocağı Tabipleri, tabip bulunmayan yerlerde
sağlık memurları veya belediyelerce bu iş için yetiştirilmiş veya görevlendiril-
miş memurlar, ölüm olayı bildirildiği ve gömme izni verilmesi istenildiği tak-
dirde gömme iznine ilişkin işlem yürütülürken üç nüsha da ölüm tutanağı düzenler
ve bunları 10 gün içinde ölünün nüfus cüzdanı ile birlikte mahalli nüfus idare-
lerine gönderirler. Ölünün, ölüm olayının meydana geldiği yerde gömülmeyip de
başka yere naklinin istenilmesi halinde nakil için izin kağıdı verilirken ölüm
tutanağı da bu izni verenler tarafından tutulur.
Sağlık kurumlarında, ceza ve tevkif evleri, fabrika ve benzeri diğer kamu
kuruluşlarındaki ölümler:
Madde 163 - Hastahane, doğumevi gibi resmi veya özel sağlık kuruluşlarında,
ceza ve tevkif evlerinde, yatılı okul, fabrika gibi resmi kuruluş ve işyerlerin-
de bu müesseselerin yetkili amir ve sorumluları ölüm olaylarını (idamlar dahil)
saptamak ve tutanağa geçirmek üzere önceden idare memur veya katiplerinden biri-
ni görevlendirirler.
Yukarıda sözü edilen kuruluşlarda herhangi bir nedenle ölüm olduğu takdirde
görevli memurlarca örneğine uygun olarak üç nüsha ölüm tutanağı tutulur. Bir
nüshası dairede saklanarak iki nüshası ölüm tarihinden itibaren en geç 10 gün
içinde ölünün nüfus cüzdanı ile birlikte o yer başmemurluğuna gönderilir.
Genel taşıt araçlarında meydana gelen ölümler:
Madde 164 - Vapur, uçak, tren gibi genel taşıt araçlarında normal olarak
meydana gelen ölümlerde bu taşıtların sorumlu amirleri üç nüsha ölüm tutanağı
tutarlar. Bu tutanak ölüyü gören iki tanıkla tutanağı düzenleyen tarafından im-
zalanıp iki nüshası varılacak ilk durak yeri başmemurluğuna,ilk durak yeri ya-
bancı bir ülkede ise bu takdirde tutanaklar bölgedeki Türk konsolosluğuna 10 gün
içinde gönderilir.
Yabancı ülkede ilk durak yerinden adresinin bilinememesi ya da herhangi bir
nedenle, tutanakların konsolosluğa gönderilememesi halinde, varış yerinde Türk konsolosluğuna verileceği gibi dönüşte de Türkiye'de ilk durak veya varış yeri
başmemurluğuna da verilebilir.
Asker kişilerin barışta kıtalarındaki ölümleri:
Madde 165 - Barışta kıt'alarında ölen subay, astsubay, askeri memur ve erle-
rin ölüm tutanakları kıt'ası doktoru, doktorun bulunmaması halinde diğer sağlık
personeli tarafından üç nüsha olarak düzenlenir.
Bu tutanaklar düzenlenirken ölenin yasaya göre şehit sayılmasını gerektiren
bir durum varsa, tutanağın baş kısmına "şehittir" kelimesi yazılır. Bu tutanak-
lara ayrıca tanık yazılmaz. Tanıklara ait kısmına kıt'asındaki ölüm kaydının
tarih ve numarası yazılarak (kıt'adaki kayıtlara dayanılarak düzenlenmiştir.)
şeklinde açıklama yapılır. Düzenleyen tarafından imzalanır ve kıt'ası komutan-
lığınca onanır.
Erlere ait tutanaklar askerlik şubelerine subay, astsubay ve askeri memur-
lara ait tutanaklar da Milli Savunma Bakanlığı aracılığı ile aile kütüklerinin
bulunduğu yer başmemurluğuna gönderilir.
Asker kişilerin savaş, ayaklanma ve eşkiya izlenmesi sırasındaki ölümleri:
Madde 166 - Savaş, ayaklanma veya eşkiya izlenmesi sırasında ölen subay,
astsubay, askeri memur ve erlere ait ölüm tutanakları usulüne göre görevlendi-
rilmiş olanlarca üç nüsha olarak düzenlenir. Tutanağın baş kısmına da "şehittir"
kelimesi yazılır. Ayrıca tanık aranmaz, tanıklara ait kısma (kıt'asındaki kayıt-
lara göre düzenlenmiştir.) açıklaması yapılır. Bu tutanaklar yukarıdaki maddede
açıklandığı şekilde nüfus idarelerine gönderilir.
Doğa olayları ve kazalar sonucu meydana gelen toplu ölümler:
Madde 167 - Yer sarsıntısı, sel baskını, yer çöküntüsü ve yer kayması gibi
olaylarda veya hava, deniz, demir ya da karayollarında veya maden ocaklarında
meydana gelen kazalarla binaların çökmesi, yıkılması gibi nedenlerle toplu ölüm-
ler olması halinde vali veya kaymakamlarca görevlendirilecek memurlar ölenlerin
kimliklerini saptarlar. Olaya adli makamlar el koymuşsa bu makamlarca yapılan
saptamadan yararlanılarak ölenlerin kimlikleri ve nüfusta kayıtlı oldukları yer
iki örnek halinde bir listeye geçirilir. Listelerin altı tutanak şeklinde bağla-
narak görevlilerce imzalanır. Bundan sonra bu listelere, liste düzenlenmesine
olanak bulunmadığı hallerde, ilgili makamların resmi yazıları veya buralarca ve-
rilecek belgelere dayanılarak, aynı memurlarca örneğine uygun yerli nüfus için
iki, misafir nüfus için de üç nüsha ölüm tutanağı düzenlenip başmemurluğa veri-
lir. Bu tutanaklar üzerine ölüm usulüne göre aile kütüklerine geçirilir. Görevli
memurlarca düzenlenen listenin bir örneği ile ilgili mercilerce verilmiş belge
veya yazılar aynı yer başmemurluğunca saklanır.
Ölüm tutanaklarının nüfus idarelerince tutulacağı haller:
Madde 168 - Ölüm kayıtları aile kütüklerine düşürülmemiş olanlara ait ölüm
tutanakları, ilgililerin ölümü saptayan resmi bir belgeye dayanarak nüfus idare-
lerine başvurmaları ya da resmi makamlar tarafından ölümün bildirilmesi üzerine
başmemurlukça tutulur.
Ölümün saptanmasına ilişkin resmi belge olarak, kamu kuruluşlarınca veyahut
özel veya resmi hastahanelerce kayıtlarına dayanılarak verilen yazı veya rapor-
lar, trafik kazalarına ait rapor ve dosyalarındaki kayıtlar, adli mahkemeler
dosyalarında kayıt örnekleri,mahkeme kararları ve benzeri belgeler kabul edilir.
Bildirim sırasında herhangi bir belge verilemediği takdirde, yine tutanak
tutulur ve aynı zamanda ölünün yakınlarının ve ölümü bilenlerin adresleri de
saptanır.
Valilik veya kaymakamlık kanalıyla yaptırılacak soruşturma sonunda ilgili
kişinin öldüğü saptanırsa, ölüm tutanağı uygulamaya konularak aile kütüklerine işlenir. Kayıp kişiler hakkındaki hükümler saklıdır.
Yurt dışındaki ölümler:
Madde 169 - Yurt dışında bulundukları sırada ölen Türk vatandaşlarının ölüm
olayları, ilgili makamlardan alınan belgelerin Türk Konsolosluklarına verilmesi
suretiyle bildirilir.
Konsoloslukta yabancı makamların ölüm belgesine dayanılarak ölüm tutanağı
düzenlenir. Tanıklara ait sütunlara da (...... ce verilen.......... gün ve .....
sayılı belgeye dayanılarak düzenlenmiştir.) şeklinde açıklama yapılır ve bildi-
rimi yapanın imzası ve ölenin nüfus cüzdanı ile pasaportu alınır.
Ölüm tutanakları Bakanlık aracılığı ile kütükte kayıtlı olduğu yer başmemur-
luğuna gönderilir. (Merkez arşivi kuruluncaya kadar doğrudan ilgilinin kayıtlı
olduğu yer başmemurluğuna gönderilir.)
Yurt dışındaki ölümlere ait tutanakların Türkiye'de tutulması:
Madde 170 - Yurt dışında Türk vatandaşlarının ölümünün herhangi bir nedenle
Türk konsolosluklarına bildirilememesi halinde, yabancı yetkili makamlardan alı-
nan ve Devletimizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere uygun olarak düzen-
lenmiş belgeler, doğrudan başmemurluklara verilir. Başmemurluk bu belgeye daya-
narak ölüm tutanağını düzenler ve gereğini yapar.
Belge tamamen yabancı dilde düzenlenmişse usulen Dışişleri Bakanlığına onay-
lattırılır. Noterden Türkçeye çevrildikten sonra nüfus idarelerine verilir.
Ölüm olayı yabancı makamlarca Devletimizin taraf olduğu sözleşmeler uyarınca
doğrudan başmemurluklara bildirilmişse başkaca müracaat beklenmeden bu belgeye
dayanılarak ölüm tutanağı düzenlenir, tanıklar kısmına (.......tarafından veril-
miş........ gün ve........ sayılı belgeye dayanılarak düzenlenmiştir...) açıkla-
ması yapılır ve aile kütüklerine geçirilir.
Ölümün aile kütüklerine işlenmesi:
Madde 171 - Ölüm tutanağını alan veya bu tutanağı düzenleyen başmemurluk
ölen kişi yerli nüfus ise,aile kütüklerinde ölenin kaydını açarak karşılaştırır.
Bir yanlışlık yoksa, ölüm kütüğünden sıra numarası alır, tutanağın her iki nüs-
hasının özel sütununa yazar. Tutanağa göre öleni aile kütüğündeki kaydında ölüm-
le ilgili sütunlara ölüm tarihini, tescil yılını ve özel kütük numarasını koyar.
Tutanağa kütüğe geçirildiğine dair açıklama yapılıp imzalandıktan ve onaylandık-
tan sonra bir nüshası merkez arşivine gönderilir, bir nüshası da dairedeki ölüm
kütüğüne konulur.
Ölen misafir nüfus ise, iki nüsha ölüm tutanağı kayıtlı olduğu yer nüfus
idaresine gönderilir. Bu başmemurlukça tutanaktaki bilgiler aile kütüğündeki
kayıtlarla karşılaştırılır. Ölenin kimliğine ait yanlışlık ve eksiklikler varsa
ölenin nüfus kaydı ile beraber tutanak gönderen başmemurluğa düzeltilip gönde-
rilmek üzere iade edilir.
Tutanakta hata olmaması ya da hatalı tutanağın düzenleyen makamlarca düzel-
tilip iade edilmesi veya hataların ölenin kimliği dışındaki bilgilerde bulunması
hallerdinde ölüm aile kütüğüne işlenir. Ancak son halde tutanağın düzenleyen ma-
kamlarda kalan nüshasında da gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlamak amacıy-
la düzeltilmiş şeklinin bir örneği çıkartılıp aracı nüfus idaresine gönderilir.
Türkiye'deki yabancıların ölümü:
Madde 172 - Türkiye'deki yabancıların ölümü nüfus idarelerine bildirildiği
takdirde iki nüsha ölüm tutanağı tutulur.
Tutanaklardan bir nüshası yabancıların ölüm dosyasına konur. İstedikleri
takdirde tutanağın bir nüshası da kendilerine verilir.
Türkiye'de ölen yabancıların ölümleri ayrıca Devletimizin taraf olduğu ulus-
lararası sözleşmeler hükümleri uyarınca örneğine uygun çok dilli bir bildirimle
ilgilinin doğum yeri nüfus idaresine de bildirilir.
Nüfusta kayıtlı olmayanların ölümü:
Madde 173 - Nüfusta kayıtlı olmayanların ölümlerine ilişkin tutanaklar kanu-
ni süre içerisinde gönderilmiş olmak kaydıyla nüfus idarelerince kabul edilir-
ler.
Tutanaktaki bilgilere göre ailelerinin nüfusta kayıtlı oldukları yer bulun-
mazsa haklarında zabıta eliyle soruşturma yaptırılarak aileleri ve Türk vatan-
daşı olup olmadıkları araştırılır. Yapılan soruşturma sonunda Türk vatandaşı ol-
dukları anlaşılır ve aileleri de saptanırsa ölüm tutanağına dayanılarak nüfus
idaresince doğum tutanağı düzenlenir. Tutanağın bildirimde bulunan ve tanıklar
sütunlarına ölüm tutanağının tarih ve ölüm kütük sıra numarası yazılır ve bu
tutanağa dayanılarak düzenlendiği açıklanır. Ayrıca bildirimde bulunan ve tanık
imzası aranmaz. Aile kütüğüne de ailesi yanına önce doğumdan kayıtları tesis
edilir, sonra ölümleri işlenir.
Kütükte aile kayıtları bulunamamışsa, ölüm tutanağı aile kütüğüne işlenmez.
Bir nüshası yabancılar ölüm dosyasına konulur, bir nüshası da istenirse kendi-
lerine verilir.
Kanuni süre geçtikten sonra nüfus idarelerine gelen bu gibi ölümlere ait tu-
tanaklar resmi ya da özel sağlık kurumları veya kamu kuruluşları kayıtlarına da-
yanılarak düzenlenmişse nüfus idarelerince kabul edilip yukarıdaki şekilde işlem
yapılır.
Ölen kardeşinin nüfus kaydının kullanıldığı iddiası:
Madde 174 - Bir çocuğun doğumdan nüfusa kayıt edilmediği ve kendisinden önce
doğup ölen kardeşine ait nüfus kaydını kullandığı yolundaki iddia ve bildirimler
nüfus idaresince dinlenmez ve ölüm tutanakları işleme konulmaz. Bu tür işlemler
dolaylı yoldan yaş düzeltilmesini sağlayacağından ve bu da ancak mahkeme kararı
ile yapılabileceğinden ilgililerden mahkemeden yaş düzeltme kararı getirmeleri
istenir.
Aile kütüklerindeki ölüm kaydının kaldırılması:
Madde 175 - Aile kütüklerine düşürülen ölüm kaydı ancak mahkeme kararı ile
kaldırılabilir.
Ölüm kaydının kaldırılması konusunda ilgililer tarafından dava açılabileceği
gibi nüfus idaresince de kaydın yanlışlığı anlaşıldığı takdirde durum cumhuriyet
savcılığına bildirilerek dava açılması istenir.
Mahkemeden alınacak karara göre aile kütüklerine göre ikinci bir açıklama
yapılarak ölüm veya gaiplik hakkındaki açıklama kaldırılır.
C - ÖLÜME KARİNE VE GAİPLİK HALİ
Ölüme muhakkak nazarıyla bakılacak haller (Ölüme karine):
Madde 176 - Bir Kimsenin bir geminin herhangi bir nedenle batması sonucu,
yangın, patlama ve savaş gibi kişinin ölümüne muhakkak nazarıyla bakılabilecek
haller içinde kaybolduğu ve ölüsü de bulunamadığı takdirde, bu durum belgelendi-
rilmek kaydıyla o kimse gerçekten ölmüş sayılarak nüfusta kayıtlı olduğu yer
valilik veya kaymakamın emri ile hakkında ölüm tutanağı düzenlenir ve buna daya-
nılarak aile kütüğüne ölüm kaydı düşürülür.
Ölüm kaydı düşürülmesinde izlenecek usul:
Madde 177 - Yukarıdaki madde uyarınca işlem yapılabilmesi için ölümüne mu-
hakkak nazarı ile bakılacak haller içinde kaybolan ve ölüsü de bulunamayan kim-
seleri yakınlarını (usul ve füruu ile kardeşleri, bunlar yoksa mirasçıları) her-
hangi bir başmemurluğa dilekçe ile başvurmaları, ya da yetkili makamlara resmi bir yazı ile durumu bildirmeleri gereklidir. Dilekçeye varsa iddiaları kanıtlayacak askeri makamlar veya olayın meydana geldiği yer zabıta makamlarından alınacak resmi belgeler de eklenir. Bu belgeler yoksa iddianın belgelendirilmesi istenir.
Dilekçeye ekli belgeler ve gerektiğinde nüfus idaresince yaptırılacak soruş-
turma olayın doğruluğunu ve öldüğü iddia edilen kişinin de o olayın cereyanı sı-
rasında orada bulunduğunu kanıtlamaya yeterli görülürse, ilgilinin olaydan sağ
kurtulmuş olduğu takdirde ortaya çıkması veya haber göndermesi için yeterli bir
süre geçmiş olması koşulu ile kişinin kayıtlı olduğu nüfusta idaresi aile kütük-
lerine ölüm kaydının düşürülmesi hususunu gerekçeli olarak o yerin valilik veya
kaymakamının onayına sunar.
Valilik veya kaymakamın uygun görmesi halinde başmemurlukça ölüm tutanağı
düzenlenir ve tanıklar kısmına (ölümüne muhakkak nazarı ile bakılacak hal içinde
kaybolması nedeniyle valiliğin veya kaymakamlığın......... tarih ve ..... sayılı
emirleri üzerine düzenlenmiştir.) şeklinde açıklama yapılır. Ayrıca tanık aran-
maz, evrak üzerine ve ölüm tutanağına ölüm kütüğü sıra numarası yazılır.
Ölüm kaydı aile kütüğüne düşürüldüktan sonra kaydın karşısına da tutanağın
tanıklar kısmındaki açıklama aynen yazılır.
Misafir nüfuslarda yukarıda belirtilen işlem yapılmak üzere dilekçe ve ek-
leri ilgilinin nüfusta kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna gönderilir.
Valilik veya kaymakamlık ölüm kaydının düşürülmesini uygun bulmadığı takdir-
de ilgililerin isteği reddedilerek kendilerine mahkemeye başvurup gaiplik kararı
getirmeleri bildirilir.
Aile kütüğüne ölüm kaydı düşürülmüş olsa bile her ilgili mahkemeye başvura-
rak kaybolan kimsenin ölü veya sağ olduğunu hakim tarafından hükme bağlanmasını
isteyebilir.
Gaiplik:
Madde 178 - Gaiplik hali mahkeme kararı ile saptanır. Karara dayanılarak
aile kütüklerine işlenir.
Gaiplik ölümün hukuki neticelerini doğurur.
Savaş halinde askere alınıp kıt'alara sevkedildikleri halde savaşa katıldık-
larına dair şubelerinde bir bilgi bulunmayan ve kendilerinden de herhangi bir
haber alınamayanlarla ölüm tehlikesi içinde kaybolanlar veya evlerinden ayrılıp
bir daha geri dönmeyen ve çok uzun bir süre geçtiği halde ölü veya sağ oldukları
öğrenilemeyenler hakkında hakları ölüme bağlı kimseler Medeni Kanun hükümlerine
göre dava açmak suretiyle gaiplik kararı alabilirler.
Mahkemece verilen bu tür kararlar genel esaslara göre aile kütüklerine işle-
nir. Kayıtları karşılarına da (...... mahkemesinin........ sayılı kararına göre
gaiptir.) şeklinde açıklama yapılır. Mahkeme ilamının bir örneği diğer kişisel
hal değişikliklerine ait kütükten sıra numarası alınarak anılan kütüğe konur,bir
örneği de merkez arşivine gönderilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİSEL HAL OLAYLARINA İLİŞKİN ORTAK HÜKÜMLER
Mahkeme başkatiplerinin yükümlülüğü:
Madde 179 - Mahkeme başkatipleri, kişisel hal olaylarına ilişkin mahkeme ka-
rarlarının örneklerinin kararın kesinleştiği tarihten itibaren 30 gün içinde o
yer nüfus idaresine göndermekle yükümlüdürler.
Kayıt ve yaş düzeltmesi, gaiplik kararının kaldırılması gibi tek bir kişiyi
ilgilendiren ve sadece bir kütük üzerinde işlem yapılmasını gerektiren hallerde
iki örnek, boşanma, nesep düzeltmesi gibi iki kişiyi ilgilendiren ve iki kütük
üzerine işlem yapılmasını gerektiren hallerde ilgililerin her ikisinin de aynı
yer nüfus idaresinde kayıtlı olmaları halinde iki, ayrı nüfus idaresinde kayıtlı
iseler dört onanlı karar örneği gönderilir.
Özel kütüklerin meydana getirilmesi:
Madde 180 - Aile kütüklerine düşürülen kayıtların dayandığı tutanak ve bel-
gelerden bir yıla ait olanlar ertesi yılın Ocak ayında ciltlettirilir. Üstüne
ait olduğu yıl ve neye ait olduğu yazılır. Örneğin "1975 yılı doğum kütüğü"gibi.
Yılı içinde bir cilt teşkil etmeyecek sayıdaki tutanak ve belgeler, takip
eden yıllara ait aynı neviden tutanak ve belgelerle birleştirmek suretiyle bir
cilt haline getirilir. Bu halde kütüğün üzerine ait olduğu yıllar yazılır.
Merkez arşivine gönderilecek dayanak belgeleri:
Madde 181 - Nüfus kayıtlarına dayanak olan tutanak veya belgelerin birer
nüshası veya örneği numara sırasına göre bir araya getirilerek doğrudan doğruya
Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilir.
Eksik kalan dayanak belge örneklerinin çıkarılması:
Madde 182 - Kişisel hal olaylarının aile kütüklerine geçirilişi sırasında
tutanak, ilam veya belgelerin nüsha veya örneklerinin gereken sayıdan az olduğu
anlaşılırsa, işlemi yapan memur bu belgenin onanlı bir örneğini çıkarıp işleme
koyar.
Dayanak belgelerine ekli kağıtlar:
Madde 183 - Belge veya tutanaklara ekli rapor, yazışma ve ilmuhaber gibi ka-
ğıtlar varsa bunlar tutanak veya belgelerden ayrılır. Üstlerine bağlı olduğu tu-
tanak veya belgenin kayıt numara ve tarihleri ile özel kütük sıra numarası ya-
zılmak suretiyle aralarında bağ kurulduktan sonra ayrıca dosyalanırlar. Bunlar
tutanaklarla birlikte özel kütükler içerisine konulmazlar.
Resmi vekilin yetkisi:
Madde 184 - Resmi vekiller vekaletname ibrazı sureti ile nüfus idarelerinde
müvekkillerine ait işleri izlemeye ve onların nüfus kayıt örneklerini, nüfus
cüzdanlarını almaya ve bunlara ilişkin evrakı imza etmeye yetkilidirler.
Ancak, kişinin kendisinin beyanda bulunmasını gerektiren kişisel hal olayla-
rında özel vekaletname ibrazı şarttır.
Sürelerin hesaplanması:
Madde 185 - Nüfus Kanunu ve bu yönetmelikte belirtilen sürelerin hesaplanma-
sında; olayın meydana geldiği tarihi izleyen gün başlangıç olarak alınır. Güne
bağlı süreler belirli müddetin son gününün, ay olarak verilen süreler ertesi
ayın aynı tarihinin, çalışma saatlerinin bitiminde sona erer.
Son gün resmi tatil veya bayramlara rastlarsa süre resmi tatil ve bayramı
izleyen ilk iş günü çalışma saatinin bitiminde sona erer.
Belge ve tutanakların gelen evrak defterine kayıt edilmesi:
Madde 186 - Nüfus idarelerince tutulan ya da yetkili makamlarca düzenlenip
bu idarelere gönderilen her türlü belge ve tutanaklar alındığında gelen evrak
kayıt defterine kayıt edilip numara verilir ve bu numara belge ve tutanağa yazı-
lır. İstendiği takdirde ilgili kişilere de verilir.
Sağır ve dilsizlerle Türkçe bilmeyenlerin beyanlarının alınması:
Madde 187 - Sağır ve dilsizlerin nüfus olaylarına ilişkin sözlü beyanları
bunların işaretlerinden anlayanlar aracılığı ile alınır. Böyle bir aracı buluna-
madığı takdirde ailesinin diğer mensuplarının beyan vermesi istenir.
Türkçe bilmeyenlerin beyanları tercüman aracılığı ile alınır.
Her halde tutanak aracılara ve tercümana da imza ettirilir.
Yabancı devlet mahkemelerinin kişi hallerine ilişkin kararları:
Madde 188 - Yabancı devlet mahkemelerinden kişi hallerine ilişkin olarak ve-
rilmiş kararlar Türkiye'de geçerli değillerdir. Bu gibi kararlar nüfus idarele-
rince kabul edilip işleme konulamaz.
Devletimizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin bu konudaki hükümleri
saklıdır.
Fotokopilerin dayanak belgesi olarak kabul edilmemesi:
Madde 189 - Aile kütüklerine bir kaydın düşürülmesine dayanak olacak tuta-
nak, mahkeme ilamı, noter senedi gibi belgelerin fotokopileri kabul edilip işleme konulamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
NÜFUS VE AİLE CÜZDANLARI
1 - Nüfus cüzdanları
Nüfus cüzdanı alma yükümlülüğü:
Madde 190 - Nüfus aile kütüklerine kayıt edilen her Türk vatandaşına bir nü-
fus cüzdanı verilir.
Reşit olanların kendileri, küçüklerin ise ana, baba,veli veya vasileri nüfus
cüzdanını almakla yükümlüdürler.
Nüfus cüzdanlarının düzenlenmesi ve bastırılması:
Madde 191 - Nüfus cüzdan formu Bakanlıkça düzenlenir ve Maliye Bakanlığınca
kıymetli kağıt olarak bastırılır.
Nüfus cüzdanlarının illere gönderilmesi:
Madde 192 - Darphane ve Damga Matbaasında il muhasebe müdürlüklerine gönde-
rilen her parti nüfus cüzdanının illere sevki ile birlikte sayısı ve seri numa-
rası İçişleri Bakanlığına bildirilir.
Nüfus cüzdanlarının başmemurluklarca alınması:
Madde 193 - Nüfus cüzdanları illerde vali, ilçelerde kaymakam tarafından
görevlendirilecek başmemurluk personelinden bir kişiye 200 adedi geçmemek üzere
zimmetle verilir. Nüfus cüzdanlarının zimmetle verilmesi ve bedelinin tahsili
hususlarında Devlet Muhasebesi Muamelat ve Genel Yönetmelik hükümleri uygulanır.
Ancak, 1587 sayılı Nüfus Kanununun 57 nci maddesi hükmü ile bu memur 2489 sayılı
Kefalet Kanunu kapsamı dışında bırakıldığından, aylığından kefalet aidatı kesil-
mez.
Nüfus cüzdanlarının doldurulması ve ilgililere verilmesi:
Madde 194 - Doğum tutanakları aile kütüklerine işlendikten sonra memurlarca
bu kayıtlara uygun olarak yazı makinası ile veya mümkün olmazsa mürekkepli ka-
lemle ve kitap harfleri ile bir nüfus cüzdanı doldurulur. Tekrar kontrol edil-
dikten sonra 15 yaşından büyük olanların fotoğrafları yapıştırılır. Dolduran me-
mur parafa eder, başmemur tarafından imzalanır ve soğuk damga ile damgalanır.
Cüzdan kayıt defterine işlenip, kayıt numarası cüzdandaki özel yerine yazıldık-
tan ve cüzdan numarası ile tarihi doğum kütüğüne geçirildikten sonra makina ile
plastik kaplanır.
Cüzdanlar imza karşılığında sahiplerine verilir. İmza bilmeyenlerin sağ eli-
nin işaret parmağı cüzdan kayıt defterine bastırılır.
Misafir nüfusun doğumlarında, doğan çocuğun nüfus cüzdanı doğum tutanağının
tutulduğu yer nüfus idaresinden, çocuk aile kütüğüne kayıt edildikten sonra geri
gelen üçüncü örnek doğum tutanağına dayanılarak verilir. Cüzdan numarası ve ta-
rihi doğum kütüğüne işlenmek üzere nüfusta kayıtlı olduğu nüfus idaresine bildirilir.
Yeniden nüfus cüzdanı verilmesi:
Madde 195 - Herhangi bir nedenle nüfus cüzdanlarını kaybedenlere yenisi verilir.
Cüzdanlarını kaybedenler oturdukları mahalle veya köy muhtarı ve ihtiyar ku-
rullarından getirecekleri foroğraflı bir ilmühaber veya çalıştıkları resmi daire
ya da kurum amirliğinden alacakları fotoğraflı resmi bir belgeyi nüfus idarele-
rine verirler.
Bu belgelere dayanılarak kayıtlı olduğu yer nüfus idarelerince yeni bir nü-
fus cüzdanı verilir. Cüzdanlarını kaybedenler misafir nüfus iseler bu halde yu-
karıda sözü edilen belgeler başvurulan nüfus idaresince nüfusta kayıtlı olunan
başmemurluğa gönderilerek nüfus kaydı istenir. Gelen nüfus kaydına dayanılarak
nüfus cüzdanı verilir, numara ve tarihi de nüfusta kayıtlı olduğu yer başmemurluğuna bildirilir.
Nüfus cüzdanlarını kaybedenler hakkında yapılacak işlem:
Madde 196 - Kaybetme nedeni ile yeniden cüzdan verilmesi için başmemurluklara başvuranların getirdikleri belgeler alınırken aynı zamanda ilgilinin yazı-
lı savunması da alınır. Cüzdanını yangın, sel, çalınma, yer sarsıntısı gibi ne-
denlerle kaybettiğini bildirenlerin bu durumu belgelendirmeleri de istenir.
Gerekirse doğal afetlerin olup olmadığı yerel makamlarla yazışma yapılarak bel-
gelendirilir. Kanunun 52 nci maddesi uyarınca hazırlanan dosya gereği yapılmak
üzere o yer valilik veya kaymakamlığına sunulur.
Nüfus cüzdanlarının değiştirilmesi:
Madde 197 - Nüfus cüzdanları fotoğraf yapıştırıldıktan sonra her on yılda
bir değiştirilir. Ancak, herhangi bir nedenle yırtılması, bozulması yahut sahi-
binin kişisel veya medeni halinde değişiklik olması durumunda da nüfus cüzdanı
alınır, yenisi verilir.
Cüzdan değiştirilmelerinde yeniden nüfus cüzdanı verilmesine ilişkin hüküm
uygulanır.
Nüfus cüzdanlarının geri alınması ve yok edilmesi:
Madde 198 - Ölen veya herhangi bir yolla Türk vatandaşlığını kaybeden yahut
nüfus kaydı silinenlerin nüfus cüzdanları geri alınır ve doğum kütüğüne de bu
yolda açıklama yapılır. Ölüm halinde geri alınan cüzdanlar ölüm tutanağının ar-
kasına da işlenir.
Yukarıda belirtilen cüzdanlar ile değişiklik nedeniyle geri alınan cüzdanlar
aynı gün yakılarak yok edilir ve bu durum tutanağa geçirilir.Tutanağa dayanıla-
rak nüfusta kayıtlı olduğu yere cüzdanın geri alındığı bildirilir ve doğum kütü-
ğüne işlenir.
Nüfus cüzdanlarına fotoğraf yapıştırılması:
Madde 199 - Onbeş yaşını doldurmuş herkesin nüfus cüzdanında fotoğrafının
bulunması zorunludur.
Cüzdanlara fotoğraf yapıştırılabilmesi için, ilgilinin fotoğrafının kendisi-
ne ait olduğunu gösterir çalıştığı kamu kuruluşundan ya da köy veya mahalle muh-
tar ve ihtiyar kurullarından fotoğraflı bir belge ya da ilmuhaber getirmesi ve
iki vesikalık fotoğraf vermesi gereklidir. Ailenin tümü veya bir kısmı için bir
belge getirilmesi de mümkündür.
Ancak, nüfus idarelerince kimliği tereddütsüz tanınıp bilinen kimselerle,
kurumlarınca ya da ticaret ve sanayi odalarınca o yıl içinde verilmiş veya vize
edilmiş fotoğraflı kimlik kartları gösterenlerden ayrıca fotoğraflı ilmuhaber
istenmez.
Nüfus cüzdan örneklerinin çıkarılması:
Madde 200 - Nüfus cüzdanları hiç bir şekilde herhangi bir işlem nedeniyle
resmi daire ve kuruluşlarda alıkonulamaz.
Gerektiği zaman nüfus cüzdan örnekleri çıkarılır. Cüzdan örnekleri noterler,
resmi daireler ve kuruluşlarca çıkartılıp aslına uygunluğu onanarak işlem dosyasına konulur.
Nüfus idareleri nüfus cüzdan örneği çıkarmakla yükümlü değillerdir.
II - AİLE CÜZDANLARI
Aile cüzdanı alma yükümlülüğü:
Madde 201 - Her aile reisine evlenmenin yapıldığı sırada evlendirme memur-
luğu tarafından ya da ilgili başmemurlukça bir aile cüzdanı verilmesi ve ilgili-
nin de bu alması zorunludur.
Aile reisleri kendileri ile eş ve çocuklarının kişisel ve medeni hallerinde
meydana gelen değişiklikleri, yeni doğumları ve ölümleri bu cüzdanlara işletmekle yükümlüdürler.
Aile cüzdan formunun hazırlanışı ve kapsamı:
Madde 202 - Aile cüzdanı formları Bakanlıkça uluslararası ilişkiler ve bu
konudaki sözleşmeler gözönünde bulundurularak uluslararası alanda geçerli olacak
şekilde çok dilli olarak hazırlanır ve Maliye Bakanlığınca kıymetli kağıt olarak
bastırılır.
Aile cüzdanları kadın ve erkeğin kimliklerine, kişisel hallerine ve nüfusta
kayıtlı oldukları yere ait bilgileri ve bu evlilikten dünyaya gelecek çocukların
ve bunların ölümü ya da kişisel hal değişikliklerinin yazılmasına ait sayfa ve
sütunları kapsar.
Aile cüzdanlarının mal sandıklarınca verilişinde ve cüzdan bedellerine iliş-
kin hususlarda nüfus cüzdanlarının bu husustaki hükümleri uygulanır.
Aile cüzdanının doldurulması:
Madde 203 - Nüfus aile cüzdanı yazı makinası ile, mümkün olmadığı takdirde
mürekkepli kalem ve kitap harfleri ile, kadın ve erkeğin nüfus kayıt örnekleri
esas alınarak, evlenme memurlarınca, veya ilgilinin oturduğu yer başmemurluğuna
başvurması halinde nüfus idarelerince doldurulur. Özel sütunlar cüzdanı dolduran
görevlilerce imzalanıp mühürle onaylanır.
Aile cüzdanlarının dolduruluşuna ve satışına daha sonra bunlar üzerinde ya-
pılacak işlemlere ait esaslar bir yönerge ile düzenlenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
NÜFUS KAYITLARINA İLİŞKİN ÖRNEK VE BİLGİ VERİLMESİ
I - Nüfus kayıt örnekleri verilmesi
Tanımı, kapsamı ve geçerliliği:
Madde 204 - Nüfus kayıt örnekleri kişinin aile kütüğündeki kaydının hazır-
lanmış bir forma çıkarılarak aslına uygunluğun onanmış ve aksi kanıtlanıncaya
kadar geçerli belgelerdir.
Yetkili mercilerce açıkca ve gerekçeli olarak istenmediği takdirde kayıt ör-
neklerine kişinin nesep durumunu belirleyecek açıklama ve bilgiler konulmaz. Bu
belgeler üzerinde silinti ve kazıntı yapılamaz. Düzeltmeler ancak onaylı olduğu takdirde kabul edilebilirler.
Alındıkları tarihten itibaren altı ay içinde kullanılmayan nüfus kayıt örnekleri geçerliliğini kaybederler.
Kayıt örneğini isteyebilecekler:
Madde 205 - Nüfus kayıt örneklerini
a) Nüfus daireleri,
b) Askerlik şubeleri,
c) Adalet mercileri,
ç) Zabıta makamları (adli işlem nedeniyle),
d) Evlendirme memurları (evlendirme işlemleri için),
e) Bakanlık,
f) Kaydın sahipleri veya bunların eşleri ile veli, vasi, usul veya furuu ya-
hut bunların resmi vekilleri,
g) İkinci dereceye kadar olan civar hısımları,
İstemeye ve almaya yetkilidirler.
Diğer resmi daireler:
Madde 206 - Yukarıdaki maddede sayılanların dışında kalan resmi daire ve ku-
rumlara yazılı başvurmaları üzerine, istedikleri nüfus kayıt örnekleri, o yer
Valilik veya Kaymakamının emri ile verilebilir.
Yabancı ülkelerde kullanılacak kayıt örnekleri:
Madde 207 - Yabancı ulkelerde, mahalli makamlara verilmek üzere istenecek
nüfus kayıt, doğum, ölüm ve evlenme belgeleri örnekleri için bu amaçla düzenlenmiş çok dilli formlar kullanılır.
Kayıt örneği istenmesi ve verilmesinde usul:
Madde 208 - Nüfus kayıt örnekleri yazılı olarak istenir, yazıda kayıt örne-
ğinin istenmesinin nedeni ve ne amaç için kullanılacağının açıklanması gerekli-
dir. Yazili bir isteğe dayanılmaksızın kayıt örneği çıkarılıp verilmez.
Kayıt örneği kütük kayıtlarına uygun olarak düzenlenir ve altına örneği çı-
karan memur adını ve soyadını yazarak, imza eder, başmemur tarafından mühürlenip
onaylanır.
Telgrafla kayıt örneği gönderilmez.
II - NÜFUS KAYITLARI HAKKINDA BİLGİ VE ÖZET VERİLMESİ
Tanımı:
Madde 209 - Nüfus kayıtları hakkında bilgi ve özet verilmesi, nüfus kayıtla-
rınan herhangi bir kısmının yazılı istek üzerine veya doğruca ilgili yerlere
bildirilmesidir.
Bilgi isteyebilecekler ve nüfus idarelerince bilgi verilecek yerler:
Madde 210 - Nüfus kayıt örneğini almaya yetkili olanlar sadece ihtiyaç duy-
dukları kısımların kendilerine bildirilmesini isteyebilecekleri gibi, aşağıdaki
hallerde nüfus idareleri herhangi bir istek olmasa dahi ilgili yerlere bilgi
vermekle görevlidirler.
a) Medeni Kanunun 354 üncü maddesi uyarınca memurlar görevleri sırasında
rastladıkları vesayeti gerektiren halleri derhal sulh hukuk hakimliğine,
b) Ölenler, yeniden aile kütüğüne kayıt olanlar, vatandaşlığa alınanlar, yer
değiştirenler, kayıtlarında düzeltme yapılanlar (isim ve bunun gibi) erkek ve
askerlik çağında iseler askerlik şubelerine,
c) Emekli maaşı alanların ölümü ile dul ve yetim maaşı alan kadınların ev-
lendiklerini Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına,
ç) Evlenme ya da seçme hakkı yolu ile vatandaşlığımızı kazanıp aile kütüğüne
geçirilenlerin Bakanlığa (Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne),
d) Veraset ve intikal vergisine esas olabilecek ölümleri vergi dairesine.
Üçüncü kişilerin bilgi istemesi:
Madde 211 - Bir kişinin nüfus kaydı hakkında üçüncü kişiler bilgi veya özet
alamazlar.
Ancak, nedenini bildirmek kaydı ile kişinin medeni durumu (evli veya bekar
olduğu) hakkında bilgi isteyebilirler.
Yerinde bir nedene dayandığı takdirde bu bilgiler Valilik veya Kaymakamın
emri ile üçüncü kişilere verilebilir.
Nüfus kütüklerinin incelenmesi:
Madde 212 - Aile kütükleri ve özel kütükler, denetime yetkili kişiler dışın-
da hiç bir kimse tarafından görülüp incelenemez ve bu kütükler daire dışına çıkarılamaz.
Mahkemelerce herhangi bir dava nedeniyle kütüklerin incelettirilmesine karar
verilmesi halinde inceleme ile görevlendirilen bilirkişiler nüfus idaresinde sorumlu memurların gözetimi altında yalnız ilgili kişi veya kişilerin kayıtlarını
inceliyebilirler. İncelemek için kütükler başka bir yere götürülemez, istenemez.
ALTINCI BÖLÜM
CEZA HÜKÜMLERİ
Nüfus cezaları:
Madde 213 - 1587 sayılı Kanunun 52 ve 58 inci maddelerine dayanılarak il ve
ilçe idare kurulu kararı ile;
a) Bu yönetmelik hükümleri uyarınca kişisel hal olaylarını belirtilen süre-
ler içinde nüfus idarelerine bildirmeye görevliler ile yükümlülerden 10 liradan
50 liraya,
b) Yeni yerleşme yerine geldikleri tarihten itibaren iki ay içinde yer de-
ğiştirme isteminde bulunmayanlara 50 liradan 250 liraya,
c) Nüfus ve aile cüzdanlarını almakla yükümlü olup da kendilerinin ya da
çocuklarının cüzdanlarını almayanlardan 10 liradan 50 liraya,
ç) Yangın, sel baskını, çalınma gibi haklı bir özüre dayanmadan nüfus cüz-
danlarını kaybedenlerden 10 liradan 50 liraya,
Kadar para cezası alınır. Tekerrürü halinde ceza bir kat artırılır.
Ceza uygulanmasında usul:
Madde 214 - Ceza uygulanması gerekli bir durum karşısında görevli nüfus ida-
releri mümkünse ilgilinin savunmasını alarak olayı bir yazı ile o yer valilik
veya kaymakamlığına bildirirler.
Yazılı savunma alınmamışsa o yer valilik veya kaymakamlığı ilgilinin savun-
masını aldırır.
Düzenlenen evrak olayın meydana geldiği yer idare kuruluna sevk edilir.
Yurt dışında meydana gelen olaylar nedeni ile ceza verilmesinde olayın nüfu-
sa işlendiği yer idare kurulu yetkilidir.
İdare kurulunca verilen kararlar ilgiliye duyurulur. Kanuni süre içinde iti-
raz yapılmamışsa kesinleşen karara göre verilen ceza maliye dairelerince tahsis
edilir.
Para cezaları Türk Ceza Kanununun 24 üncü maddesine göre yürütülür. Bu ceza-
lar zaman aşımına tabi değildir. İdare kurullarınca verilen para cezalarına ge-
nel hükümlere göre itiraz edilebilir.
Cezayı kaldırıcı ve hafifletici sebepler:
Madde 215 - Sel, kar, dolu, fırtına, şiddetli yağmur gibi yolları kapayan,
köprü yıkılması gibi gidiş ve gelişi kesen haller ve hastalık gibi haklı engel-
ler ceza verilmesinde gözönünde tutulur.
YEDİNCİ BÖLÜM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
Başmemurlar arasındaki yazışmalar:
Madde 216 - Başmemurluklar, teknik konularda doğrudan doğruya kendi aralarında yazışma yaparlar.
Doğum tarihlerinde ay ve gün belli olmayanlar:
Madde 217 - Doğum tarihlerinde doğum yılı yazılıp, doğum ay ve günü yazılma-
mış olanların yaşlarının hesaplanmasında doğduğu yılın Temmuz ayının birinci
günü ayı yazılıp da günü belli olmayanlar için de o ayın birinci günü başlangıç
olarak alınır. Eski kayıtlar için onüç günlük takvim farkı saklıdır.
Askerlik çağına girenlerin askerlik şubelerine bildirilmesi:
Madde 218 - Nüfus idareleri her yıl o yer nüfus kütüklerinde kayıtlı olan-
lardan 20 yaşına giren erkek nüfusun bir listesini (defterini) çıkarıp en geç
Aralık ayının başında askerlik şubesine göndermekle yükümlüdürler.
Uluslararası ilişkiler:
Madde 219 - Başmemurluklar kişisel haller konusunda devletimizin taraf oldu-
ğu uluslararası sözleşmeleri uygular ve bu sözleşmelerin gereğini yerine getirirler.
Nüfus olayları istatistikleri:
Madde 220 - Başmemurluklar kişisel hal olayları istatistikleri tutmakla yü-
kümlüdürler. Her üç ayda bir üç örnek halinde nüfus olayları istatistik çizelge-
si düzenlenir ve bir örneği başmemurlukta alıkonulur, diğer iki örneği nüfus
müdürlüklerine gönderilir. Nüfus müdürlükleri de bu çizelgelere dayanarak il nü-
fus olayları istatistiklerini düzenler ve ilçelere ait istatistiklerin birer ör-
neği ile birlikte Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne gönderirler.
Atik veya işlemden kaldırılmış kütükler:
Madde 221 - Atik veya işlemden kaldırılmış kütükler üzerinde herhangi bir
işlem yapılamaz ve kayıt düşürülemez. Bu kütükler kişinin kimliği ve aile bağla-
rının tesbiti dışında herhangi bir hukuki işleme esas alınamaz.
Gerektiğinde bunlardan çıkarılacak kayıt örneklerine atik veya işlemden kal-
dırılmış kütüklerden çıkarıldığına ve hukuken geçersizliğine işaret edilecektir.
Formların düzenlenmesi:
Madde 222 - Nüfus Kanunu ile bu yönetmeliğin uygulanmasında kullanılacak
formları hazırlamaya ve uygulamaya, sonuçlarına göre gerekli düzenlemeleri yap-
maya İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Formlar Resmi Gazete'de yayınlanır.
GEÇİCİ MADDELER
Evlendirme memurluğu yetkisi ve görevinin nüfus idarelerine geçişi:
Geçici Madde 1 - (Değişik: 27/7/1979 - 7/17965 K.)
Düzenlenecek bir proğram uyarınca içişleri Bakanlığının önerdiği İl ve İlçe-
lerden başlanmak üzere gezici ve sabit nüfus memurlarına, Bakanlar Kurulu Kara-
rıyla, evlendirme memurluğu yetki ve görevi verilir. Bu konudaki ilk kararname
gününden başlayarak 5 yıl içinde bütün yurtta evlendirme memurluğu yetki ve gö-
revi tümü ile nüfus idarelerine geçer.
Evlendirme memurluğu görevinin, henüz nüfus idarelerine geçmediği yerlerdeki
köy muhtar ve ihtiyar heyetleri ile belediye başkanları veya yetkili kılınacak-
ları memurlar bu bölgedeki evlendirme memurluğu yetki ve görevinin nüfus idare-
lerine devrine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı çıkıncaya kadar evlendirme ile il-
gili görevlerini yürütmeye devam ederler.
Eski nüfus cüzdanları üzerinde yapılacak işlemler:
Geçici Madde 2 - Yeni nüfus cüzdanları uygulamaya konuluncaya kadar kişinin
medeni ve kişisel hallerinde meydana gelecek değişiklik nedeniyle nüfus cüzdan-
ları geri alınmaz. Değişiklikler cüzdana işlenir ve nüfus idarelerince onanıp
sahiplerine geri verilir. Askerlik cüzdanlarının kimliğe ilişkin kısmı nüfus
idarelerince doldurulur. Buna ait esaslar Milli Savunma ve İçişleri Bakanlıkla-
rınca ortaklaşa yapılacak yönerge ile düzenlenir.
YÜRÜRLÜK VE YÜRÜTME
Yürürlük tarihi:
Madde 223 - Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme yetkisi:
Madde 224 - Bu yönetmelik Bakanlar Kurulunca yürütülür.
| 8.3.1977 TARİH ve 7/13269 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI |
| İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN |
| YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE |
|----------------------------------------------------------------------------|
| Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği |
| Yürürlüğe Koyan Kararnamenin |
|----------------------------------------------------------------------------|
| | | Farklı Tarihte | |
| Tarihi | Numarası | Yürürlüğe Giren | Yürürlüğe |
| | | Maddeleri | Giriş Tarihi |
|-----------|-----------------|---------------------------|------------------|
| 27.7.1979 | 7/17965 | - | 30.8.1979 |
| 8.3.1977 TARİH ve 7/13269 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
| İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
| YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
|-----------------------------------------------------------------------------
| Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
| Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
|-----------------------------------------------------------------------------
| | | Farklı Tarihte | |
| Tarihi | Numarası | Yürürlüğe Giren | Yürürlüğe |
| | | Maddeleri | Giriş Tarihi |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder